Aanelkaar of l o s?

30 augustus – 1 september 2011

Onzekerheid

Al weer drie dagen geleden schreef ik alweer een stukje over mijn geweldige, hilarische en leerzame twitteravonturen. Ik had het net vol zelfvertrouwen en tevredenheid online staan, inclusief verwijzingen, toen de twijfel me al weer bekroop: schrijf je nu ‘al weer’ of ‘alweer’?

Het Groene Boekje, in feite geheten Woordenlijst Nederlandse taal, staat al weer vele jaren gratis raadpleegbaar op internet en dat is erg handig. Ik keek even en zag dat ‘alweer’ erin staat.

Duidelijk. Mijn titel was dus fout. Snel aanpassen. Door mijn ouderwetse siteopzet en het ontbreken van een CMS toch weer wat werk. Maar ik heb het ervoor over want het moet goed zijn. Geen spelfouten op mijn site. (Behalve als ik het expres doe met een bedoeling.)

Ik was net klaar met spatiesweghalen toen ik dacht: “zou de Taaladviesdienst er nog iets over zeggen?”

Snel gegoogeld: al weer alweer taaladvies. En jawel, daar is uitleg over!

Verschil

Wat bleek? Er is betekenisverschil.

Simpel gezegd: als de klemtoon valt op weer en ‘alweer’ betekent ‘opnieuw, nog een keer’, dan schrijf je het aan elkaar. In alle andere gevallen los.

Mijn titel “Ik twitter^® al weer een tijd!“ was dus wel goed!

Weer terugveranderen.

Weer terugveranderen. Dat ook.

Toch ergens fout?

Heb ik het eerder misschien wel fout gedaan?

De zoekmogelijkheden van Windows vind ik onhandig of ik begrijp ze niet goed. Maar mijn website draait onder FreeBSD en daarin had ik al snel een geschikte zoekopdracht te pakken:
egrep -r "alweer|al weer" . | sort

(Hoe je zo’n recursieve zoekopdracht kunt beperken tot een bepaalde bestandsnaamextensie, bijvoorbeeld ‘*.htm’, heb ik niet kunnen vinden. Maar het is eigenlijk ook beter botweg alles te doorzoeken. Dus laat maar.)

Dat leverde een lijst van 45 vindplaatsen op.

Met een iets aangepaste zoekopdracht:
egrep -r -A2 -B2 "alweer|al weer" . | more
kon ik ook context zien, telkens twee regels ervoor en twee erna.

Verbeteren

Ik ben al die gevallen nagelopen. Het bleek dat ik de twee spellingen door elkaar gebruikte, zonder verband met de twee verschillende betekenissen. Ik ben me nooit bewust geweest van het verschil, of beter gezegd, van de verschillen en het verband daartussen.

Toen ik dit kort aanstipte op Spits, een discussiegroep voor “Tekstschrijvers, (eind)redacteuren en correctoren”, bleek ik niet de enige te zijn.

Dubbel

In één stukje, politics/devmrdzk/2080815a.htm, komt een geval voor waar beide betekenissen tegelijk van toepassing zouden kunnen zijn. Ik zeg lekker niet welk.

Ik vraag me wel af: hoe schrijf je het dan? Misschien met een halve spatie, die zichtbaar smaller is dan een normale? Kan dat technisch?

Typografie

Ik ga het gewoon proberen en raadpleeg mijn Links to Unicode code charts en in het bijzonder General Punctuation. Daarin vind ik Unicode-tekens zoals “Three-per-m” (hex 2004) en idem met 4 en 6 spaties in de breedte van een m. Maar eens uitproberen.

alweer (zonder spatie)
al weer (hair space, gecodeerd als  )
al weer (thin space, gecodeerd als  )
al weer (punctuation space,  )
al weer (een zesde van de breedte van een letter m,  )
al weer (een kwart spatie,  )
al weer (een derde spatie,  )
al weer (n-spatie, helft van een m-spatie,  )
al weer (m-spatie,  )

In mijn configuratie, Windows Vista met Google Chrome, werkt het, behalve dat de m-spatie veel breder is dan een letter m. Maar inderdaad wel twee keer zo breed als een n-spatie.

Naschrift 29 september 2019

In de Wikipedia staat het goed uitgelegd, wat die typografische eenheid ‘em’ nou eigenlijk is. Niet de breedte, maar de hoogte, en niet van een ‘m’, maar van een hoofdletter M, inclusief wit.

Waarom een ndash dan toch korter is een mdash, hoewel een N toch even hoog is als een M, dat begrijp ik dan nog steeds niet. En Wikipedia weet dat ook niet.