Le 4, 9 e 10 de martio 2018; correctiones e additiones le 10 e 11 de martio. Le 13 de martio: schema 2 pro grec. Le : tabella de correspondentia. Le 23 de martio: schema 3.
Elefen non es le lingua del Elves del autor Tolkien, ben que le nomine poterea facer uno pensar lo. Le nomine elefen es construite del litteras initial de ‘lingua franca nova’, l f n, lfn, elefen.
‘Lingua franca’ es un notion general, un lingua usate per gente que non habe un lingua commun. On poterea dicer que le anglese hodie es le lingua franca del mundo. Le base historic pro le notion es un lingua franca specific, le lingua franca del Mediterraneo, o sabir.
Desde 1965 un americano de origine nederlandese, C. George Boeree ha create un lingua artificial similar al vetule lingua franca, secundo le modello de linguas creol como lo de Haiti, Capo Verde, Surinam, Curaçao etc. Le lingua esseva publicate in internet desde 1998.
Quando io legeva le description de elefen immediatemente le lingua me placeva. Il ha clar avantages. Io compara con interlingua, proque interlingua es mi lingua artificial favorite, ma alcun dies vermente io contemplava un cambio de interlingua a lingua franca nova.
Le presentation de elefen es moderne, fresc, con un belle logo de iride. In comparation interlingua respira ancora un poco le atmosphera del anno de su publication, 1951.
Le correspondentia de litteras del orthographia a sonos del lingua parlate in lingua franca nova es vermente consequente, non quasi consequente como in interlingua. Per exemplo, le regula de interlingua pro le pronunciation del littera ‘t’ es:
“como in anglese; -ti ante vocales, a minus que accentuate o precedite per -s, como -tsy in anglese {he gets you} (o, optionalmente, como -sy in anglese {we pass you} o como -ty in anglese {we let you}); p.ex. actor, garantia, question, sed action, reverentia;”
Io debe leger lo varie vices, cata vice de novo, pro vermente comprender lo que on la de facto dice. Tamen, in le practica, le regula non es difficile: le resultato es normalmente lo que on expectarea. Illo es le trend general in interlingua: alcun regulas ha exceptiones e es complicate, ma le resultato es ben usabile, e pro multe usatores potential: obvie.
In elefen un t scribite sempre sona como t. Similemente un c sona sempre como k, anque si seque un littera ‘e’ o ‘i’. Un poco como in le linguas celtic: whisky es uisce, in lingua franca nova como in gaelic scotese e irlandese. Ma si nos compara alcun parolas de elefen con lor equivalentes in altere linguas (espaniol ubi non alteremente indicate), nos vide que un regula clar non sempre causa un clar recognition immediate:
| elefen | espaniol etc. |
|---|---|
| ce | que |
| ci | qui |
| acel | aquella |
| cisa | quizá |
| perce | why (anglese) |
| cexa | queja |
| cix | quiche (varie linguas) |
| arciteta | arquitectura |
| arcitetor | arquitecto |
| buce | bouquet (francese) |
| coce | to cook (anglese), koken (nederlandese) |
In le exemplos in alto, le graphia, le imagine del parolas, in elefen non es como in altere linguas, ma le sonos, con le [k] scribite <c>, es si. Le reverso alsi occurre: le parola ‘boxe’ de lingua franca nova significa lo que on expecta a prime vista: boxar o pugilar (verbo), e boxa, pugilato, pugilismo (substantivo). Le graphia es hic familiar, ma le pronunciation non es con [ks], ma con [ʃ], como in posh e bush del anglese, o in bouche del francese.
In interlingua in le majoritate del casos le graphia es traditional e le pronunciation tamben. Le precio, quamquam, es un parve mesura de irregularitate. Per exemplo, [ks] in interlingua pote apparer como <x>, <cs>, e mesme como un elocution variante acceptabile de <cc> ante <e> o <i>.
Un avantage de elefen, o lo que alcunes trovara un avantage, es que ille lingua es gender neutral, que illo non ha un distinction intrinsec inter feminas e homines. Le pronomine personal ‘el’ se traduce tanto como ‘illa/la’ de interlingua, como como ‘ille/le’. Pro ‘illo/lo’ elefen ha ‘lo’. Le formas pro usa como subjecto es le mesmes que illes pro objectos.
Ubi le distinction es necesse, o desirate pro augmentar le claritate, on pote usar e.g. ‘la fem’ o ‘la xica’ pro ‘illa’, e ‘la om’ o ‘la xico’ pro ‘ille’. Le variantes ‘ela’ e ‘elo’ es a vices usate pro distinguer seres feminin e masculin, ma ille parolas non son official.
In lingua franca nova il non ha un differentia inter formas conjugate del verbo e le infinitivo. Sovente anque le substantivo correspondente es identic. Assi ‘canta’ in elefen pote ser (nos) canta, cantar e canto in interlingua. Dunque anque ‘es’ corresponde in interlingua a ‘es’ (variante irregular, ma multo frequente, de ‘esse’) e a ‘ser’ (variante de ‘esser’).
Le maniera de elefen (que existe anque in le linguas creol que ha servite de modello pro elefen) es multo simplice, multo regular e consistente. Mais in mi experientia illo non adjuta a mantener clar le structura de phrases (ben que illo, probabilemente pro iste ration, in elefen es bastante rigide, minus flexibile quam in interlingua.)
Un exemplo: super alco que io non poteva cercar immediatemente in le internet, ma plus tarde si, io scribeva “natur acel ia es fasil a trova”. Le original in interlingua era: “naturalmente illo esseva facile a trovar”, in le qual on vide e audi immediatemente que “naturalmente” es un adverbio, “esseva” es un forma verbal que non es un infinitivo, e que “trovar” es un infinitivo. In elefen plus de illo es implicite.
Lo que anque non contribue al claritate immediate que pro me interlingua si habe, es que manca parolas in -ion e -tion. Exemplos:
| interlingua, anglese | elefen |
|---|---|
| promover, to promote | promove |
| promotion, promotion | promove |
| nasal, nasal | nasal |
| nasalisar, to nasalise | nasali |
| nasalisation, nasalisation | nasali |
| nasalitate, nasality | nasalia |
Nos vide de novo como irregularitate promove claritate (pro qui ja sape certe altere linguas, como alcun del linguas de controlo de interlingua), e como regulas consistente sin exceptiones mena a resultatos minus clar. (Al minus isto es mi opinion.) (Pro-)motion non deriva directemente del verbo (pro)mover, sed via le assi appellate secunde thema promot-. Tamen le recognition es bon, per consequentia del existentia de ‘promotion’ in anglese e francese, ‘promoción’ in espaniol, ‘promotie’ in nederlandese, etc.
Ancora io trova elefen un lingua interessante e sympathic, ma io non va scriber plus in illo, io continua preferer interlingua.
(Le 13 de martio 2018: vide anque le schema alternative.)
Textos in lingua franca nova es normalmente scribite in le alphabeto latin. Del 26 litteras solmente 22 es usate: le k, q, w e y manca. Ille 22 totes ha un sono fixe, que anque existe in russo, dunque il es possibile scriber textos in elefen tanto ben in le scriptura cyrillic del russo e altere linguas. Le tabula de correspondentias on trova in le grammaticas.
Probabilemente le possibilitate de scriber elefen in cyrillico es alique theoretic, o pro delicia como un joco. Mesmo le grammatica de elefen in russo scribe le elefen non in le alphabeto cyrillic, ma latin. Item io vide mi version cyrillic de mi traduction ab interlingua de un texto exemplar. Io non produceva le version cyrillic a mano, ma automaticamente, per un programma de mi mano in C.
Vider le duo scripturas possibile pro lingua franca nova, io pensava: an on poterea anque scriber interlingua in un altere maniera que in le alphabeto roman? Le alphabeto cyrillic non es apte, proque interlingua usa tote 26 litteras del alphabeto normal occidental, e alora que on face con le ‘ch’ que pote haber sonos differente, le ‘t’ (scriber sempre como т, o como ц ubi assi pronunciate ([ts])?), le ‘g’ que es regularmente г ma a vices ж? E que on face con le ‘qu’ que non existe in cyrillico, e que ha variantes de pronunciation [k] e [kw] o [kʋ]?
Mi programma lege le texto del stdin e scribe su resultato
al stdout. Toto in codices HTML es lassate inalterate.
Alcun parve correctiones es sovente necesse, per exemplo in mi texto
experimental io lassava le nomine Denisa Kerschova in francese o
possibilemente alsi tcheco. Ma non in cyrillico.
Pro le alphabeto greco le problema in converter interlingua roman es
simile, mesmo plus grave, proque il ha solo 24 litteras e le 26 del
scriptura roman moderne es totes usate in interlingua. Ma io videva
solutiones, ergo extendeva con placer mi programma in C pro alsi
coperir iste situation. Le differentia es dirigite con un argumento
extra in le linea de commandos: -l el o -lel,
ubi el symbolisa le lingua e scriptura grec.
Hic in basso io explica mi decisiones pro converter textos in interlingua (o espaniol?!) in le scriptura normal, a un version in pseudogreco. Io sape que illo es totalmente lunatic e extrememente inutile. Ma illo me place, dunque io me ha accedite facer lo. Non toto in le vita debe semper haber un beneficio legitime.
Io usa hic in iste articulo pro le litteras grec le codices con entities HTML symbolic, ben que in le programma in C io trovava le codification numeric plus facile. Ma illegibile pro humanos. Ergo sub le coperculo del motor il ha la α pro α, e hic il ha α pro α.
Primo le litteras que non presenta grande problemas: a A α Α, e E ε Ε, f F φ Φ, g G γ Γ, i I ι Ι, l L λ Λ, m M μ Μ, n N ν Ν, o O ο Ο, p P π Π, r R ρ Ρ, t T τ Τ, x X ξ Ξ, z Z ζ Ζ.
Ora le littera con notas special:
In le greco moderne, le littera beta (β) es pronunciate [v]. Ma per usar lo pro le v de interlingua, il me mancarea un littera pro le b de interlingua. Ergo io ha decidite: β pro b.
In interlingua, le littera c sona como [ts] si seque un vocal ‘e’, ‘i’ o ‘y’. In omne altere casos le k denota le sono [k]. In mi transcription grec de interlingua, io seque iste distinction e io usa le kappa (κ) si c sona como [k]. Ma que facer con le altere situationes? Il non ha un singule littera in le alphabeto grec pro un combination de [t] e [s], ben que in le greco moderne iste sequentia occurre.
Mi solution bizarre es idear un interlingua con un accento espaniol iber, in le qual c ante e/i non es ts ma ha le sono del anglese think. Iste sono anque existe in le greco moderne, ja multe seculos, scribite theta, θ.
Exemplo: ‘accento’ deveni per mi schema lunatic:
ακθεντο
o:
ακθεντο:
ακθεντο.
Post detectar le sequer de un littera ‘e’ o ‘i’ io usa in le programma C
le function ungetc() del bibliotheca C standard stdio.h,
que es garantite de functionar un vice, mesmo con streams que non veni
sempre de un file, ma possibilemente de un claviero o un altere fonte que non
permitte le accesso posterior a positiones qualcunque.
Pro qui non sape C o un altere linguage de programmation in que
ungetc() occurre: si on traduce le anglese to get como
‘obtener’, to unget – que es apena anglese normal;
plus tosto jargon de programmatores – serea forsan ‘disobtener’
in interlingua. Assi ungetc on pote comprender como
‘disobtene un character, un byte’, o ‘annula le previe
action de leger un byte ex le file’.
Le pronunciation del combination ch in interlingua varia: de [k] (exemplos: blanchir, ricchessa) via [ʃ] (exemplos: bolchevico, chal, chocolate) a [ʧ] (chileno, lunchar, lynchar).
Del regula ‘c = [k] si non seque e, i o y’ sequerea transcriber ch como kh o κη, que es peculiar viste le pronunciationes possibile. Ergo io seligeva scriber ch como θη, ma cch deveni kkh o κκη.
Le littera delta del greco denota in le lingua moderne un fricativa ([ð]), non un occlusiva ([d]): le th in le anglese they, non le d de day. Le sono [d] existe in greco solo como un variante (le altere es [t]) del phonema /t/, scribite ντ o τ dependente del contexto.
Io non seque iste detalios del lingua grec, sed usa simplemente δ pro le d de interlingua.
In greco ancian il existeva le spiritus asper e spiritus lenis, del quales le prime indicava in sono h al initio de parolas, in combination con vocales e r. Io non vole usar un tal cosa hellenisante interlingua, proque io ama le interlingua inter alteres pro le absentia de diacriticos, ben que io ama le portugese inter alteres pro le presentia del ç, ão, ã e ões. Parolas es picturas.
Ergo io me ha dirigite al passato, vidente que le origine del littera grec η, eta, era un h. Dunque h equivale in mi interlingua grec le η. Non fortuitemente le majusculas es quasi indistinguibile: qual de H e Η es grec e qual es latin?
In greco in non ha un symbolo separate pro le sono [j] que in multe linguas es scribite con le littera j. In interlingua le j sona como [ʒ] (como in Jean in francese) o [ʤ] (como in Jean in anglese), ma nihil assi se manifesta in greco.
Io ha cercate inter le litteras ancora inutilisate del 24 litteras del alphabeto grec, e io videva le chi χ. Assi le menses junio e julio (pronunciate [ʒunjo] e [ʒuljo] in interlingua) io transfere al interlingua grec assi: χυνιο e χυλιο, suggerente per leger lo como greco un pronunciation hypothetic como in espaniol! Ma illo non es interlingua. Me and Julio down by the schoolyard. Paul Simon.
Le k es κ, claro. Le consequentia es que interlingua in greco non es inambiguemente reconvertibile al scriptura roman: un κ que veni de un k es indistinguibile de un κ que veni de un c.
Illo io accepta. Nemo scribe interlingua in greco dunque problemas potential non vale attention.
Como ja mentionate in le introduction, ‘qu’ ante ‘e’ o ‘i’ pote sonar como [k], [kw] o [kʋ], dependente del parola e le preferentia o accento native de qui parla. Le melior solution pro mi conversion es utilisar un littera grec non ja utilisate pro un altere scopo. Io trovava le psi, ψ, Ψ, que alique resimila le q, ben que io ha anque brevemente considerate lassar le ψ denotar le y.
Assi ‘que’ deveni ‘ψυε’.
Le grecos habeva duo symbolos pro le [s]: un pro le fin de parolas (ς), e le sigma normal (σ) pro le resto. Le sigma final (ς) io trova belle, ma le convention de facer un differentia existe solo in greco (e con altere litteras, e.g. le m, in hebreo), e io non lo vole introducer in interlingua. Ergo s es σ, sempre e ubicunque.
Assi le ς es liberate, e pote ser usate pro superar le problema de representar le 26 del latino in le 24 del greco. Initialmente io pensava de usar le ς pro cata s, e usar le σ liberate pro le q. Ma le problema es que in greco il non existe un majuscula separate pro le forma final ς! Σ es le majuscula pro σ como pro ς. Assi le parola ‘que’ al initio de un phrase apparerea ser Sue!
In iste schema initial brevemente considerate, le y esseva ψ. Un nove idea era: q = ψ, Q = Ψ, s = σ (sempre), S = Σ, e (multissimemente estranie): le forma final del s (ς) denota le y! Il ha un certo similantia graphic, nonne?
Systema, σύστημα, σςστεμα, systema bizarre, σςστεμα βιζαρρε.
Ancora remane le problema: que facer con le majuscula Y? Vide pro isto le capitulo super le littera y, in basso.
Le sono [v] del greco nove es scribite β, o υ in le combinationes αυ e ευ. Le β io ja ha usate pro le b.
Le sono [u] in greco es ου, ma io vole usar solo un littera grec pro cata un del litteras roman de interlingua.
Le littera latin ‘u’ es historicamente ligate al littera ypsilon (υ) del greco, que multo seculos retro habeva le sono [u]. Plus tarde [y], hodie [i]. Ma il ha anque un ligamine, via un altere cammino, del littera grec υ al ‘y’ del alphabeto latin.
Le problema remane que 24 litteras grec (25, con mi truco de interpretar σ e ς como litteras totalmente distincte) non servi pro cifrar le 26 litteras del latino e interlingua. Comocunque il manca un littera.
Mi solution, multo estranie mais ancian: non distinguer le u del v! Vetule textos latin esseva scripte solo con majusculas, e le V serviva et pro u et pro v. In le portugese del seculos quindece, sedece e septendece, ‘V’ esseva le majuscula e ‘u’ le minuscula, litteras que in le lingua mesme poteva ser interpretate como un vocal ‘u‘ o como un consonante ‘v’. (Vide V en u – in nederlandese.)
Isto io face ora tamben in mi schema de conversion: u e v deveni υ, U e V deveni Υ. Multo estranie ma bastante ben legibile in le practica.
Adjuvante, αδχυυαντε, antediluvian, αντεδιλυυιαν, bravura, βραυυρα, fluvial, φλυυιαλ, mauve, μαυυε, parapluvia, παραπλυυια, souvenir, σουυενιρ, uvula, uvular, υυυλα, υυυλαρ, vulcanismo, υυλκανισμο, vulgo, υυλγο, vulpiera, υυλπιερα.
Problematic? Illegibile? No. Difficile? Si.
Alco como w non existe in greco. Le distinction inter omicron (ο) e omega (ω) non es relevante in interlingua (e anque non plus in le greco moderne), le formas de ω e w son simile. Ergo io usa iste omega ω pro le bastante infrequente littera w del interlingua.
Como explicate in le capitulo super le s, in alto, io ha seligite abusar le ς (sigma final) pro denotar le y de interlingua. Un problema remanente serea que Y = Σ. Pro resolver illo, io examinava le pagina del alphabeto grec de Unicode, e videva un candidato: codice 03d2, Greek upsilon with hook symbol, ϒ. Io non sape pro que illo serviva, ma le apparentia es bon e illo solve le ambiguitate in mi schema.
Dunque ora vale: σ = s, Σ = S, ς = y, ϒ = Y, υ = u/v, Υ = U/V. Le differentia inter Υ e ϒ es quasi invisibile, salvo que on los placia le un contra le altere: ΥϒΥϒΥ, Υ ϒ Υ ϒ Υ.
Iste es un solution bastante estranie, ma non mal proque le majuscula Y no es frequente in interlingua: ytterbium, yttrium, yuan, yogurt e yogi, solo si positionate al comencio de un phrase, o si scribite in all caps. Remane solo: le chromosomo Y, λε θηρομοσομο ϒ. (Ver greco serea, naturalmente: χρωμόσωμα, vide le Wikipedia.)
Le nomines York e Yugoslavia es melio lassate in scriptura roman mesmo in un texto interlingual in scriptura grec.
Io poterea haber lassate mi programma anque converter le middle dot ·, usate in greco como un semicolon (;), e le signo interrogative, que in greco non es ‘?’ sed ‘;’, ma le programma non lo face, pro mantener le cosas simplice.
On poterea usar mi programma de conversion anque pro espaniol, con resultatos amusante (trova io). Nonobstante, le ñ e le vocales accentuate á é í ó ú non es convertite ma remane como son.
Qui vole rider face le experimento de lassar Google Translate translatar textos grec que non es grec, ma espaniol.
Isto es un texto original mie in interlingua. Illo es le mesme, ora in scriptura grec.
Vide iste file separate.
Derecto de autor © 2018, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.