Ideas: le 26, 28 e 29 de augusto 2015, le 7 de novembre 2015 e le 19 de maio 2016.
Texto: le 17–
In linguas romance, le plural es normalmente indicate in tote le membros de un gruppo de parolas, de un constituente nominal o verbal. Un exemplo, in francese:
Ces belles et grandes villes sont recommandées dans les guides touristiques.
On vide duo constituentes nominal, “Ces belles et grandes villes” e “les guides touristiques”. Con le exception de et, omne parola in iste gruppos de parolas fini in le littera s, que indica le plural.
Anque in le constituente verbal, sont recommandées, le plural, le facto que il ha plus de un urbe (ville), es indicate: sont in vice de est e recommandées in vice de recommandé.
In francese le desinentia -s sovente non es audibile in le pronunciation. In altere linguas romance, como espaniol e portugese, illo si es pronunciate.
Ben que interlingua ha un vocabulario primarimente romance, quanto al
grammatica illo ha multe tractos in commun con le anglese. Le exemplo
francese traducite in anglese es:
Those beautiful big cities are recommended in tourist guides.
Le adjectivos beautiful e big non contine un indication del plural, illos es equal in le singular e le plural. Le pronomine demonstrative those es special pro le plural, le forma singular es that. Sed si in su loco le articulo the esserea usate, le forma non esserea afficite per le numero (singular o plural).
Iste tendentia del anglese, de non indicar le plural in adjectivos e
articulos, ma primarimente in substantivos, es anque presente in interlingua,
ma plus consequentemente: in un gruppo de parolas (un constituente del
phrase) que contine un substantivo, il es sempre ille substantivo que es
le portator del desinentia -s del plural.
Dunque le phrase exemplar, traducite in interlingua es:
Ille belle e grande citates es recommendate in le guidas touristic.
Solo le substantivos ‘citates’ e ‘guidas’ porta le indication del plural.
Si in le gruppo de parolas il manca un substantivo, le regula remane in fortia, que solo un vice es indicate le plural. Alora le adjectivos assume le rolo del substantivo mancante.
Un exemplo anglese in que isto non occurre, es le ben cognoscite titulo de un film de 1966, The good, the bad and the ugly. On poterea interpretar lo como un abbreviation de ‘the good people, the bad people …’, o ‘the good ones, the bad ones …’.
(Le parola anglese people es inherentemente plural e non require un desinentia -s.) Le mancar del substantivo in anglese non causa un necessitate de indicar le plural in le adjectivos: the good, non the goods (ben que illo anque existe, ma con un altere significato: le merces o productos).
In interlingua le regulas es differente: si il non ha un substantivo pro marcar le plural, un adjectivo (si presente) debe lo facer. Nos pote usar le exemplo ex le grammatica de Gode e Blair: §39 “Le puero ha quatro conilios, duo mascules e duo feminines.” Le adjectivo plural “mascules” reimplacia ‘conilios mascule’ e “feminines” prende le placia de ‘conilios feminine’.
Si un substantivo manca ma anque un adjectivo non es presente, un pronomine demonstrative o un articulo deveni le portator del signo del plural.
Exemplos es in le grammatica de Gode e Blair:
§79
con le pronomines demonstrative ‘iste’ e
‘ille’:
“Istes es mi studentes.”
“Iste edition es plus complete que ille duo.
Iste edition es plus complete que illos.”
In §21,
con le articulos ‘le’ e ‘un’:
“Le opiniones de mi patre e les de mi matre.”
“Nostre amicos veni: les de mi fratre, un de mi soror, e unes
del amicos de nostre parentes.”
In espaniol on poterea dicer:
La lengua española es interesante. Mucha gente la aprende.
Le pronomine “la” in le secunde phrase refere a “la lengua” in le prime. Proque le parola ‘lengua’ in espaniol ha le genere feminin, solo ‘la’ es correcte, non ‘lo’ o ‘le’.
Un tal genere existe in espaniol, e anque in portugese, francese e italiano, pro tote le parolas, non solo le parolas pro personas. Dunque le genere non es sempre connectite con sexo, il mesmo es sovente non ligate con illo.
Un tal genere grammatical in interlingua
non existe.
In interlingua
le phrases espaniol deveni:
Le lingua espaniol es interessante. Multe gente lo apprende.
O anque:
Multe gente apprende lo.
Etiam tenibile es:
Multe gente apprende le.
Postea io explicara
porque.
Ben que interlingua non habe un genere grammatic, tamen il es possibile in interlingua indicar si un persona es un femina o un viro. Sovente ma non sempre, iste indication es facultative. Non solo personas, ma alsi animales que humanos reguarda como personas, pote esser assi describite.
Le detalios del marcation del sexo depende del typo de parola. Il ha duo manieras:
Le quatro desinentias mentionate es pro sexo irrelevante / indifferente / general (-e), sexo masculin (-e), sexo feminin (-a), genere neutre (-o). Le genere neutre es pro cosas, non pro personas. Il es importante ben distinguer iste genere neutre (-o) del sexo indifferente (-e), que on anque poterea nominar ‘neutre’.
Le desinentia -e pote indicar un situation in que le sexo non es relevante, non debe ser marcate, o (in le plural) situationes in que in un gruppo il ha e feminas e homines.
Exemplos: le articulo definite le, le pronomines demonstrative ille, celle e iste.
Le desinentia -e pote etiam marcar le sexo masculin. Exemplos: le pronomines personal del subjecto (caso nominative) ille e illes, le pronomines personal del objecto (casos dative e accusative) le e les.
Le desinentia -a marca le sexo feminin. Exemplos:
le pronomines personal del subjecto (caso nominative)
illa
e illas;
le pronomines demonstrative in uso pronominal illa e
illas,
cella, cellas, ista,
istas;
le pronomines personal del objecto (casos dative e accusative)
la
e las;
le articulos definite in uso pronominal
la
e las.
Le desinentia -o marca le genere neutre, isto es, tal parolas refere se a cosas (e animales non-personificate), non a personas. Exemplos: le pronomines ‘personal’ del subjecto (caso nominative) illo e illos; le pronomines demonstrative in uso pronominal illo e illos, cello, cellos, isto, istos; le pronomines personal del objecto (casos dative e accusative) lo e los; le articulos definite in uso pronominal lo e los.
Isto occurre con parolas (substantivos, adjectivos e le articulo indefinite) que fini in -e o in un consonante. Illos es indifferente quanto al sexo del esser designate.
Formas specificamente masculin fini in -o.
Formas specificamente feminin fini in -a.
Iste secunde maniera es usate pro formar, de substantivos in -o, un substantivo feminin in -a, e vice versa.
Le secunde maniera es etiam usate pro formar, de adjectivos que termina normalmente in -e, substantivos masculin o general in -o, e substantivos feminin in -a.
Iste maniera nos vide alsi con le articulo indefinite ‘un’, in uso independente, como pronomine: ‘una’ es le forma feminin, ‘uno’ es le masculin. Plurales unes, unos e unas existe. Nota que ‘unes’ ha le structura un-es, non une-s.
Le parola ‘uno’ pote anque esser un synonymo del pronomine general ‘on’. ‘On’ pote solmente servir como pronomine del subjecto del phrase; ‘uno’ alsi pote ser un objecto.
Possessivos es adjectivos. Le formas plen: mie, tue, sue, nostre, vostre e lore, pote ser pluralisate: mies, tues, sues, nostres, vostres e lores.
Pronomines possessive substantivate, in -o pro personas in general o pro personas masculin, e in -a pro personas feminin, es possibile: mio, mia, mios, mias; tuo, tua, tuos, tuas; suo, sua, suos, suas; nostro, nostra, nostros, nostras; vostro, vostra, vostros, vostras; loro, lora, loros, loras.
Pro rationes semantic le utilitate e utilisation de tal formas in le practica, io crede, es limitate a relationes familiar.
Pro ordinales vale le mesme que pro possessivos. Le uso sembla limitate, forsan on poterea utilisar ordinales substantivate e personificate pro formar nomines personal in le stilo del romanos: Quinto, Sexto, Septimo Octavo, Nono pro pueros, e Prima, Secunda, Tertia, Quarta, Quinta, Sexta, Septima, Octavia, Nona e Decima pro pueras. O mesmo assi alsi Maxima?
A alcunos non place le facto que in interlingua il ha duo parolas ‘ille’: un es un pronomine demonstrative de distantia (anglese: that, francese: ce/cet/cette/ces), le altere es un pronomine personal masculin del tertie persona (anglese: he, francese: il).
Pro isto per exemplo le autor de un grammatica de interlingua in portugese prefere le variante ‘celle’ in vice de ‘ille’ pro le demonstrativo.
Io non concorda con iste preferentia. Illo es proque io ha un idea, forsan controverse, forsan incorrecte, ma mie, que interlingua de facto non ha pronomines personal del tertie persona separate. Io
Como pronomines personal del tertie persona pro le subjecto del phrase, e post prepositiones (columna (a) in §54), interlingua usa le pronomines demonstrative del distantia: ‘ille’. Ille pronomines es usate independentemente, con distinctiones de numero grammatical e de sexo.
‘Ille’ que significa he in anglese, es le mesme parola que ‘ille’ que significa that in anglese.
Como pronomines personal del tertie persona pro le objecto(s) del phrase (columna (b) in §54), interlingua usa le articulos definite ‘le’. Ille articulos es usate independentemente, con distinctiones de numero grammatical e de sexo.
‘Le’ que significa him in anglese, es le mesme parola que ‘le’ que significa the in anglese.
Le sol differentia inter le usages es:
Viste assi, in un phrase in un altere articulo mie, citation:
“Primo il ha un numero grande de parolas que
non solo habe le mesme signification, mais quasi le mesme sono in cata
un del dece linguas, e il es clar que de istes nos debe
extraher le parolas radical.”
le parola ‘istes’ es correcte, ma alsi serea correcte
‘istos’.
‘Istes’ refere a “parolas que [...] habe le mesme signification [...]”. ‘Istes’ es plural proque il ha multe tal parolas, non solo un. ‘Istes’, habente le littera ‘e’, dice nihil super le genere o sexo del parolas, non indica si le parolas es personas o cosas, si es feminas o homines.
‘Istos’ refererea al mesme “parolas que [...] habe [...]”, ‘istos’ es plural, non singular; e habente un littera ‘o’, indica que parolas non es personas, ma ‘cosas’ (cosas non tangibile, ma tamen cosas). Le distinction inter feminas e homines alora non face senso.
Le distinction inter cosas e personas, per usar le littera ‘o’ in ‘istos’, es permittite e pote ser clarificante. Ma proque totes ja sape que parolas non es personas, marcar isto non es necesse. Ergo ‘istes’ es tanto correcte como ‘istos’.
E ora io veni al explication
promittite: le phrases:
“Le lingua espaniol es interessante. Multe gente lo apprende.”
es correcte, proque ‘lo’ exprime que le lingua espaniol
non es un persona e ha ni sexo ni genere. Ma proque tote le mundo ja sape
que linguas non es personas, il non es necessari exprimer e sublinear
lo, ergo le phrases:
“Le lingua espaniol es interessante. Multe gente le apprende.”
es equalmente correcte. On pote in illo interpretar ‘le’ como
un articulo usate independentemente, un articulo substantivate. Tunc
‘le’ es curte pro ‘le lingua espaniol’.
O on poterea forsan anque argumentar que ‘le’ es un pronomine personal accusative (non nominative), in que le littera -e non vole dicer ‘masculin’ ma exprime le idea ‘le sexo non es relevante, linguas non es feminin o masculin, e interlingua non possede un genere grammatical’.
In Facebook il habeva un discussion interessante in que esseva arguite que le selection pro ‘le’ ha consequentias pro le structura del phrase, pro le ordine e placia de parolas.
Mi phrase esseva:
“'Hic' es universalmente usate in le parve
mundo del conferentias. Le alternativas 'ci' e 'qui' on non audi, sed
io les scribe a vices.”
Con ‘les’ interpretate como un articulo substantivate,
illo es un abbreviation de ‘le alternativas’. Ma un phrase:
“Le alternativas 'ci' e 'qui' on non audi,
sed io le alternativas scribe a vices.”
non es juste.
Nam: como le majoritate del linguas indoeuropee, interlingua es un
lingua SVO, con le ordine normal subjecto-verbo-objecto, dunque correcte
es ‘ [...] io scribe le alternativas [...] ’ (por le momento
faciente abstraction del placia correcte del expression adverbial
‘a vices’).
Ergo un pote argumentar que
‘io les scribe’
non es bon e
‘io scribe les’
si.
Ma si on interpreta ‘les’ como un pronomine personal, con
le ‘e’ pro ‘sexo o genere hic non es relevante’,
o si on scribe ‘los’ in vice de ‘les’ pro indicar
que alternativas e parolas non es personas ma cosas, le ordine
‘io los scribe’
es correcte secunde
le regulas, e
‘io scribe los’
es un
variante permittite.
Le argumentos es bon, ma le resultatos complicate. Io prefere permitter ‘le(s)’ e ‘lo(s)’ equalmente, e permitter pro ambes ambe le ordines del parolas. Vamos lassar le gusto de bon autores decider!
Derecto de autor © 2016, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.
Isto es interessante quanto al origine del demonstrativos, in le historia del latino, latino vulgar e le linguas romance.
Vide anque Personal pronouns e Demonstrative pronouns, in le Annotated Interlingua Grammar, scribite in anglese per Lars Rosenmeier.
Iste description, e le discussion super le thema durante un officina del conferentia de interlingua in 2014, contribueva a mi plano de scriber iste articulo mie.
Recentemente in Facebook il ha habite multe discussion super ille thema: 10 de decembre, 9 de decembre, 8 de decembre, 8 de decembre, 8 de decembre, 7 de decembre, 5 de decembre, 4 de decembre, 3 de decembre.