Le 3–. Traduction del original in nederlandese de martio 2015.
Con le timbre de data Sat, 21 Mar 2015 14:53:51 +0100
un certe ‘jkien’ postava in nl.taal un question
interessante. Tan interessante que io decideva non responder
a illo directemente illac, ma in un articulo web.
Le identification de message del question esseva:
<550d77f2$0$2978$e4fe514c@news.xs4all.nl>
e in Google Groups on lo trova con
iste ligamine.
Le titulo esseva “Zenit/zenith”.
Citation complete, traducite ab le nederlandese:
“Ultra le orthographia preferite ‘zenit’ il ha in nederlandese le anachrone ‘zenith’. Como azimut(h) le parola proveni del arabe. An il ha in le alphabeto arabe duo litteras t, que on poterea assi transcriber in nederlandese? An il habeva inter iste duo litteras arabe un differentia de pronunciation, simile a illo inter le t a th del anglese?”
“Le th anque occurre in parolas que proveni del greco, como ‘thema’ e ‘ast(h)ma’, io crede que isto esseva usate pro distinger le provenientia ab tau e theta. An il habeva in greco un differentia de pronunciation, simile a illo inter le t a th del anglese?”
In partes:
“An il habeva in greco un differentia de pronunciation, simile a illo inter le t a th del anglese?”
In le greco moderne certemente si: le littera tau (τ) sona como [t] (sed qua [d] si un n precede!), e le littera theta (θ) como le th in le parola anglese ‘think’.
Unquam iste θ multo probabilemente esseva un t aspirate, un t sequite per un parve sufflo, un typo de h, como le t in germano, ma anque in anglese (si non precedite per un s in le mesme syllaba: ‘top’ ha un t aspirate, ma ‘stop’ non lo ha!). Le τ grec per contrasto esseva inaspirate, plus como le t del nederlandese, francese o espaniol de hodie. Le τ del greco moderne es anque inaspirate.
Il sembla que in le historia del lingua grec, le transition de un tal plosiva aspirate a un fricativa como le th del anglese ha evenite ja multe tempore retro, assi que al initio de nostre calendario o pauc tempore postea, le greco ha ja sonate in grande parte como nunc.
Le detalios es plus complicate. In le Wikipedia il ha plus a trovar super illo, con referentias a libros e studios.
“An il habeva inter iste duo litteras arabe un differentia de pronunciation, simile a illo inter le t a th del anglese?”
Le arabe classic del Qurʾaan, que, in forma legiermente modernisate, es alsi hodie ancora parlate como un lingua del medios, malgrado esser lingua materne natural de nemo, de facto habeva un littera taaʾ (ت) con le sono t (como in nederlandese o espaniol), e un littera thaaʾ (ث) con le sono th como in le parola anglese ‘think’.
In le majoritate del linguas colloquial arabe moderne, iste ultime sono ha (regrettabilemente, in mi opinion) degenerate a [s] o [t]. E.g. io me memora de cantiones cantate in arabe egyptian per Umm Kalthum (anque scribite Kalsum, que ja illustra le transition) un parola ‘aktar’, que significa ‘plus’ o ‘le plus’. In arabe classic illo deberea esser ‘akthar’ (أثر).
Io ha un vage memoria que ‘kathiir’, (كثير) ‘multe’, per contrasto sonava como ‘kasiir’.
Iste musica io ha sur vetule discos, e multo de isto es hodie anque trovabile sur Youtube. Io poterea scrutar le jacimentos exacte, ma isto me es troppo labor.
Le patrono kathiir-akthar pro comparativos nos retrova in kabiir-akbar. Ergo ‘Allahu akbar’ non significa ‘Deo es grande’ como multes pensa, ma plus tosto Deo es le plus grande.
(Desde qui le texto original data del 24 de martio 2015.)
Cetero il ha in arabe ancora un tertie littera e sono t-oide (anque in le colloquiales moderne), le assi appellate t emphatic (ط). Iste se distingue del t ordinari in su articulation con le dorso del lingua premite verso le alto (technicamente: velarisation), e/o con le larynge plus alte in le gorga (termino phonetic-technic: pharyngalisation).
(Le Taalunie es le Union pro le lingua nederlandese.)
Retro al question original, ex le qual iste citation partial:
“Ultra le orthographia preferite ‘zenit’ il ha in nederlandese le anachrone ‘zenith’.”
Vamos esser horripilantemente precise pro un momento: le notiones “voorkeurspelling” (orthographia preferite) e ‘toegelaten spelling’ (orthographia tolerate) (hic inter virgulettas singule proque io non trova le expression litteralmente in le documento official) existeva in le Woordenlijst van de Nederlandse taal de 1954 (le Lista de parolas del lingua nederlandese, anque appellate ‘het groene boekje’, le libretto verde).
Secundo mi impression forsan non perfectemente accurate, le essentia esseva que on tolerava le littera k, que esseva popular in Belgica (ubi on mesmo a vices scribeva ‘Kristus’ in vice de ‘Christus’), e anque in Nederland in circulos ‘progressieve’; ben que le maniera de preferentia esseva usar le littera c, como in le linguas fonte del parolas estranier adoptate, sovente le francese o latino.
Le nove Woordenlijst de 1995 ha eliminate iste distinction, desde tunc il habeva solo un singule orthographia, que largemente coincideva con le precedente orthographia preferite.
De novo solo secundo mi impression, in 1995 on ha subitemente in multe parolas eliminate le th ubi non sequeva un vocal, ben que le th remaneva si al initio. ‘Theorie’ esseva ancora ‘theorie’, sed ‘algorithme’ deveniva ‘algoritme’.
Io esseva vehementemente contra isto: forsan il es nerdoide o legiermente autistic, ma pro me on solo pote facer un decision completemente in un direction, o in le altere, sed non medio isto e medio illo. Ergo qui muta ‘algorithme’ a ‘algoritme’ ab tunc etiam scribe ‘teorie’ e ‘termometer’. Si isto es considerate un passo nimis, anque in ordine, ma alora il remane ‘rithme’ e ‘algorithme’.
De duo un, non de un duo. Sed le Taalunie non pensa assi, que es anque illustrate per le reimplaciamento del trema per ancora le trema, ma a vices tamen un tracto de union.
Le ration esseva, on me ha explicate post mi question (martio 2006) que le participio passate ‘geë‑maild’ del verbo ‘e‑mailen’ (inviar per e-posta)’ haberea como consequentia que on deberea etiam prescriber ‘gem̈‑bankierd’ del verbo m‑bankieren (con un trema super le m de mobiel; intertanto ja multe tempore perimite per apps e smartphones), que incontrava problemas technic. Pro isto on ha decidite prescriber ge-e-maild e ge-m-bankierd.
Un argumento non sin merito.
Retro a mi preferentia pro conservar le th in per exemplo ‘algorithme’: in 1995 ancora io suffreva del sequelas de alco que ora io trova un attitude completemente erronee: metir toto al anglese, vider le anglese qua le mesura de omne cosas, trovar que le regulas debe esser equal in omne linguas e omne graphias. Le parola anglese es ‘rhythm’, ergo etiam ‘rhythme’ in nederlandese. Isto esseva tunc mi dictamine.
Ora vamos controlar si toto que io ha hic de memoria assertate super graphias plus vetule, es de facto correcte. Il non serea le prime vice que io extravaga gratuitemente:
Lo que io expectarea:
| 1954 | 1995 |
|---|---|
| theorie | theorie |
| thermometer | thermometer |
| rithme | ritme |
| algorithme | algoritme |
| logarithme | logaritme |
| arithmetica | aritmetica |
| asthma | astma |
| rheuma | reuma |
Como es in realitate:
| 1954 | 1995 |
|---|---|
| theorie | theorie |
| thermometer | thermometer |
| ritme | ritme |
| algoritme | algoritme |
| logaritme | logaritme |
| aritmetica | aritmetica |
| astma | astma |
| reuma | reuma |
(Le Lista de parolas de 1995 mentiona ‘het astma’, ergo con genere neutre, sed mi intuition linguistic face de illo un ‘parola de’, ergo con genere non-neutre. Le Lista actual recognosce lo.)
Citation translatate del regulas valide in 1954: pagina LI (o sia 51):
“Rh
ha essite reimplaciate ubique per r (catarre, reumatiek,
ritme etc.).”
e:
“Th
es reimplaciate per t:
1. al fin de parolas, como anque in formas declinate de illo
e in su derivationes nederlandese:
chrysant, chrysanten, chrysantje, monoliet,
monolieten, psychopaat, psychopaten, telepaat,
telepaten etc., sed telepat(h)ie, telepat(h)isch;
2. ante un consonante: antraciet, antropologie, astma,
astmatisch, atleet, etnograaf, etnografie,
etnoloog, filantroop, ritme, trombose etc.;
3. post f e ck: difteritis, diftong; autochtoon.
In omne altere casos le delitteration con t es permittite.
Totevia th es preferite: apotheker, methode, neurasthenie,
theologie, theorie etc., anque apoteker etc.”
Dunque ille cambios th=>t e rh=>r es multo plus ancian que io pensava! In le Lista de parolas de 1914, per De Vries e Te Winkel, ancora il habeva rhythmus (non: rhythme), logarithme, rheumatiek (non le forma reducte rheuma).
Tunc sur le base del anglese, nunc plus tosto ex un conservatismo que cresce con le annos, comocunque me place tal delitterationes dismodate, e con gaudio io ha vidite que in le lingua artificial super le qual recentemente io me ha interessate, Interlingua, illos es etiam mantenite: theoria, thermometro, rhythmo, algorithmo, logarithmo, arithmetica, asthma, rheuma.
Sed, multo conspicue, ‘zenith’ non existe in interlingua, ‘zenit’ si. E isto es correcte, proque (a mi surprisa) le th in ‘zenith’ non es authentic!
Illo es un elucubration de angleses qui sentiva deber meliorar lor latino o greco, o un rationamento simile e hypercorrecte. Ecce in le Wiktionary:
«From the Middle English cenyth, from the Medieval Latin cenit, a transliteration of the Arabic سَمْت (samt, “direction, path”) which is in itself a weak abbreviation of سَمْت الرَأْس (samt ar-raʾs, “direction of the head”).»
Traducite:
«Del medie anglese cenyth, del latino medieval cenit, un translitteration del arabe سَمْت (samt, “direction, cammino”) que mesme es un abbreviation debile de سَمْت الرَأْس (samt ar-raʾs, “direction del testa”).»
Ancora plus interessante e amusante, ex le
Wikipedia nederlandese:
“waarbij de m [van samt; RH]
in het Latijn per abuis als ni werd
gelezen
1 ”
Traducite:
“in le qual le m [de samt; RH]
in latino era abusivemente legite como ni
1 ”
Recapitulation: si, le arabe habe alco como le th anglese, ma isto non es presente in le origine del parola ‘zenith’, que per contrasto habeva un simplice t.
Citation partial ex le question:
“Como azimut(h) le parola proveni del arabe.”
Ver. Sed iste th in azimuth monstra se tan grande nonsenso como lo de zenith: le origine es le mesme parola arabe samt, non del toto con un th sed con un littera, sono e phonema ordinari t.
Ancora un cuje th non es genuin: algorithmo. Le parola proveni de un mathematico arabe, no, perse, que habeva in su nomine un z, non un th, e le lingua perse, le farsi, de facto non habe un sono th.
Le mathematico esseva al-Khwārizmī.
Per contrasto in parolas que sembla affin ma non lo es, como logarithmo e arithmetica, le th es genuine, nam grec, del parola αριθμός.
Le opposito del zenit es le nadir, le puncto non rectilinee super le capite, ma rectilinee sub le pedes, a transverso del globo terrestre, e illac al altere latere del globo celeste.
Iste parola veni del arabe نَظِير. Le d in illo presenta le dh molle e emphatic (ظ). Illo tamben ha perite in multe typos de arabe moderne, nam ha essite reimplaciate per un d o z emphatic. Regrettabile. Le perdita de un sono unic. Occurre in le prenomine Hafid o Hafiz.
Vide iste proxime articulo.