In mei/juni vorig jaar stelde ik:
“In Nederland was het burgerinitiatief om geldschepping van de agenda van de Tweede Kamer te zetten succesvol: [...] Hoewel het uit de tekst van de petitie niet duidelijk blijkt, berusten veel van de ideeën erin in feite op Britse voorstellen die naar voren zijn gebracht door Positive Money. [...] ”
Later gaf ik deze specifiekere kritiek op het ‘Burgerinitiatief Ons Geld’ of ‘Beweging Ons Geld’:
“Van ‘Ons Geld’ hoeven we de uitleg m.i. ook niet te verwachten. Ofwel ze zijn niet concreet zodat wat ze vertellen niet te controleren of falsifiëren valt, [...] ”
en ook:
“Van ‘Ons Geld’ heb ik geen concrete, uitgewerkte voorstellen gezien, wel van de verwante Britse beweging ‘Positive Money‘.”
Maar die concrete voorstellen zijn er wel degelijk. Dus ofwel ik heb niet goed gekeken of ze waren er toen nog niet. Maakt niet uit, in beide gevallen gebiedt de eerlijkheid mij om de voorstellen serieus te nemen en te kijken of er iets goeds in zit, of ze zinnig en werkbaar zijn.
Ik concentreer me nu op hoe ‘Ons Geld’ vindt dat het zou moeten worden, de oplossing, en daarvan op wat ik als het kernpunt zie: Het creëren van nieuw geld. Hoe wil ‘Ons Geld’ dat gaan regelen, klopt dat, is dat mogelijk?
Er is ook uitleg over het huidige systeem, zowaar met de balansen die ik altijd zo graag zie, dus concreet. Daar ga ik later nog opmerkingen bij maken.
[Opmerking 2 juli 2017: NB Het materiaal van Ons Geld Nu waaraan ik refereer blijkt inmiddels verplaatst, zodat mijn hyperlinks in dit artikel niet meer werken. Zie Verplaatst voor nieuwe URL’s.]
De punten “Wie er beslist over de hoeveelheid”, “Hoeveel geld moet het GSC creeren?” (met GSC = Geldscheppingscomité), “Hoe komt nieuw geld in circulatie?” en “Hoe wordt geld uit circulatie gehaald?” negeer ik vooralsnog.
Eerst wil ik weten hoe de geldschepping in het nieuwe systeem plaatsvindt, want als dat niet in orde is, is de rest zinloos.
Ik focus dus op het hoofdstuk “De mechanismes voor het creëren van nieuw geld”. Daar lees ik:
“De overheid zal een rekening hebben bij de Vierde Macht. (‘centrale overheidsrekening’)”
Dat kan. We hebben het dan in feite over de staatskas, de schatkist. Engels: treasury. Die kun je nu ook al voorstellen als een rekening die de centrale overheid aanhoudt bij de centrale bank, al zal de praktijk ingewikkelder zijn: in elk geval de belastingdienst heeft ook rekeningen bij gewone banken, om gelden te ontvangen van belastingbetalers en om toeslagen en te veel ingehouden belasting terug te betalen.
En die “Vierde macht” zie ik als hetzelfde als De Nederlandsche Bank die we nu al hebben. Maar goed, ik zal niet flauw doen, ik ga mee in de terminologie van ‘Ons Geld’ en spreek ook van de ‘Vierde macht’.
“De Vierde Macht zal de balans van deze rekening simpelweg verhogen met het bedrag dat door het GSC geautoriseerd is. Ze zullen niet tegelijkertijd de balans van een andere rekening verlagen – en dus is er sprake van geldcreatie.”
Hier gaat het al op drie manieren mis, waarvan één heel ernstig.
‘De balans van een rekening’ is geen Nederlands. Dit stukje tekst is verkeerd vertaald uit een kennelijk Engelstalige bron. De juiste vertalingen zijn:
| Nederlands | Engels |
|---|---|
| Het saldo van een rekening, het tegoed op een rekening |
The balance of an account |
| De balans | The balance sheet |
Maar goed, dat is helemaal niet erg, ik lees het zoals het ongetwijfeld bedoeld is: de saldi van rekeningen. Kwestie van welwillend en begrijpend lezen.
Ik gebruik zelf voor mijn Engelstalige artikelen – waarvan het Engels vast ook niet helemaal vlekkeloos zal zijn; vooral de keuze van de voorzetsels blijf ik hondsmoeilijk vinden – de woordenboeken ‘Terminologie Financieel Management’ van F. van Amerongen RA. Niet goedkoop, wel goed. Eenvoudige termen als ‘balans’ en ‘balance sheet’ zijn trouwens ook wel uit algemenere woordenboeken te halen.
Deelcitaat:
“De Vierde Macht [...] Ze zullen niet tegelijkertijd de balans van een andere rekening verlagen – en dus is er sprake van geldcreatie.”
Dat woordje “dus” lijkt te suggereren dat de auteurs denken dat geldschepping slechts optreedt als er alleen enkelzijdig geboekhoud (boek gehouden? :) ) wordt. Dus misschien zelfs wel dat geldschepping een soort sjoemelen is.
In werkelijk wordt bij geldschepping in het bestaande systeem altijd aan beide zijden iets geboekt, of het nou gaat om een centrale bank die MB schept of om een niet-centrale bank die M1 schept. Dat er een toename van de geldhoeveelheid is, terwijl er toch zowel debet als credit iets bijkomt, komt doordat alleen creditposten op een bankbalans geld kunnen zijn. De debetboeking vertegenwoordigt wel waarde, maar geen geld.
Ik blijf het herhalen, hoewel ik het nou waarschijnlijk al wel honderd keer gezegd heb. Maar dat is het waard, want dit is echt fundamenteel.
In eerdergenoemde uitleg door ‘Ons Geld’ van het bestaande systeem staat het dacht ik wel goed, meende ik bij vluchtig doorkijken gezien te hebben. Als gezegd kom ik daar later nog op terug.
Deelcitaat:
“De Vierde Macht zal de balans van deze rekening simpelweg verhogen met het bedrag dat door het GSC geautoriseerd is. Ze zullen niet tegelijkertijd de balans van een andere rekening verlagen [...] ”
Ho, stop, dat kan niet en dat mag niet. Dat is geen geldig boekhouden. Zo krijgt de Vierde Macht geen accountantsverklaring.
Bij het tweezijdig boekhouden moeten de balans, de verlies- en winstrekening (bij het afsluiten van het boekjaar ieder afzonderlijk; tussentijds gezamenlijk), maar ook elk dagboek en elke journaalpost altijd in evenwicht zijn en blijven.
Wordt dus het saldo van de schatkist (rechts op de balans van de Vierde Macht) verhoogd, dan is verder niets doen geen optie. Er zijn twee mogelijkheden:
Het saldo van een andere rekening rechts verlagen. De boeking bestaat dan in feite uit credit en min credit. Kan, is ook in evenwicht. Ofwel de boeking is credit en debet maar omdat die tweede rekening ook rechts op de balans staat, is het effect min credit. Maakt allemaal niet uit, het is maar hoe je het op wilt schrijven.
Of het saldo van een rekening links moet ook verhoogd worden. Er treedt dus balansverlenging op.
In het eerste geval kan die andere rekening rechts op de balans eigenlijk alleen maar een kostenrekening zijn, ofwel uiteindelijk de resultatenrekening en nog uiteindelijker (na afsluiten van het boekjaar) het eigen vermogen van de Vierde Macht. Dus: de Vierde Macht creëert nieuw geld voor de overheid, maar maakt daardoor verlies. De Vierde Macht betaalt het nieuwe geld uit eigen middelen.
In de eurozone zijn de staten enig aandeelhouder van de nationale centrale banken en die samen aandeelhouders van de Europese Centrale Bank. Maakt de centrale bank (wat de Vierde Macht in feite is) dus verlies, dan neemt haar eigen vermogen, haar kapitaal, af, dus worden de niet-beursgenoteerde aandelen van die Vierde Macht, in handen van de staat, in feite even zoveel minder waard.
Dus eigenlijk: de staat leent nieuw geld van de Vierde Macht om leuke dingen mee te doen, maar de staat zelf betaalt de kosten daarvan. De staat leent geld van zichzelf. Per saldo nul. Zinloos. Nep.
Bovendien: dat afkalven van het eigen vermogen gaat niet zo lang goed. Als op die manier echt een substantiële hoeveelheid geld geschapen moest worden (al het huidige M1/M2/M3 moest immers uiteindelijk daardoor vervangen worden), dan krijgt de Vierde Macht al snel een negatief vermogen. Die is dan dus – laten we het nou maar gewoon bij de naam noemen – FAILLIET.
Dat van dat negatieve eigen vermogen noemde de Britse organisatie ‘Positive Money’ ook al: hier mijn citaat, “Negative Equity”, in het Nederlands vertaald hier: “Negatief eigen vermogen”.
Zij schijnen negatief kapitaal een serieuze mogelijkheid te vinden om geldschepping te financieren. Ik vind dat niet. Als een centrale bank of Vierde Macht geld schept en daardoor een negatief eigen vermogen krijgt, dan is die instantie gewoon failliet waardoor het geschapen of uitgegeven geld ook waardeloos wordt, of in elk geval zeer veel minder waard. Want dat geld bestaat dan uit vorderingen op een failliete boedel. Achteraan aansluiten in de rij bij de curator. Veel succes.
Kan niet. Onzin. Ze kunnen bij ‘Positive Money’ en ‘Ons Geld’ hoog of laag springen of ik weet niet wat voor fantasieredeneringen opzetten, maar ik trap er niet in: geld uitgegeven door een bankroete instantie is gewoon waardeloos. Klaar.
Over de tweede mogelijkheid, ook iets bijboeken links op de balans van de Vierde Macht, in het volgende hoofdstukje.
Verder citaat uit de voorstellen van ‘Ons Geld’:
“Het nieuwe gecreëerde geld zal niet aflosbaar worden en dus ook schuldenvrij zijn.”
Dit snap ik zo niet. Wie lost er wat niet af aan wie? Geld is een schuld van banken aan het publiek. Die banken kunnen dat zelf niet aflossen, nee. Hoeft ook niet, want het is de functie van banken om het publiek in staat te stellen geld te hebben.
Of bedoelen de auteurs dat er toch wel iets tegenover het vers gecreëerde geld komt te staan, activa dus? Verwarring van links en rechts, dat zie ik zo vaak, en dat verheldert de discussie niet.
Als het inderdaad zo bedoeld is, hinten de auteurs misschien naar de aflossingsvrije, renteloze staatsobligaties, die ‘Positive Money’ voorstelde als mogelijke dekking van het nieuwe geld? In Brits Engels: consols. Daar schreef ik al over. Consols zijn niet waardeloos, maar renteloze consols wel. Geld dat die als dekking heeft, is ook waardeloos. Heel simpel. Of de Vierde Macht gaat failliet wegens noodzakelijke afboekingen op hun waardeloze assets.
Nog even terug naar dat begrip ‘schuldvrij geld’: het zoeken daarnaar komt voort uit de begrijpelijke onvrede over het feit dat aan geld altijd een lening vastzit. Waarom moet dat? Kan dat niet anders?
Ik heb daar zelf ook lang mee geworsteld. Pas heel recent (hoewel, toch al weer meer dan een jaar geleden, maart 2015) zag ik in dat het geen probleem is dat geld onverbrekelijk met schuld samenhangt, maar een gevolg van waar geld toe dient, van waarom geld de geniale uitvinding is die het is, een uitvinding waar we allemaal dagelijks gemak van hebben en die een enorme en onmisbare bijdrage aan onze welvaart heeft geleverd.
‘Ons Geld’ wil ons huidige, goed werkende, echte geld vervangen door waardeloos nepgeld. Omdat ze het echte verkeerd begrijpen.
«De overheid kan het geld van de centrale overheidsrekening halen en toevoegen aan de belastinginkomsten, om dan te gebruiken in overeenstemming met de principes die besproken zijn in de sectie “Hoe komt nieuw geld in circulatie?”.»
Geweldig idee, als het echt kon. Maar het kan niet.
Het nieuwe geld dat ‘Ons Geld’ voorstaat, is ofwel waardeloos of de overheid heeft het van zichzelf geleend. Als we willen dat de overheid fijne dingen doet die geld kosten, dan moeten we gewoon belasting betalen, of, wat eigenlijk op hetzelfde neerkomt, de regering moet nog meer geld lenen op de kapitaalmarkt.
Naar vervolgartikel.
Copyright © 2016 R. Harmsen. Alle rechten voorbehouden.