Notas elaborate desde le . Un continuation del prime parte. Ancora plus commentarios super mi traduction a in interlingua, ab le portugese del libro A hora do Diabo per Fernando Pessoa.
Ja in le prime parte del commentarios al traduction, io mentionava exemplos in que le vetule orthographia del portugese plus resimila lo del interlingua que lo del portugese moderne. Notas de 26 de maio 2018: Le vetule maniera usava minus diacriticos, per lassar implicite le accentuation, le introduction de extra litteras, le uso de z in vice de s (con implicationes pro le accentuation), etc.
| portugese moderne | portugese de tunc | interlingua |
|---|---|---|
| saíram | sahiram | quitava (etymologicamente: salir, ma illo ha un signification differente) |
| têm | teem | illes habe |
| vêem | veem (anque post-accordo!) | illes vide |
| incumbência | incumbencia | incumbentia |
| adolescência | adolescencia | adolescentia |
| sobrevivência | sobrevivencia | superviventia |
| circunferência | circunferencia | circumferentia |
| inteligência | intelligencia | intelligentia |
| experiência | experiencia | experientia |
| génio (PT), gênio (BR) |
genio | genio |
| tê-lo | tel-o | haber lo |
| sê-lo | sel-o | (es)ser lo |
| confessá-lo | confessal-o | confessar lo |
| trás | traz | detra, trans |
| três | trez | tres |
| portugese moderne | portugese de tunc | interlingua |
Le h in ‘sahiram’ non es justificate per le etymologia: le verbo portugese sair proveni del latino salīre. Le l inter vocales ha disparite, ma non lassava detra se un h. Un sono [h] ha nunquam existite in le historia del portugese, proque le latino vulgar ja era perdente lo (“the loss of /h/”) in le tertie o quarte seculo del era commun (common era – CE).
Il ha altere exemplos de un usa non-etymologic del littera h: le portugese moderne ‘é’ (= il es, del latino est) era scribite ‘he’ in vetule variantes del portugese. Io ha mentionate illo antea: ci in nederlandese e ci in anglese.
Elaboration desde le 26 de martio 2019 de un nota del 28 de maio 2018: In le annos 1970 o 1980 io comprava in ‘de Slegte’, boteca de libros de secunde mano, a precios presso zero, alcun libros in espaniol e portugese, pro practicar le leger. Un de illos esseva “Eenvoudige Portugese Handelscorrespondentie en Economische Taal” (Simplice correspondentia mercantil e linguage economic portugese), scribite per D. W. A. van der Kemp, beëdigd Vertaler voor de Spaanse en Portugese Taal (traductor jurate pro le linguas espaniol e portugese), publicate in Haga (’s‑Gravenhage) in 1947, per le casa editorial De Gebroeders van Cleef.
Iste D. W. A. van der Kemp, io vide ora, era anque un del autores (le altere essente J. Ph. Stol) del prime dictionario del portugese que io possedeva: “Van Goor’s klein Portugees woordenboek, Portugees-Nederlands en Nederlands-Portugees”.
Altere cosa que io non ha vidite ante 2018: in un nota al pede del pagina 15 sta scripte que le correspondentia ab Brasil es in in le orthographia brasilian. Nam le libro contine exemplos de litteras de affaires, de Nederland a Portugal, Madeira e Brasil in nederlandese, e in le altere direction in portugese, pro traducer e apprender. Probabilemente le litteras in portugese es inspirate per litteras realmente recipite, proque Van der Kemp travaliava in 1926 (al etate de circa 30) como correspondent, parola que pote anque significar agente o representante, e plus tarde in un vitreria in Schiedam como “procuratiehouder”, procurator, un functionario qui non es le director o proprietario de un interprisa, ma qui tamen ha ample autorisation pro contractar obligationes commercial.
In tanto que iste professiones implicava effectuar le correspondentia commercial, Van der Kemp de facto faceva le mesme travalio que Fernando Pessoa, autor del conto sur cuje traduction istes es le commentarios.
Ora in 2019 como in 2018 io vide de facto le differentias, que potius esseva ultra me, inter le duo manieras de delitterar in 1947, lo de Brasil e lo de Portugal. Le maniera de Brasil similava multo lo de Pessoa al initio del vintesime seculo. Le maniera de Portugal es plus como le orthographia pre-accordo (1990) de nostre era.
Exemplos:
Pagina 15: “agora não nos é possível, ainda que a n/pesar, servil-os”, in vice del moderne ‘servi-los’.
Pagina 22: in un littera de Amsterdam a Manaos (hodie Manaus) in Brasil: possivel, sin accento, in vice de possível. In le mesme message: anno, non ano; e urgencia sin accento circumflexe. Ma anque após, parola que in un altere message de Nederland a Manaos, in pagina 56, occurre como apoz.
Pagina 28: ella in vice del plus moderne ela. Contexto: [...], e não conhecendo bem a firma, rogamos a V.S.as a fineza de nos informar se podemos relacionar-nos com ella com o fim que pretendemos.
In epistolas ab Brasil nos vide referencia (pagina 27), importancia (mesme message, pagina 28 del libro), de novo importancia (pagina 56, un littera a Brasil, non ab Brasil). Le mesme parola in litteras a e ab Portugal es scribite importância (paginas 27, 33, 38, 43, 44 (ab Manaos! un error?), e 48. Altere exemplos: incêndio, existência, conseqüências, concurrência, referências, carência, correspondência. In Brasil on lassava le accentuation del parolas implicite, o assumeva un regula como in espaniol, durante que in Portugal le accento era indicate per un circumflexo.
Il ha un altere typo de circumflexos, pro indicar vocales relativemente claudite (alto), que io vide in correspondentia con Portugal. Secundo le regulas plus moderne on non los scribe. Exemplos: sôbre, acôrdo (pagina 16), dêsses, dêles (20), êles, dôrso, rêdes (37), Pôrto (38), interêsses (43).
Assi le detalios del orthographia del portugese in le curso del tempore ha essite complicate e variabile, e le controversia continua usque hodie con multe personas ancora protestante contra le accordo de 1990, que ora es ubique official.
Io recognosce iste situation de mi proprie lingua, le nederlandese: multe systemas ha existite, e multe discussion e discontento.
In comparation, interlingua es satis stabile, con solo un systema desde le origine del lingua in 1951, e un systema collateral que quasi nemo applica e que io non preconisa.
Nota del 22 de martio 2020:
Vide anque
Ortographia (1), e
Charme obsolete de julio 2019.
Le 30 de martio 2019
Fernando Pessoa:
“É a lei da vida, minha senhora. O corpo vive porque se
desintegra, sem se desintegrar demais. Se não se desintegrasse segundo a segundo,
seria um mineral.”
Le traductor nederlandese August Willemsen, pagina 9/10:
“Dat is de wet des levens, mevrouw. Het lichaam leeft
omdat het uiteenvalt, zonder ooit uiteen te vallen. Als het niet van seconde tot
seconde uiteenviel, zou het een mineraal zijn.”
Strictemente, illo sembla un falta de traduction. Demais es te veel in nederlandese, non ooit, que significa unquam. Tamen io pensa ora que illo es un decision conscie del traductor, pro facer le traduction plus natural. ‘Unquam, completemente, durante le vita’, illo es in iste contexto de facto le mesme que ‘troppo’.
Io non ha sequite illo, ma ha translatate:
“Illo es le lege del vita, seniora. Le corpore vive
porque se disintegra, sin disintegrar se troppo. Si non se disintegrava secunda
a secunda, serea un mineral.”
(Ergo exactemente un anno e un die depost.)
Un explication alternative es que il tamen non se tracta de un decision ben ponderate del traductor, ma que ille ha confundite le parolas portugese demais e jamais. Traductiones valide de jamais in nederlandese es ooit e nooit, dependente del contexto.
Io ora pensa que infelicemente iste explication es plus probabile – ma non facilemente provabile.
Le 3 de april 2019, nota de 5 e 6 de junio 2018
In “Ela olhou-o de sobressalto e teve subitamente medo, uma expressão do fundo de toda a alma que nunca sentira.”, August Willemsen traduce “de sobressalto” a in nederlandese como “hevig ontsteld”. “hevig” = vehemente, intense, “ontsteld” = consternate, disconcertate.
Io me demanda si illo es juste. Del dictionarios Priberam e Porto Editora io obtene le impression que “de sobressalto” de facto significa ‘subito, improvisemente, bruscamente’, e assi precede e reinfortia le parola portugese “subitamente”, que seque ja.
Esque le traductor nederlandese ha confundite le expressiones ‘de sobressalto’ e ‘em sobressalto’. Iste ultime le dictionarios describe como “com susto ou pavor”, e “em cuidados”, que es subsequentemente explicate como estar inquieto. Isto me sembla credibile.
Comocunque, post haber recercate iste, le 6 de junio 2018 subitemente io videva
in le dictionario que le cognatos
‘supersalto’ e ‘supersalto’ anque existe in
interlingua! Dunque io decideva traducer litteralmente:
“Ela olhou-o
de sobressalto
e teve subitamente medo, [...]”,
“Illa le mirava de supersalto e habeva
subitemente timor, [...]”,
(io interprete “de supersalto”
como ‘subitemente arrivar a un comprehension’,
‘prender conscientia de illo’), e anque:
“Mas não me tema nem se sobressalte.”,
“Ma non me time ni vos supersalta.”,
Initialmente io habeva pensate que traducer le pronomine se serea multo facile: exactemente le mesme in interlingua. Sed plus tarde io me dava conto que in portugese on usa le tertie persona del singular como forma formal polite. In interlingua al contrario iste rolo es pro le secunde persona del plural. Ergo ubi le portugese se es le forma polite, que es le caso in iste conto usque le phrase “Não estou falando contigo mas com o teu filho”, on debe in interlingua usar ‘vos’, non ‘se’.
Referentias in le grammatica: le paragraphos 66 e 57.
Tote le occurrentias corrigite, junio 2018.
Addition, le 2 de maio 2019:
Le mesme puncto de attention, ma con un altere parola:
‘seu/sua’, quando usate como un possessivo del tertie
persona, corresponde in interlingua con ‘su’
o lor. Ma si usate pro le secunde persona
polite, on debe traducer in interlingua con ‘vostre’.
Duo instantias de errores que io habeva facite con illo, ora corrigite: “o facto mais importante da sua vida”, non “de su vita”, ma ‘de vostre vita’. E “Não imagina quanto apreciei sua conversa”, in interlingua: ‘vostre colloquio’, non “su colloquio”.
Num relance, anque non facile a traducer. Olhar rápido, vista de olhos, pote esser un signification. ‘Oogopslag’, in nederlandese, un colpo de oculo, un reguardo. Sed non qui, io crede.
Un verbo ‘relancear’ existe in interlingua, cognate con relancear e relançar in portugese, ma le significatos non plenmente coincide.
Willemsen translatava “in een flits”, un pensamento o sentimento spontanee e multe curte. Un traduction multo libere, in mi aviso, troppo libere.
Io pensa, viste le significatos in portugese, que le expression ci refere a un repetition, un de novo poner in marcha o vader in marcha, del espavento vehemente anteriormente describite. Ergo:
“E num relance de terror extremo, [...]”
“E in un reemergentia de terror extreme, [...]”.
Addition del 4 de april: un idea que le ultime nocte me eveliava a 02:00B: Priberam dice que que ‘de relance’ e ‘num relance’ es simplicemente rapidemente”. Ma in le contexto, le expression non pote ser adverbial, proque il ha la “un relance de terror”. In nederlandese nos habe ‘in een oogwenk’ que alsi vole dicer ‘rapidemente’, nam in un momento, in un instante, in un aperir (e clauder) de oculos, in un batter de oculo.
Assi forsan le total de “E num relance de terror extremo” es un joco de parolas, in le qual Pessoa connecte le colpos de oculo (“Ela olhou-o”, plus tarde: “fitando-o com olhos muito abertos”) con le celeritate e excitation (“de sobressalto”, “subitamente”, “num relance”, “de repente”).
Difficile a reproducer accuratemente in un traduction.
Le continuation appare in Traducer Le hora (3).
Derecto de autor © 2019, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.