Le 19–20 e 22–.
Ja duo vices io ha scribite super le acridulcor que in mi vista es characteristic pro ille stilo musical typicamente portugese, que es le fado.
Un bon exemplo de isto es anque Voltaste, con musica e parolas de Joaquim Pimentel, parte del repertorio de Beatriz da Conceição, Maria da Fé, Celeste Maria, Tony de Matos, e in plus nove generationes del fadistas Gisela João e (multo lente e belle) Carlos Leitão.
Le parolas del canto es relativemente facile a intender, e es trovabile in varie angulos del internet, como hic, illac, e ibi. Le musica non es multo allegre e gaudiose, ma anque non particularmente triste o misere.
Le texto contine multo elementos de allegressa e contento. Ja in le prime linea:
Voltaste, ainda bem que voltaste
“Ainda bem”, a non confunder con ‘se bem que’
e ‘ainda que’, significa felicemente, conta nos
Priberam, e le Dicionário da Língua Portuguesa
de Notícias Editorial lo confirma, como anque le traductores automatic
Google Translate,
DeepL, e
Bing Translate
de Microsoft. Dunque in interlingua:
Tu ha retornate, tu es retro, tu es hic de novo,
que felice que tu es retro.
Voltaste, e à minha vida vazia
Voltou aquela alegria que só tu lhe sabes dar.
In interlingua:
Tu ha retornate, e al vita vacue mie
ha retornate ille allegressa que solo tu sape a illo dar.
Eu quase não sei cantar se tu não estás a meu lado.
In interlingua:
Io quasi non sape cantar si tu non es a mi
latere.
Sed le parolas del cantion anque contine alcun passages que sembla estranie al prime vista, e que es signos de un altere latere al sentimentos del protagonista/cantora. (Pro facilemente scriber con le usa del pronomines ‘illa’ e ‘ille’, io assume ora un protagonista feminin e heterosexual, cuje amante o sposo es un homine. Ma le texto non da indicationes grammatical de isto, que in altere fados pote esser differente.)
Vamos vider.
In portugese:
Voltaste, ainda bem que voltaste
Embora saiba que vou sofrer o que já sofri.
In interlingua:
Tu es retro, tan ben que tu es retro
Ben que io sape que io va suffrer lo que io ja ha suffrite.
Que es iste suffrer, e quando? Illa va suffrer proque illa expecta que ille non remane presso illa, ma de novo va quitar la? Possibile, ma forsan tro simple, tro unidimensional. Io non trova isto probabile.
O il se tracta de un suffrer durante que ille es con illa? Es illes un exemplo de ille typo de pares qui non pote viver con unaltere, ma anque non sin?
O forsan ille la maltracta, ille es violente a illa, ma tamen illa le ama e accepta su excusas cata vice de novo e ex un forma del syndrome de Stockholm lassa le retornar?
Forsan io ora cerca in directiones troppo dramatic? Forsan nos vide hic un copula qui se ama profundemente e sempre vole remaner insimul, ma como es inevitabile in le vita real, il ha alcun parve punctos de disaccordo e irritation, que a vices causa un suffrentia anodin e passager?
Qui sape?
Cansei, cansei de chorar sòzinha
Antes mentiras contigo do que verdades sem ti.
Io es fatigate de plorar in solitude
Io prefere mentitas con te a veritates sin te.
Que mentitas? Tote le vita con ille es un mentita e illa non es felice si ille es con illa? O es ille maritate, illa le (o un?) amante, e ille non es honeste super illo, ben que illa lo sape? O illa es le sposa, e il ha un amante o amantes super qui ille non parla o super qui ille menti?
Voltaste, quero lá saber da vida
Quando dormes a meu lado, a vida dorme lá fora.
Le adverbio portugese ‘lá’ refere a un loco distante, e naturalmente corresponde in interlingua con ‘la’, que ha le synonymos ‘illac’ e ‘ibi’. Alcun dictionarios del portugese, como illo de Notícias Editorial, e illo de Porto Editora mentiona solo, in alcun variantes, iste senso litteral.
Ma de facto le parola ha anque altere sensos, fortemente idiomatic.
Iste ‘lá’ es un
particula modal,
que non es concrete, ma emitte un nuance, un emotion. Le
Wiktionary lista duo sensos, nam:
“3. (informal, in negative phrases) that; particularly
(to a significant extent)”, e:
“4. (informal, in interrogative phrases) even (expresses
intensified disagreement with a previous sentence)”,
ma io non crede que es istes que es applicabile in le texto del fado ora
sub consideration.
Le dictionary Priberam lista
duo
sensos, alteres que le Wiktionary, o un poco imbricate, nam:
“6. Usa-se com valor expletivo, geralmente de negação e
exclamação”
“7. Usa-se com valor expletivo, geralmente depois de um
imperativo, para incitar a comunicação”.
Iste negação, negation, que on anque vide in
le Wiktionary
in
portugese:
“(coloquial) expressa que o emissor não faz, não tem
ideia ou não sabe de algo”, io crede que iste es le senso que io,
que nos, cerca e besonia pro comprender le prime occurrentia de
‘lá’ in le fado! On pote mesmo, quasi,
forsan, interpretar lo simplicemente como un ‘non’.
Sera que le parola arabe
لا lā (cognate con le hebreo לֹא lo)
ha alco a vider con illo? Le portugese ha longe essite sub le influentia
del arabe, ma le tracias es plus in vocabulos non-quotidian, non tanto
in le grammatica e in vocabulos functional. Ergo non multo probabile.
Sia illo como es, tres traductores automatic etiam interprete le prime ‘lá’ como ‘non’, e le secunde como ‘illac’. De novo le portugese original, pro comparition:
Voltaste, quero lá saber da vida
Quando dormes a meu lado, a vida dorme lá fora.
Bing Translator:
You're back, I don't care about life.
When you sleep next to me, life sleeps outside
Google Translator:
You came back, I don't care about life
When you sleep beside me, life sleeps outside
DeepL:
You're back, I don't care about life
When you sleep by my side, life sleeps outside
Quasi identic. Traductores automatic, que et sape interpretar particulas idiomatic, et tene conto del contexto! Le intelligentia artificial ha viagiate un longe cammino.
Ergo in interlingua io osa traducer:
Tu es retro, io non vole saper del vita,
Quando tu dormi a mi latere, le vita dormi la foras.
O anque:
Tu es retro, le vita non me importa,
Quando tu dormi juxta me, le vita dormi la foras.
Bon, ma que es ora le significato de isto? Vermente io non lo trova facile a dicer. Le vita dormi la foras, dunque con ille illa non ha un vita, illa debe attender usque ille de novo va via, que facera possibile le reevelia del proprie vita que illa habeva? Alora nos serea retro al idea que le cantion es super un situation abusive, un femina qui es le victima de violentia e crueltate, ma indura lo nonobstante.
O debe nos assumer que le femina non vole ora saper del vita, del vita previe, dur e difficile sin su amante, proque le amor inter illa e ille face que lor presentia reciproc face toto altere irrelevante? Un interpretation positive, un historia de folle inamoramento, un fusion total in delecto?
Vermente, io non sape. Qui si?