Lugar vazio

Le 29 de augusto usque le 2 de septembre 2017. Correctiones e adaptationes in le ‘perspectiva masculin’: le 3 de septembre.

Rediscoperta

In le canal thema de fado del RTP (Rádio e Televisão de Portugal) le 21 de julio 2017 io audiva un cantion que io ha cognoscite durante decennios. Ille cantion ja sta mentionate in un pagina que appareva tosto in mi sito web, approximatemente 20 annos retro, in augusto 1997, pagina in que io experimentava con ligamines de un puncto in un file a un loco specific in un altere, e a retro, usabile e.g. pro listar themas que in altere files HTML es elaborate con plus detalios. Hyperlinks horizontal. Iste duo paginas nunquam esseva finite, e probabilemente io non va remanear los, illos va remaner assi como son, congelate, como pecias de museo.

Le prime vice que io habeva audite le cantion Lugar vazio – io ponderava le septimana passate – esseva in le annos 1970 in le radio nederlandese, emission del qual io ha un registration sur banda, plus tarde anque in forma MP3. Phrase frequentante mi mente: “Ao fim de tanto anos de ser tua”, ‘Al fin de tante annos de ser tue’. Fernanda Maria. Alsi: “Que não tenho ciúmes nem inveja, como a tua mulher teve de mim”, ‘[...] como tu marita habeva de me’. Ciúme, jelosia, zelosia, inveja, invidia. Synonymos que describe un sentimento tan comprehensibile per empathia e experientia, ben que su elimination o absentia spontanee anque ha su charme.

Mais al reascoltar le MP3 del banda de cassetta, io trovava que Fernanda Maria la cantava le canto Não passes com ela à minha rua (Que tu non passa con illa a mi strata) – in que de facto occurre le duo phrases in mi memoria – e anque le canto Rosa enjeitada. Sed non Lugar vazio. Dunque Lugar vazio debeva ser alterubi.

Io cercava in mi armario de vetule discos de vinyl, e plus promptemente que expectate io incontrava le disco, ergo non un cassetta, que contine le cantion Lugar vazio. Ecce:

Camisa de disco - dorso - detalio

Camisa de disco - dorso - complete

Camisa de disco - fronte, Request from Portugal (Fados), World Wide Music, stereo 79105

Sur le camisa del disco duplice, il ha necun mention de un nomine de artista o nomines de artista. Non ante que io examinava le disco mesmo, pro facer tornar lo pro verificar que es vermente le cantion cercate, io videva sur le etiquetta le nomine del fadista: Alícia Maria. Ecce:

Disco - camisa interior - camisa exterior

Disco - detalio etiquetta, SRLP 8083

Tan insolite: le cantion Lugar vazio senti como illo me ha accompaniate durante circa duo tertios de mi vita, lo que de facto es ver. Ma del nomine Alícia Maria io ha necun memoria de haber vidite lo unquam ante. Ora io lo sape e retenera. Quanto a datos biographic o discographic sur Alícia Maria manifesta se in le internet quasi nihil. Melio dicite: nihil del toto. Estranie.

Le secundo disco de microsulco (minigroove) de longe duration (SRLP 8199) in le mesme camisa es per various artists, varie artistas:

Como vos vide, le etiquetta contine le symbolo ℗ e le anno 1977, que concorda con mi memoria de haber audite le cantion Lugar vazio le prime vice aliquando in le annos 1970.

1977 – 1997 (vide in alto) – 2017: cata vice un distantia de vinti annos. Le vita es breve.

Perspectiva feminin o masculin?

In le annos 1970 me fascinava tal musica e tal textos portugese – partes del qual io ja succedeva comprehender – ex un perspectiva romantic, emotional, forsan melodramatic e naive, del adolescente o justo homine juvene que tunc io era. Un tendentia sensualistic quanto a narrationes tragic. Lugar vazio, loco vacue, in le lecto obviemente, (Bed’s too big without you, per The Police), pena de amor, de mancantia de un amante, qui la era ma iva via. Saudade de amor.

Ma es iste cantion Lugar vazio vermente super illo?

Ille 21 de julio 2017 io cercava le texto (a letra, in portugese) e incontrava le inter­pre­tation de Hermínia Silva. Ma alsi lo de Tony de Matos.

Le textos illac cantate e notate non es identic!

Perspectiva feminin

Le differentia inter um dia (un die) e outrora (de outra hora, altere hora, in altere tempores, hic in le passato) non es importante. Lembro aquela felicidade, io memora me de ille felicitate / Que um dia foi minha, que un die esseva le mie. Dunque il ha le nostalgia de tempores felice in le passato, quando le amante ancora esseva la.

Grammaticalmente, minha es minha e non meu proque felicidade in portugese es un parola feminin. Minha rima con tinha, un forma verbal del passato imperfecte: É de noite que eu me lembro / De tudo o que eu tinha, Il es de nocte que io me rememora / de toto que io habeva.

Minha anque rima con sozinha (sol, solitari), dicte super un femina, si non le forma del parola serea sozinho. Ao sentir-me, al sentir me, ergo iste femina es le narrator e cantator al prime persona. Abandonada (abandonate), deitada (cubate, ite al lecto) e sozinha son totes adjectivos feminin, adjectivos que se refere a un femina. Ergo con le desinentia -a, non -o.

Quando nos reguarda le secunde verso, que es le nucleo del cantion: …

Chego a julgar-te a meu lado
Comigo, deitado,
Procuro na escuridão
Mas o teu lugar vazio
Está tão vazio e tão frio
Como esse teu coração

… in interlingua (traduction bastante litteral, sin le intention de facer lo belle):

Io arriva a judicar te a mi latere
con me, jacite,
Io cerca in le obscuritate
Mais tu loco vacue
es tan vacue e tan frigide
como iste corde tue

… nos pote comprehender de que se tracta le cantion: un homine ha quitate, lassante detra se le femina. Le femina regretta su absentia e senti le affliction.

Bon. Il ha multe cantos super eventos assi. Nihil de special.

Perspectiva masculin

Le grammatica del portugese causa que un poema scribite del perspectiva de un femina, non pote esser cantate per un homine sin alterationes. O le alterationes simplice requirite non es possibile. Il ha multe adjectivos, que se trova post le substantivos dunque sovente al fin de un linea poetic, que ha le desinentia -o o -a dependente del genere (masculin o feminin) del substantivo, o del sexo del persona implicite. Si on vole que un certe dis­po­sition del rimas remane applicate, il ha problemas al substitution de un executante del altere sexo.

Le majoritate del fadistas es e era feminas, ma il ha anque un grande numero de fadistas masculin, como il les habeva in le passato. Un exemplo es Alfredo Marceneiro (1891–1982).

A causa del rima e grammatica, como explicate in alto, le parolas abandonada, deitada, sozinha debe remaner equal in le version masculin del canto Lugar vazio. Ergo, proque le cantor es ora masculin, ille parolas non plus pote se referer al cantor / narrator mesme, como in le version cantate per un cantatora, un fadista feminin. Illo modifica le essentia del canto e face necesse altere modificationes in le texto.

Un cambio conspicue il ha ja in le tertie linea: in vice de Ao sentir-me abandonada ora il ha la: Ao deixar-te abandonada, al lassar te abandonate. Initialmente io me demandava: pote le cantion, cantate per un femina, superviver le transformation necessari pro ser cantate per un homine? Ma quando io videva iste linea, le pensata occurreva a me: an il non es inverse? Forsan ille version masculin era le original, e le variante feminin le adaptation?

Le pagina de Vagalume mentiona: Compositor: Fernando Farinha e Alberto Correia. Ambes homines. Fernando Farinha era mesme anque un fadista; in le video ille canta Belos Tempos). Un film super su vita, facte in 1963, es Miúdo de Bica (le titulo sona familiar, tamen io discoperi le film e le fadista justo hodie, le 1 de septembre 2017).

Naturalmente un scriptor masculin pote alsi scriber un cantion ex le perspectiva de un cantora. Tamen io vide le sexo del scriptor o scriptores (io non sape como era dividite le autorato del texto e musica) como un indication que le perspectiva original era masculin e non feminin. Isto es proque le texto cantate per Tony de Matos es de facto plus interessante, plus comprehensibile, e plus typic pro le genere musical ‘fado’ que le texto cantate per Hermínia Silva.

Io va explicar proque. In le version feminin le femina se senti abandonate. Il ha un sol sentimento, solo un dimension. Isto non es interessante. In le variante masculin le homine ha abandonate le femina, ma ora recorda se le tempores quando ille esseva ancora con illa, e quanto felice illes tunc ha essite. Ecce perque:
Chego a julgar-te a meu lado / comigo [...]
es ora:
Chego a julgar-me a teu lado / contigo [...].

In interlingua, ora traducite non-litteralmente:
Io pensa que tu es a mi latere / con me [...] (un femina canta)
es ora:
Io pensa que io es a tu latere / con te [...] (un homine canta).
Dunque le homine sonia de haber retornate al femina, que antea ille ha abandonate.

Ma ille debe haber habite su rationes pro abandonar la. Dunque le cantion assi es plen de ambivalentia, inconsistentia e dubita. Illo face le tertie stanza del cantion plus comprensibile que in le version feminin:

Olhando a tua moldura
Deduzo por fim
Que ambos sofremos o mesmo
Destino ruim
Falta nela o teu retrato
E faltas-me tu a mim

In interlingua:

Oculante tu quadro
Io deduce al fin
Que ambes nos suffre le mesme
Destino displacente
Il manca in illo (= le quadro) tu portrait
E manca me tu a mi

Ambe personas suffre, illa proque ille la ha abandonate, e ille proque nonobstante ancora la ama e volerea esser de novo con illa.

Conclusion: Lugar vazio originalmente era scribite desde un homine. Con le adaptation pro lassar lo cantar per un femina, le clou del cantion es perdite.

Natura del fado: acridulce

In un articulo in nederlandese, in 2013 io scribeva super un altere occasion in que io audiva le canto Lugar vazio in un station de ‘radio’diffusion, per via del internet, ille vice cantate per Maria Mendes. Io commentava tunc: «het (voor mij in elk geval wel) [...] veel toch wel)», traducite in interlingua: «le per me cognoscite pecia “Lugar Vazio” (‘Placia vacue’, in le lecto juxta illa; non omne fados es triste ma multes lo es).»

Plus accuratemente, hodie io dice: in le genere portugese de musica fado nos trova un combination, un juxtaposition de tristessa e felicitate, de pena e allegressa, de risos e lacrimas. Le fado es un forma de arte que exprime le acide e le dulce: le acridulce. E isto on audi etiam in le musica, como clarmente illustrate in Lugar vazio: il ha un constante alternantia de scalas e accordos major e minor, un poco como le blue note del blues e jazz, ma minus mixte, plus disjuncte. Le musica del fado seque e supporta le narration in le texto.

Le sequentia basic de accordos es Cm - D - G - Cm (Alícia Maria; Bm etc. in le caso de Hermínia Silva; e con le voce basse de Tony de Matos on sona Fm in vice de Cm). Le triste Cm es sequite per sperantia (D), ma retorna a tristessa (Cm). Ma al parolas felicidade, que um dia foi minha (felicitate, que un die era mie), subitemente le accordo minor Cm es reimplaciate per le accordo major C. E al parola comigo (version feminin) o contigo (version masculin), in interlingua: con me / con te, le previe D es ora Dm. Procuro (io cerca) C, escuridão (obscuritate) F, mas o teu lugar (mais tu loco) Fm, vazio (vacue) C.

E assi il continua durante tote le cantion. Acridulcemente, como marcha le vita, with ups and downs, con episodios basse e alte.

Etymologia

Inveja e ciúme

Le parolas portugese inveja e ciúme (sovente usate in le plural, ciúmes) de facto ha le mesme significato, ben que le origine es differente. Inveja veni de un forma plus vetule enveja, que es le disveloppamento natural del latino invidia. Iste parola, in le forma invídia pro indicar le accentuation, existe tamben in portugese. Illo es incambiate proque illo non ha sequite le processo normal de trans­forma­tiones phonetic, ma es un parola imprestate. Assi on ha hodie in portugese tres parolas pro le mesme cosa.

Ciúme non pare connectite con ulle parola in altere linguas, ma in realitate es cognate con le parola nederlandese jaloers, le anglese jealous, etc. Le Infopedia de Porto Editora dice que ciúme es del latino zelumen, de zelu. Isto es possibile, proque le litteras e sonos ‘l’ e ‘n’ inter vocales in multe casos ha disparite in portugese.

Le Wiktionary continua a un nivello plus profunde e arriva al parola grec ζηλος. Ci e ci on vide que le parolas cognite de altere linguas habe le mesme origine. In interlingua: jelosia e zelosia.

Fado

Como il ha tres parolas portugese pro jelosia, il ha sex parolas pro notiones similar, un del qual es le origine del nomine del stilo musical fado: sina, sorte, fado, destino, fortuna, azar. In interlingua on pote usar le parolas cognate signo, sorte, fato, destino, fortuna, hasardo.

Sina, sorte e destino subinde occurre in textos de fados. Exemplo: Triste sina, per Amália Rodrigues.

Lugar vazio

Le portugese vazio, como le espaniol vacío, proveni del latino vacivus, de vaco. Le interlingua ‘vacue’ es del latino vacuu(s), non exactemente le mesme parola, ma quasi.

Lugar es cognate con le parolas de interlingua ‘loco’ e ‘local’. On vide un sono [l] que deveniva [r], alco que in portugese es bastante frequente. Compara le portugese praça e praia con le espaniol plaza e playa. Ma in iste caso, le espaniol tamben ha le parola ‘lugar’, ben que le ‘l’ in espaniol sembla plus stabile que in le historia del portugese. Io non sape proque illo es.