(eigen vertaling uit het Engels)
In Wikipedia is het Nederlandse artikel over fiduciair geld gelinkt aan het Engelstalige artikel over fiat money (ook wel genoemd: fiat currency).
Dat suggereert dat fiduciair geld hetzelfde is als fiatgeld. In de praktijk, effectief, is dat ook zo. Maar als je kijkt naar de betekenis van de woorden, dan gaat het om heel verschillende begrippen.
Tot aan de zogenoemde Nixon Shock was er een vaste verhouding tussen dollars en goud. De goudprijs was 35 Amerikaanse dollars per ounce goud. (Volgens deze uitleg betekende dat echter niet dat de Fed verplicht was dollars altijd in te wisselen voor goud.)
Als we die goudprijs van 35 dollar vergelijken met de huidige (ruim 1700 dollar!), dan zien we een schokkende geldontwaarding (of goudprijsstijging) met bijna een factor 20. Maar als we er rekening mee houden dat die verandering plaatsvond over een periode van 41 jaar, dan blijkt een jaarlijkse stijging van ‘slechts’ 9,97 procent.
Nog steeds heel veel.
De term ‘fiatgeld’ komt van het Latijnse woord ‘fiat’, met als betekenis ‘laat het gedaan worden’. Fiatgeld is dus geld dat waarde heeft omdat de regering dat zegt. Er is verordonneerd dat fiatgeld waarde heeft. Het is wettig betaalmiddel.
Fiduciair geld berust op vertrouwen. Als de ervaring leert dat geld in winkels altijd wordt aangenomen, zodat je er dingen mee kunt kopen, dan ga je op de waarde van dat geld vertrouwen. Als dat vertrouwen nooit geschaad wordt, blijft het in stand.
Als iedereen gelooft dat geld waardevol is, wordt het inderdaad waardevol, alleen al door dat vertrouwen: de winkelier pakt mijn geld aan, omdat zij erop rekent dat haar leveranciers en medewerkers en de winkelpandeigenaar datzelfde geld ook zullen accepteren, als betaling voor de inkoop, als salarissen, als winkelhuur of als rente voor een bedrijfskrediet.
Modern geld is gewoonlijk niet volledig gedekt door goud. De centrale bank heeft niet genoeg goud in de kluizen om de waarde van alle uitstaande bankbiljetten te dekken.
Maar het papiergeld dat is uitgebracht door de centrale bank, wordt wel gedekt door een deel goud, en door andere activa. Elke balans moet per definitie hetzelfde totaal vertonen aan de actiefzijde (debet, links) als aan de passiefzijde (credit, rechts). De Europese Centrale bank publiceert haar balans in de jaarverslagen, en waarschijnlijk bieden ook andere centrale banken wel openbare verslagen aan.
Ongeacht de dekking van het moderne geld berust de waarde van geld, zoals het publiek dat ervaart, in aanzienlijke mate op vertrouwen. Al het moderne geld is in feite fiduciair geld.
Hoe vreemd het misschien ook klinkt, ook goud is in zekere zin fiduciair ‘geld’.
Goud is waardevol vanwege zijn schaarste en omdat het nuttige industriële toepassingen kent, bijvoorbeeld op contacten in elektronische apparatuur.
Een bankbiljet kun je niet eten, maar geld net zo min, zoals koning Midas in de oudheid al ondervond. Goud is ook geen goed bouwmateriaal (te zacht) en niet geschikt om kleren van te maken.
Toch is iedereen het erover eens dat goud zeer waardevol is, omdat de ervaring leert dat je het, zelfs in kleine hoeveelheden, kunt verkopen voor veel geld.
Copyright © 2012 R. Harmsen. Alle rechten voorbehouden.