Tivoli Vredenburg in Utrecht vroeg me met een e-mail om mijn mening na een concertbezoek. Door een ongelukje (het knopje Delete From Server zit in Eudora vlak naast Retrieve From Server, voor mails die langer zijn dan een ingestelde limiet voor meteen binnenhalen) raakte ik de mail kwijt voordat ik een eventueel reactieformulier had kunnen bereiken, dus ik stuurde een losse mail. Komt vast ook wel door. Die kan ik eigenlijk net zo goed ook op mijn site zetten.
O ja, in het kader van IHOA: PA betekent Public Address, een PA-installatie is dus een geluidsinstallatie.
Komt-ie:
Gaat over het concert van Carminho, afgelopen vrijdag 28 april 2023.
Mijn mening: alles was prima in orde.
Alleen één verbeterpuntje: ik vond de geluidsinstallatie in de Hertz-zaal wat te hard afgesteld, gezien de muziekstijl. Belangrijk bij Carminho, en bij fado in het algemeen, is dat er zachte en rustige passages zijn, maar ook heel heftige uithalen. Die kwamen nu niet goed tot hun recht, omdat ze te hard waren. De PA-installatie kon het nog net wel aan, maar als die zachter had gestaan, had het beter geklonken.
Ik kon daardoor ook de teksten niet goed verstaan. Maar dat komt ook doordat Portugees gewoon een best moeilijke taal is.
Aan het eind van het concert deed Carminho, zoals een beetje traditie is bij haar, ook een nummer helemaal zonder versterking, om de sfeer van de fadohuizen (casas do fado) in Lissabon beter te benaderen. Dan is het natuurlijk te zacht, omdat de Hertz-zaal nou eenmaal veel groter is dan zo’n restaurantje in Portugal. Maar het was wel nog goed hoorbaar. Dus met een klein beetje hulp van de PA-installatie, niet voluit, had het perfect kunnen klinken.
Aan het publiek had het niet gelegen, die waren ook bij een lager volume wel voldoende stil geweest. Het waren allemaal fans, waaronder veel Portugezen, die zowat Carminho’s hele repertoire wisten op te noemen bij de verzoeknummers aan het eind. En de traditie in Portugal, waar bij het eten flink gekwebbeld wordt, is immers: Silêncio … que se vai cantar o fado! (Vrij vertaald: Stilte a.u.b., want er gaat gezongen worden.)
Met vriendelijke groet,
--
Ruud Harmsen, https://rudhar.com
Een aanvulling, die niet in mijn e-mail stond: ook in Portugal zelf begrijpen geluidstechnici deze muzieksoort niet altijd optimaal. Toen ik eind september 2013 in Lissabon bij het fadofestival ‘Caixa Alfama’ *) was, stond bij sommige optredens, vooral die in de openlucht, de installatie ook te hard, waardoor vooral de (akoestische, maar versterkte) basgitaar een irritant dreunend, bonkend geluid gaf, wat beslist niet hoort bij fado.
Ook in Utrecht stond de bas wat hard, maar gelukkig niet zo erg als soms in Lissabon toen.
*) Het festival heette zo omdat het gehouden werd in de wijk Alfama (dat betekent ‘de hete bron’, die waren er vroeger, Arabisch al-ḥamma (الحمّة), verwant met het Turkse stoombad hammam; de niet-Arabischtalige Lisboetanen konden die harde ḥ niet zeggen en maakten er dus maar een f van), en omdat de Caixa Geral de Depósitos het sponsorde (‘Algemene Kas van Inleggingen’, een bank dus).
Copyright © 2023, R. Harmsen, alle rechten voorbehouden, all rights reserved.