Le
Ja sempre io ha essite ambivalente super esperanto. In mi prime periodo de interesse pro esperanto, in le decennio 1970, datas plus exacte non cognite, io esseva enthusiastic super su principios grammatical. Ma ja montava le scepticismo, quando io essayava, quasi sin successo, scriber alcun poemas, textos pro cantiones, que in portugese (un portugese incorrecte, io constatava plus tarde) sonava melio que in esperanto.
Un persona qui designa e concipe, toto solo, un lingua complete, merita admiration. Le schema de pronomines e adverbios de esperanto (o es le termino correcte ‘correlativos’?), criticate per le adeptos de ido, e in ille lingua abandonate, io trova genial. Il ha le prefixos ki-, ti-, i-, ĉi e neni-, que es combinate con -a, -al, -el, am-, -es, -o, -u e alteres. Isto crea toto que es besoniate.
Anque le altere prefixos e suffixos io trova intelligente e fascinante.
Mi ambivalentia es evidentiate per le facto que io ha possedite le dictionario nederlandese-esperanto-nederlandese de A.J. Middelkoop duo vices! Post le prime periodo io trovava, forsan in le fin del 1970s, o comencio del 1980s, io non sape con precision, que esperanto non esseva pro me, e le dictionario non plus esseva necesse. Insimul con alcun vetere libros del schola (alteres ancora io habe) io ha tunc vendite le dictionario al magazin de secunde mano ‘De Slegte’. Le precio que le magazin voleva pagar era ben disappunctante, tamen io ha acceptate lo.
Plus tarde, forsan in le fin del 1980s, tunc pro scriber Vzajku, io ha comprate un nove exemplar del mesme dictionario. Io lo habe ancora hodie.
Ludwig Zamenhof pro me esseva, e ancora es, un heroe. Isto stimulava mi interesse pro su philosophia o religion le Homaranismo. Io voleva leger e comprender lo, e traducer es un maniera intensive de comprender un texto. Mi opinion post haber facite lo: sympathic, ma un poco naive. Ille ideas non va alterar alco pro le melior in le mundo. Ipse io expecta plus de illo: valores, le natura human, democratia melio functionante. Forsan etiam naive e illusori.
Isto a parte, io trova le Deklaracio non ben scribite, que face le ideas minus accessibile. Io spera que mi version in interlingua ponera plus personas in contacto con illos, ben que io ha solo traducite le texto, non simplificate o condensate lo. Traducer con conservation del complexitate, ma in un lingua plus clar, illo era mi scopo.
Le paradoxo de esperanto es que un grammatica regular, un bon systema de derivation, e correlativos ingeniose, non mena automaticamente a un lingua belle e usabile, facile a leger e apprender. In un texto real como le Deklaracio de Homaranismo, nos vide un foresta de kiujn, -ojn, e ajn, que non promove le perspicuitate del linguage. Ajn, cetero, es ni adjectivo, ni plural, ni accusativo, mais es le equivalente de -cunque.
Esperanto es demonstrabilemente plus systematic e regular que interlingua. Le grammatica de interlingua non sede in 16 regulas. Certe aspectos de iste grammatica pote esser ben complicate. Tamen in le practica isto non presenta problemas. Ben que io cognosce de memoria multo petras de construction de esperanto, i.e. multo radices e tote le affixos, ancora io trova interlingua plus facile a leger, comprender e scriber.
Rhythmo, metro, accentos que sona natural como in altere linguas, un alternantia de oxytonos, paroxytonos e proparoxytonos, un ricchessa in synonymos e quasi-synonymos, istes es factores que contribue a facer un lingua elegante, harmoniose, euphone, e suaviloquente. Belle e placente al aure e oculo. Interlingua gania quanto a isto, in le competition con esperanto.
Ma isto depende del observator. Per exemplo, le lingua hungare non ha le beltate del portugese. Viste e audite con le oculos e aures que trova le portugese de Portugal belle (le mies!), le hungaro es fede. Tamen, in un altere maniera, su proprie maniera typicamente hungare, le hungaro es anque belle, mesmo sensate con iste mesme sensos que justo mentionate.
A vices le mesme occurre con feminas.
Derecto de autor © 2019, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.