Begin februari 2009 kwam een boek van onderzoeksjournalist Bas Haan uit, met de titel “De Deventer moordzaak – Het complot ontrafeld”. Het ISBN is 978 90 468 0504 6, de uitgeverij is Nieuw Amsterdam (NwA'dam).
Ik had eerder met Bas Haan gecorrespondeerd (nou ja, pogingen daartoe gedaan; veel kwam er niet uit) over de vraag of de bankrekening die Ernest Louwes opende, om gelden op te storten die hij onder beheer kreeg uit de nalatenschap van de vermoorde mevrouw Wittenberg, nou wel of niet een en-/of-rekening was, mede op naam van Louwes’ echtgenote.
Ik was dus wel benieuwd of deze kwestie ook in dit nieuwe boek behandeld zou worden. Ik hoorde al gauw dat dat het geval is: op de bladzijden 165 t/m 168.
Ik heb toen snel het boek aangeschaft om alles zelf te kunnen nalezen en beoordelen. Mijn conclusie over althans dit gedeelte van het boek: Bas Haan is slordig in zijn terminologie en onduidelijk over zijn bronnen, en soms geeft hij zaken pertinent onjuist weer.
Bas Haan duidt de betreffende bankrekening voortdurend aan als “privérekening”. Enkele voorbeelden:
Tot Haans verdediging moge strekken dat de rechercheurs van de politie in hun tactisch journaal de rekening ook steeds aanduiden als privérekening (weliswaar meestal verkeerd gespeld als “privé rekening”, “privé rek” of “prive-rekening” e.d.; maar politiemensen zijn dan ook niet aangenomen om perfect te spellen).
Ik vind dat van de politie ook onzorgvuldig. Ze hoeven niet overal verstand van te hebben, maar ze hadden zich door deskundigen kunnen laten voorlichten over de juiste begrippen.
Het valt op dat mensen in financiële beroepen, zoals de baliemedewerker van de SNS-bank en een door Louwes’ verdediging ingehuurde accountant, het niet over een privérekening hebben, maar over een rekening op eigen naam. Dat is niet hetzelfde.
Bas Haan lost dat op door deze mensen niet letterlijk te citeren, maar parafraserend op te voeren, waarbij hij hun woorden verkeerd weergeeft. Dat vind ik onzorgvuldig en misleidend. Kijkt u zelf maar:
Bas Haan schrijft (derde alinea, blz. 166)
“Daarbij speelde een verklaring van een drieëntwintigjarige baliemedewerkster van de SNS-bank waar Louwes de rekening opende, een belangrijke rol. In die verklaring bevestigt de baliemedewerkster Louwes het advies te hebben gegeven een privérekening te openen onder vermelding van ‘beheer Wittenberg’.”
Die verklaring van de bankmedewerkster staat al geruime tijd her en der op internet, en sinds 16 mei 2007 (dat is dus meer dan anderhalf jaar) ook op mijn website. Ik vervaardigde met een OCR-programma een beter leesbare versie, maar u kunt desgewenst ook het origineel nalezen. En dan kunt u zien dat geen sprake was van een privérekening, want er staat letterlijk:
“Ik deelde de man wederom mede dat het niet mogelijk was, waarna hij accoord ging om een rekening op zijn eigen naam te openen met de vermelding "beheer-rekening".”
Een rekening op eigen naam of een privérekening, dat is, nogmaals, niet hetzelfde. Een privérekening opent een bank zodat de cliënt daar privégelden op kan inleggen en laten storten, een zakelijke rekening daarentegen is bedoeld voor zakelijke transacties.
Door te spreken van een privérekening terwijl helemaal niet zeker is dat die beheerrekening dat was, stellen politie en Bas Haan Ernest Louwes onnodig in een kwader daglicht dan gerechtvaardigd is. Ik maak daar bezwaar tegen, hoewel ook ik erken, en al eerder erkende, dat de handelwijze van Louwes in sommige opzichten heel merkwaardig was. Maar het gaat niet aan dat dan maar met onjuistheden te gaan aandikken.
Bas Haan op blz. 166, 3e en 4e volzin van de 2e alinea:
“De eerste advocaat van Louwes heeft bij het eerste proces uit laten zoeken of de storting van het cash geld op privérekening Louwes te verwijten viel. De accountant die dat onderzocht, concludeerde dat het onhandig was, maar niet strafbaar.”
Voor de goede orde: deze accountant was ingehuurd door de verdediging van Louwes, dus was in principe partijdig. Wel mogen we hopelijk aannemen dat een accountant ook in zo'n situatie objectief rapporteert over wat hij aantreft: accountants moeten ook vaak jaarrekeningen controleren, worden dan betaald door het bedrijf dat die jaarrekening opgesteld heeft, en moeten toch met kritiek en bezwaren komen als daar aanleiding toe is. Dat hoort bij hun werk.
We pakken weer even het authentieke stuk erbij, om te zien of Bas Haan de zaken correct weergeeft. Ik citeer uit de beter leesbare tekstversie. De accountant schrijft:
“Het storten of doen storten van gelden op rekeningen die in principe op privé-naam staan, kan niet als zeer zorgvuldig worden omschreven. Beter ware het naar onze mening geweest met het openen van nieuwe rekeningen te wachten totdat de stichting definitief bij de Kamer van Koophandel ingeschreven zou staan. Uit de aangeleverde stukken maken wij op dat deze inschrijving pas per 11 november 1999 haar beslag heeft gekregen.”
Er staat dus “op privé-naam” en niet “privérekening”. Dat is niet hetzelfde. Ook elders in dit document staat nergens de term ‘privérekening’. Ik heb alle denkbare spellingsvarianten gecheckt.
Bas Haan citeert dus ook hier weer niet letterlijk, maar geeft statements van anderen in eigen woorden weer, waarbij hij op subtiele wijze de betekenis verandert. Daar maak ik bezwaar tegen. Dit is geen zuivere journalistieke werkwijze.
Ook de formulering “dat het onhandig was” is geen zuivere weergave van wat de accountant schrijft: “kan niet als zeer zorgvuldig worden omschreven”. Of iemand handig of onhandig te werk gaat, doet niet ter zake. Het gaat een accountant erom of de werkwijze zuiver is, d.w.z. nauwkeurig, transparant en controleerbaar.
Maar dit verschil vind ik minder ernstig. Wel laat het zien dat Bas Haan zich misschien meer heeft gericht naar de politie dan naar de authentieke stukken. Want in het tactisch journaal van de politie staat het volgende te lezen, in mutatie 921 van 991117 1100:
“Hij was van mening dat Louwes erg onhandig had gemanouvreerd door een privé rekening te gebruiken voor het beheren van een nalatenschap.”
Overigens is de ‘hij’ in deze mutatie niet voornoemde accountant, maar iemand uit de directie van VVAA, de toenmalige werkgever van Ernest Louwes. Maar deze mutatie zou kunnen verklaren waar Bas Haan de kwalificatie “onhandig” vandaan haalde.
Vanuit mijn bescheiden expertise heb ik eerder al beredeneerd dat we niet kunnen weten dat de rekening een privérekening was en dat ook niet erg waarschijnlijk is. Bas Haan kon dit artikel kennen, want in een e-mail gedateerd 11:08 16-12-2007 heb ik hem er zelf van op de hoogte gesteld.
Natuurlijk hoeft hij mijn artikelen niet te lezen, en doet hij dat wel, dan hoeft hij het nog niet met me eens te zijn. Maar dan zou ik graag in zijn boek willen lezen waarom hij denkt dat de beheerrekening wél een privérekening was, en op grond van welke documenten of andere gegevens. Ik heb zo'n uitleg in zijn boek niet aangetroffen. Als ik eroverheen gekeken heb: ik sta altijd open voor suggesties en ik voeg graag naschriften toe. Hier staat mijn e-mailadres beschreven.
Een belangrijk twistpunt dat ik eerder al met Bas Haan had, was de vraag of de beheerrekening die Louwes opende, een en-/of-rekening was, mede op naam van de vrouw van Ernest Louwes.
Bas Haan heeft me nooit willen uitleggen waar hij het idee van een en-/of-rekening vandaan had, zoals hij dat in zijn tv-programma van 13 november 2006 liet uitspreken. Hij heeft deze voorstelling van zaken ook nooit willen herroepen. Hij hield vol dat het gefundeerd was, want hij e-mailde me:
“En als ik iets niet hard kan maken, dan zend ik het niet uit.”
Inmiddels (4 december 2007) had ik zelf al (via discussies met anderen) gereconstrueerd dat de en-/of-rekening haast wel uit het tactisch journaal van de politie moest komen, want daarin staat, in mutatie 826 van 991109 15.55 (accentuering door mij aangebracht):
“Dit betreft het bankrek.nr 86 66 14 567 van de SNS-bank. Uit het schriftelijk stuk bleek, dat deze (boedel)-rek op naam stond van ECJJ Louwes onder vermelding van "beheer Wittenberg". Bekend was al dat deze rek. de privé rek van dhr & Mv Louwes is.”
In het TJ (tactisch journaal) komt deze mededeling zomaar uit de lucht vallen, er is geen verband met eerdere bevindingen, zodat ook onduidelijk blijft waaruit dan al bekend zou zijn dat de rekening mede op naam van de echtgenote van Ernest Louwes zou staan. Ook is dat in tegenspraak met het feit dat Louwes de rekening kort daarvoor speciaal geopend had (kennelijk zonder dat zijn vrouw daarbij was), zodat, áls de rekening al van beide echtelieden zou zijn, ze hoogstens een rekening kon zijn en niet de rekening van het paar.
In zijn boek komt Bas Haan nu echter met een heel andere verklaring aan. Onderaan blz. 167, doorlopend naar blz. 168 lees ik (accentueringen door mij aangebracht):
“Slechts tien dagen dagen voor de dood van de weduwe had Louwes de nieuwe testamentswensen van de weduwe doorgegeven. Dat, in combinatie met de moord, doet een alarmbelletje afgaan bij de verzekeringsmaatschappij. De zaak komt vervolgens op het bureau van de directeur en die doet navraag bij de bank. In eerste instantie krijgt hij te horen dat rekening 86.66.14.567 een en/of-rekening betreft op naam van meneer en mevrouw Louwes, maar uiteindelijk blijkt het om een gewone privérekening van E.C.J.J. Louwes te gaan.”
Nu zou de directeur deze wetenschap dus van de bank hebben gekregen. Het is mij een raadsel waar Bas Haan dit op baseert, want een bronnenverantwoording ontbreekt in het boek. In het tactisch journaal van de politie kan ik hier in elk geval nergens iets over terugvinden.
Ik vraag me ook af of een bank zomaar nummer-naaminfo aan derden mag verstrekken, zelfs al is het een levensverzekeringsmaatschappij. Gesteld echter dat de bank deze informatie inderdaad aan de verzekeringsdirecteur heeft verstrekt, dan vind ik de aanvankelijke vergissing van de bank weer onwaarschijnlijk: je zou verwachten dat de vraag luidde "welke tenaamstelling hoort hij dat-en-dat bankrekeningnummer", en niet "welke rekeningen lopen er bij uw bank allemaal op de naam van die-en-die."
Maar goed, het is heel goed mogelijk dat Bas Haan informatie heeft die ik niet heb, en dat het wel degelijk zo gegaan is als hij beschrijft. Daar blijkt dan uit dat het idee van een en-/of-rekening op een vergissing berustte, een vergissing die later gecorrigeerd is. Dat kan gebeuren.
Ik vraag me dan af: waarom heeft Bas Haan toen hij daarachter kwam (dat moet al een tijd geleden zijn, want zo'n heel boek schrijf je niet in een week) mij niet even een mailtje gestuurd dat de bewering van indertijd in Netwerk achteraf toch op een misverstand berustte? Dan had ik een naschrift toegevoegd op mijn website, en daarmee was de kous af geweest.
Dat iemand zich vergist of aanvankelijk over foutieve informatie beschikt zal ik niemand kwalijk nemen. Maar wel dat iemand dat niet open toegeeft maar er liever over blijft draaien of geheimzinnig doen.
Misschien denkt u als lezer nu: “Wat maakt het nou eigenlijk allemaal uit wat het precies voor soort rekening was? Is dit niet een beetje geneuzel over niks?”
Die vraag had ik al eerder beantwoord, dus zie aldaar.
Eerder in dit artikel citeerde ik al Bas Haan van blz. 166, derde alinea. Ik ga nu in op het vervolg van dat tekstgedeelte, vanaf “Maar daarin zegt ze ook”:
“Daarbij speelde een verklaring van een drieëntwintigjarige baliemedewerkster van de SNS-bank waar Louwes de rekening opende, een belangrijke rol. In die verklaring bevestigt de baliemedewerkster Louwes het advies te hebben gegeven een privérekening te openen onder vermelding van ‘beheer Wittenberg’. Maar daarin zegt ze ook dat ze dat ‘advies’ gaf omdat Louwes erop bleef aandringen. Hij wilde per se die dag een rekening openen op naam van de stichting, terwijl de baliemedewerkster hem al had medegedeeld dat een rekening alleen op naam van de stichting geopend kon worden met een inschrijvingsbewijs van de Kamer van Koophandel.”
Ook dit is weer pertinent onjuist weergegeven door Bas Haan!
Lees u maar even mee wat de bankemployee echt tegenover de
politie verklaarde. Hier staat de
ge-OCR'de versie
van
dit origineel.
Niet alleen is daarin nergens sprake van een
‘privérekening’, maar ook het woord
‘stichting’ komt er helemaal niet in voor!
Er staat o.a.:
“Deze klant vroeg mij of het mogelijk was en
rekening te openen ten behoeve van het storten en/of overmaken
van derden-gelden. Ik vroeg de man of hij notaris danwel
advokaat was, danwel waarbinnen ik deze vraag moest plaatsen.
[...]
Ik vertelde de man dat hij bij het openen van een
derden-rekening de beschikking moest hebben van een
uittreksel van de kamer van koophandel. De man stribbelde
echter tegen en vertelde mij dat dit helemaal niet nodig
was en dat hij zonder de inschrijving bij de kamer van
koophandel toch een zakelijke derden-rekening
wilde openen.”
Eigenlijk merkwaardig dat bij mijn weten niemand dit eerder heeft opgemerkt (ik zelf ook niet!). De inschrijving in het handelsregister die de bank verlangde, had waarschijnlijk niet te maken met een eventuele stichting, maar met de vraag of Louwes kon aantonen gerechtigd te zijn om een derdenrekening te openen!
Ik werd hierop gewezen door Peter Schalk, die er een bijdrage over plaatste op het weblog van Ada. Die bijdrage werd daar echter meteen verwijderd, waarschijnlijk omdat die te kritisch was tegenover Bas Haan. Bas Haan wordt op dat weblog als een soort nieuwe held gezien, dus kritiek op hem wordt geweerd. Een verwijzing naar mijn artikel (dit dus) werd er ook geweigerd.
Die kwestie van derdenrekeningen is eigenlijk interessant genoeg om een apart artikel te verdienen. Staat gepland, misschien komt het er ook nog van.