Contento
Nil nisi bono
Le philosophia de interlingua
Esperanto arbitrari
Litteras e letteras?
Milliardos e billiones
Serrar o cerrar?
Nove e novem?
Attaccar e attachar?
Qui?
Le . Continuation del previe parte del articulo.
Io cita de novo ab Qui besonia Interlingua? de Ingvar Stenström:
“
Prototypismo in absurdum
Attaccar, "to attack", es clarmente distinguite in significantia
de attachar, "to attach": In IED attaccar poteva haber ambe
significantias. [...]”
E Ingvar habeva ration,
ecce:
attaccar (1) {v} to attack, assail
attaccar (2) {v} to attach, fasten
Quanto a iste puncto, Piet Cleij concordava con Ingvar Stenström,
nam Piet
distingeva ‘attaccar’ e ‘attachar’:
attaccar /v/ : aanvallen [...]
attachar {sj} : vastmaken, (vast)hechten
distachar {sj} : losmaken, verwijderen, afscheuren,
afknippen, afsnijden
Es un tal distinction correcte in interlingua? Esque le linguas de controlo e le etymologias lo justifica? Vamos mirar. Io prende e seque le etymologias del anglese ‘to attach’ e ‘to attack’ in le Wiktionario.
| anglese to attach | anglese to attack |
|---|---|
| medie anglese attachen | francese attaque < attaquer |
| italiano attaccare,
at-taccare
< s-taccare < dis-taccare |
|
| medie francese destacher | |
| vetule francese destachier
< des- + attachier |
|
| vetule francese atachier < estachier < estache | |
| franconian stakka | |
| proto-germanic stakkô | |
Secun Wiktionary le etymologias del francese attacher e attaquer es similar a lo que nos videva pro le anglese. Si iste etymologias es correcte (il ha altere theorias, vide in infra), de facto le duo sensos sub consideration, e le pares de parolas in anglese e francese, ha le mesme origine, ma via un altere deviation: le senso de lucta e combatto ha ite via le italiano; le senso de affixar, affiger, alligar etc. iva plus directemente del vetule francese al francese moderne e al anglese.
Le question remane como interpretar le litteras ch e chi in diverse periodos del francese. In le vetule francese (8ve a 14te seculo) varie typos de palatalisation occurreva, que ha causate le [ʃ] in le parolas château, cheval, change (interlingua: castello, cavallo, cambio; totes con [k]). Le sono [ʃ] in un stadio plus ancian esseva [tʃ], que explica proque le anglese ha [tʃ] in parolas como change, chair, attach.
Ma il sembla que le italiano ha imprestate iste [tʃ] como [k]. Proque? Esque le disveloppamento non esseva complete? O le italiano de tunc non habeva un sono similar? O le impresto eveniva sur le base del lingua scripte, non parlate?
Un caso similar: le portugese destacar, del espaniol, del francese (moderne?) détacher. Anque hic: [ʃ] deveniva [k]. Proque?
Forsan le situation del francese attaquer e attacher es comparabile con ‘cosa’ e ‘causa’ in interlingua? Istes es mentionate in le Introduction al IED, le Interlingua-English Dictionary. Ambes veni de causa in latino. Cata senso in iste exemplo ha appoio in bastante linguas fonte, sin deber depender del appoio pro le altere senso.
Sed un parola ‘attachar’ (pronunciate con [ʃ], à la francese) solo haberea le supporto del anglese e francese.
On poterea cercar appoio in le italiano, que uni in se ambe sensos hic sub consideration. In anglese: to stick, attach, append, e to attack. De facto, le italiano explica proque to attack ha le significato que illo habe: le expression attaccare battaglia, in anglese to join battle, vole dicer comenciar o ingagiar le combatto, como si on se connecte con le inimico, o con le combatto ja in curso.
Per acceptar le italiano pro completar le tres linguas de supporto pro interlingua ‘attachar’, on recipe un sono [k], non [ʃ] o [tʃ].
Ergo plus plausibile e defensibile sembla non vider duo prototypos, ma solo un, que uni ambe sensos in se. E isto es exactemente lo que Alexander Gode e su collegas ha facite: il ha solo ‘attaccar’ in le IED, con duo sensos. E il ha anque ‘distaccar’, non ‘distachar’.
Es le differentia in forma e senso inter le anglese to attach e to attack, e inter le francese attacher e attaquer, bastante pro separar le sensos anque in interlingua? No, isto non seque le philosophia e methodo de interlingua. Pro un tal separation, il es necesse trovar bastante base in le etymologia.
Il ha anque altere theorias quanto al origine del verbo italiano: io cita del CNRTL: “L'ital. lui-même est dér. soit de tacca « entaille » (issu du got. taikn « signe », Devoto)”, e vide Treccani attaccare e staccare, e etimo.it.
Ma isto tracta del origine del italiano attaccare, que non altera le fundo del parolas francese e anglese attacher e to attach. Non un argumento pro deviar del IED. Io conclude: *attachar en *distachar non es valide, Alexander Gode habeva ration, Piet Cleij e Ingvar Stenström non.
Qui? Io! Ubi? Qui!
Pro relativisar toto, e monstrar que io mesme non sempre prende le regulas, principios e systemas troppo seriosemente: io viola lo que io comprende como un principio de interlingua, nam que on non debe introducer distinctiones si illos non ha un base in le linguas fonte, per distinguer ‘qui’ in le senso ‘qual persona?’, que io pronuncia [ki], à la francese, e como ‘chi’ in italiano, de ‘qui’ in le senso ‘in iste loco, presso nos’, que io pronuncia [kwi], como on face in italiano. E io anque usa ‘ci’ e ‘hic’.
Pervicace? Si, io tamben, como alteres. Como multes, forsan.
E de facto il ha in iste caso un base, nonne?