Le 15 usque le
Durante le traducer de un articulo mie in nederlandese a in interlingua, io trovava in le dictionarios inequalabile de Piet Cleij le parolas ‘ferralia’ e ‘ferraliero’. Ferralia, ferro vetule, similar a ferro velho in portugese, objectos de ferro, o que contine componentes de ferro, objectos vetule, rumpite, in disuso, detrito. Ma ancora apte pro recyclage del metallo.
An existe le parola correspondente portugese, ferralha? No, dice le dictionarios, non existe. Proque non? Multo in linguas non habe un ‘proque’. On debe ja gauder se si illos habe un ‘como’, e un ‘de ubi’.
Le suffixo ‘‑alia’ es listate in le IG (Interlingua Grammar) con le senso worthless collection of …, o in le traduction in interlingua: “collection sin valor de …”. Le suffixo ha un base san in le linguas de controlo: in italiano, in francese, e in portugese, ben que ultimemente in duo linguas, le origine sembla esser le italiano plus tosto que le latino, que es al base del suffixo italian, ma con sensos minus acutemente definite.
Iste ‘‑alia’ non es multo productive in le linguas fonte de interlingua: si nos pote assumer que le Wiktionary in anglese es bastante complete, il ha solmente:
in portugese: esquerdalha, gentalha, medalha, migalha, muralha, roubalheira;
in francese: blanchaille, bleusaille, broussaille, cochonnaille, ferraille, fiançaille, fiançailles, flicaille, futaille, grisaille, limaille, muraille, négraille, pierraille, piétaille, poulaille, prêtraille, retrouvaille, rimaille, trouvaille, valetaille;
in italiano: anticaglia, boscaglia, brodaglia, canaglia, ciurmaglia, ferraglia, gentaglia, giovanaglia, granaglia, muraglia, nuvolaglia, ortaglia, plebaglia, pretaglia, ragazzaglia, ribaldaglia, sbirraglia, schermaglia, sterpaglia, teppaglia, vestaglia.
Nota que le suffixo italian non sempre produce vocabulos con un senso pejorative. E.g. nuvolaglia es un “mass of clouds”, ergo in illo le suffixo ha le effecto de ‘(grande) collection de …’.
Anque nota que journaille non es un parola francese, ma german, e de isto nederlandese.
Ergo ‘ferralia’ de interlingua trova supporto solo in le italiano
‘ferraglia’. Un non basta, dunque ‘ferralia’ non serea valide.
Ma ora le IG curre pro adjutar nos. In
§135,
le quarte paragrapho, Alexander Gode scribeva:
“In English or any other traditional language
convention and usage will set a hampering limit to this type of word
building. Not so in Interlingua. Here the limit is set by usefulness
and clarity.”
In le traduction de Selahattin Kayalar e alteres:
“In anglese o in qualcunque altere lingua traditional,
le convention e usage pone un limite impediente a iste typo de construction
de vocabulos. Non es assi in Interlingua. Hic le limite es ponite per
utilitate e claritate.”
Interlingua es inherentemente plus povre que su linguas fonte. Ma iste permission explicite in le IG (Interlingua Grammar) face que interlingua es anque inherentemente plus ric.
Plus povre, proque cata lingua fonte contine vocabulos que necun altere lingua fonte, o solo un altere, anque habe. A causa del regula de tres, interlingua non habe istes.
Plus ric, proque vocabulos que poterea esser construite per elementos lexical plus affixos, non sempre es de facto usate in bastante linguas fonte. Ma in interlingua illos existe, sub le condition que son utile e clar.
Durante que io elaborava mi notas e ideas pro iste articulo, io trovava que le vocabulo ‘ferralia’ tamen ha validitate directe via le regula de tres, non solo como un derivation legitime de ‘ferro’. Nam il ha ferraglia in italiano, ferraille in francese, ferralla in espaniol, que ja face tres linguas, e le portugese ferralha es mentionate in le dictionario portugese-italiano de Porto Editora, ben que non in lor altere dictionarios.
Isto completemente reverte tote mi articulo. Tamen io lo publica. Io solve le problema per perfidemente subitemente usar un altere exemplo, le altere que le IG mentiona: papiralia. Io es certe que iste existe in necun lingua de controlo, naturalmente sin ben controlar lo, pro evitar que mi articulo nunquam trovarea un fin.
Lo que conta non es le exemplos specific, ma le principio. Le principio es valide, e face que interlingua es plus povre e anque plus ric que cata un del linguas que ha fornite su materiales lexical.
Derecto de autor © 2021, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.