Bij het burgerinitiatief voor een Tweede Kamer-debat over geldschepping – waar ik gister en eergister over schreef – worden ook punten aangeroerd die niks met geldschepping te maken hebben, maar eerder met rente, inflatie, prijspeil, pensioenen.
Op die punten ga ik nu in.
Ik citeer weer van burgerinitiatiefonsgeld.nu.
“Toch kan het anders en aanzienlijk beter. En snel ook! Door één ‘overnight’ actie gaat het roer definitief om.”
Wat die overnight actie dan concreet precies zou moeten inhouden wordt niet duidelijk gemaakt. [Toevoeging 5 maart 2015: zie echter deze toelichting en vandaar de balansen vanaf pagina 2.] Maar we lezen snel verder:
“Daar wordt u als burger beter
van. Per omgaande.
Wat gaat u ervan merken nadat de verandering een feit is:
[...]
2. Stabiele prijzen (geen verhogingen meer)”
Dat zie ik niet in. De suggestie is kennelijk dat geldschepping en/of rente de prijzen op zou drijven. Hoe? Waarom?
Ja, in prijzen zit een rentecomponent, vanwege de financiering van de bedrijven in de productie- en distributieketen, voor de spullen die in de winkels liggen. Maar die component is toch niet dit jaar hoger dan vorig jaar? Eerder lager, want de rentetarieven gaan steeds verder omlaag.
En hoe kunnen prijzen stabiel blijven, terwijl wel allerlei andere factoren er invloed op hebben? Ik noem:
De loon- en prijsspiraal. Mensen willen graag loonsverhoging. Hun bazen willen dat niet, maar uiteindelijk komt het er toch van. Loonkosten hebben een groot aandeel in de bedrijfskosten, dus de prijzen moeten omhoog om dat goed te maken.
Bij gestegen prijzen willen mensen inflatiecorrectie. Hogere lonen, hogere prijzen enzovoorts.
Een erg bekend en oud mechanisme.
Prijsconcurrentie: bedrijven proberen marktaandeel te winnen door goedkoper te zijn dan de concurrentie. Maar ooit moeten de prijzen toch weer omhoog, anders zijn ze niet kostendekkend. Dus ze variëren.
Veel van wat Nederlandse consumenten kopen komt uit het buitenland. Wereldmarktprijzen variëren nou eenmaal. Onvermijdelijk schommelen consumentenprijzen hier bij ons dus ook.
De inflatie is nooit exact te sturen. De stuurmechanismen werken namelijk indirect.
Deflatie heeft het nadeel van uitstel van aankopen en investeringen: volgende maand is alles goedkoper, dus waarom nu kopen? Daarom houden centrale banken een lage inflatie, zeg 2%, als streefgetal aan. Precies nul aanhouden is niet praktisch, want dat betekent in de praktijk een afwisseling van lage deflatie en lage inflatie.
Dus: waarom na de ongespecificeerde plotselinge verandering in het geldsysteem opeens de prijzen stabiel worden, en waarom dat wenselijk zou zijn: het blijft een raadsel.
Bovendien: we hebben al redelijk stabiele prijzen, juist doordat de ECB er goed in slaagt de inflatie gemiddeld op slechts twee procent per jaar te houden. Waarom zou je – door het afschaffen van rente en banken – een totale ontwrichting van de economie riskeren, om iets niet te bereiken wat we bovendien al hebben?
“Wat gaat u ervan merken
nadat de verandering een feit is:
[...]
3. 100% Gegarandeerd en waardevast spaargeld en
pensioen”
Even denken. De initiatiefnemers willen vermoedelijk het verschijnsel rente afschaffen (helemaal duidelijk staat het er niet in, maar toch). Obligaties zijn langlopende, vastrentende leningen. Zonder rente leveren ze een pensioenfonds niks op, dus beter afstoten. Blijft over aandelen. Die hebben een veel groter risico: wisselend dividend en grote kans op koersdalingen of -stijgingen.
Zonder rente, dus zonder obligaties, worden pensioenen helemaal niet “gegarandeerd en waardevast”, maar juist onzeker en variabel. Het afschaffen van rente betekent het invoeren van casinopensioenen. Maar daar zijn de voorstanders van dit burgerinitiatief waarschijnlijk juist erg tegen.
Ze hebben dus niet goed nagedacht. Ze weten niet wat ze willen. Ze kijken niet naar de consequenties van hun eisen.
De huidige problemen in de pensioenfondsen komen door de lage rente. De waarde van de beleggingen is gigantisch, dat is het probleem niet, en de beleggingsresultaten zijn de laatste jaren ook weer prima in orde.
Waarom dan toch problemen? Om over tientallen jaren het pensioen van een jonge deelnemer te kunnen betalen, moet je bij een lage rente nu al veel meer hebben.
1000 euro nu is bij 1% over 40 jaar 1489 euro, bij 2% 2208 en bij 3% 3262. Andersom: om over 40 jaar 3000 euro uit te kunnen keren, moet je nu hebben:
| 920 | bij 3% |
| 1359 | bij 2% |
| 2015 | bij 1% |
| 3000 | bij 0% |
Als de rente wordt afgeschaft, zoals de bedenkers van het burgerinitiatief vermoedelijk willen, dan is de consequentie dat voor langetermijn pensioenuitkeringen ongeveer twee keer zoveel ‘in kas’ moet zijn als bij het huidige systeem.
De consequentie van hun voorstel is dus: veel lagere pensioenen en veel hogere premies. De pijnlijke maatregelen die nu al genomen worden, door de lage rekenrente, maar dan veel erger.
Hebben ze vast niet bij stilgestaan of anders verzwijgen ze het.
Nog een keer hetzelfde citaat, nu met de focus op spaargeld.
“Wat gaat u ervan merken
nadat de verandering een feit is:
[...]
3. 100% Gegarandeerd en waardevast spaargeld en
pensioen”
Spaargeld is nu in Nederland niet waardevast, want de rente is lager dan de inflatie en boven een flinke vrijstelling komt er nog eens de vermogensrendementsheffing bij. (Nee, komt er niet bij, gaat eraf.)
Spaarrentes van 1% zijn nu normaal, hier en daar is misschien 1,3 of 1,65 te halen. 1,65 min 2 procent inflatie min 30% van het fictief rendement van 4% is: −1,55%.
Nieuwe situatie, in de utopische wereld van de burgerinitiatiefnemers: rente schaffen we af, inflatie wordt daardoor nul (geloven zij; ik niet), blijft over als reëel rendement van spaargeld: −1,2%. Inderdaad een verbetering. Om echt waardevast spaargeld te krijgen, zou ook die 1,2% vermogensrendementsheffing weg moeten.
Alleen: dat is tegenstrijdig, gezien een andere claim van de initiatiefnemers, namelijk hun punt 4.
Weer een citaat:
“Wat gaat u ervan merken
nadat de verandering een feit is:
[...]
4. Eerlijker verdeling van de welvaart”
Inderdaad, wie spaargeld heeft, ontvangt rente (hoewel te weinig om het rendabel te maken) en wie vooral leningen heeft, betaalt netto rente. Dat kan het verschil tussen rijk en arm groter maken, voorzover andere effecten het niet compenseren.
Vinden we dat onwenselijk, dan is de aangewezen weg volgens mij niet het afschaffen van rente, maar het gebruiken van de fiscale inkomensherverdelingsmechanismen die er sinds jaar en dag al zijn. Het Nederlandse belastingsysteem is progressief: voor hogere inkomensschijven geldt een hoger belastingpercentage, de vermogensrendementsheffing gaat pas lopen boven een aanzienlijke vrijstelling.
Willen we de verrijking van de rijken tegengaan, dan moet de heffing van 30% van 4% omhoog. Maar net zagen we dat je met sparen nu al niet de inflatie voorblijft, en de initiatiefnemers beloofden ook: waardevast spaargeld.
Dus wat is het nou? Moet de vermogensrendementsheffing hoger worden dan 1,2% of moet die juist 0% worden?
Zoals ik net al zei: de opstellers van de tekst hebben niet goed nagedacht, ze weten niet wat ze willen, ze hebben niet nagegaan wat de consequenties zijn van hun voorstellen.
Nog iets wat men denkt te bereiken:
“Een milieu aanpak waar onze kleinkinderen ons heel dankbaar voor zullen zijn.”
Kan ik kort over zijn: geldschepping is nu al de realiteit van elke overheidsinvestering, maar dat wil niet zeggen dat de regering gratis geld uit niets kan maken: er moet gewoon belasting betaald worden.
En: zonder rente wil helemaal niemand meer in milieuprojecten investeren. Dus: de hervormingen die men voorstaat, voor zover ze überhaupt mogelijk zijn, zijn helemaal niet goed voor het milieu.
En nog een.
Copyright © 2015 R. Harmsen. Alle rechten voorbehouden.