, 9.05 - 11.05 uur
Zojuist was er in de Tros Nieuwsshow iets over hooikoorts. Genodigde Ingrid Terreehorst 1 sprak correct over “het pollen”. De uitgang –en is namelijk geen meervoudssuffix, maar het woord IS gewoon pollen, ook in het Engels, ook in het Latijn waar het aan ontleend is.
Presentatrice Mieke van der Weij had het over “de pollen vliegen door de lucht” 2. Onjuist. Even later nam de genodigde het uit arren moede ook maar over, ze sprak van “de graspollen”.
Toch even in de dikke Van Dale gekeken. Dat woordenboek (ik heb de papieren 13e dikke van 1999) beweert glashard dat ‘pollen’ meervoud is. Wat is dan het enkelvoud? Dit is gewoon foute informatie. Er had toch op z'n minst bij moeten staan dat het weliswaar vaak verkeerdelijk als meervoud wordt opgevat, maar dat dat berust op volksetymologie? 3
In de Groene Boekjes van 1954 en 1995 stond pollen nog correct als het-woord. Ook in 2005 was de Taalunie gelukkig nog niet ‘om’. Ook in de Hedendaagse van Van Dale staat het nog juist.
Misschien is het in VD13 dus geen verdoorgevoerd descriptivisme, maar gewoon een foutje?
Toegegeven, ik weet ook pas sinds een paar jaar dat pollen geen meervoud is. Ik kwam het woord stomtoevallig (toen ik iets anders zocht, misschien wel ‘pó’ = ‘stof’, een verwant woord) tegen in het Portugese woordenboek van Porto Editora: in die taal luidt het woord ‘pólen’, afkomstig van het Latijnse ‘pollen’.
Dat het woord in het Nederlands eigenlijk ook nog een het-woord is, dat realiseerde ik me vandaag pas. Maar ja, ik moet natuurlijk mijn zelftoegekende reputatie dat ik altijd alles weer beter weet, wel hoog houden. Daarom beken ik dit nu pas, aan het eind van het artikel.
Ik had de naam wel verstaan maar niet onthouden, dus even opgezocht.
Of woorden van gelijke strekking. Ik heb de uitzending nog niet teruggeluisterd.
Dit is een voorbeeld van descriptivisme. Men beschrijft de taal niet zoals die volgens studeerkamergeleerden op allerlei verheven gronden zou moeten zijn (prescriptief – voorschrijvend), maar zoals ze is.
Ik sta ook wel achter die opvatting. Maar toch vind ik dat bij de descriptie ook hoort hoe het eigenlijk is, of was, hoe het later verkeerd begrepen werd, en die foutieve opvatting de overheersende werd.
Maar ja, de dikke Van Dale is natuurlijk geen etymologisch woordenboek, dan zou het nog dikker zijn. Wel staat bij vreemde woorden de herkomst er bij, ook hier. Maar de volksetymologische vervorming op basis van het misverstand dat –en op een meervoud zou duiden, staat er niet bij. Had wel gemoeten, vind ik.
Ik vernam uit deskundige bron
dat het ook ‘het gluten’ is,
niet ‘de’; en niet ‘een gluut’ of
zelfs ‘een gluutje’.
Zo ook (dat dan weer wel zelf bedacht): het moderamen.