Texto scribite le 12–.
Presentation le 31 de julio/augusto 2014.
In 2010 subitemente io habeva un idea pro un systema electoral melior que le existentes. Io scribeva alcun articulos sur le idea, solmente in nederlandese, ma il habeva pauc reactiones e nulle enthusiasmo.
Io es pertinace, e ora io presenta le mesme idea in interlingua, al occasion del 14te Incontro Nordic e le 20me Conferentia International de interlingua. Post mi presentation, hic et nunc in Åsa, presso Göteborg in Svedia, le texto apparera etiam sur mi sito web.
In un democratia le majoritate decide. Isto es le principio basic de cata systema governamental democratic.
Ma il ha un altere fundamento in un stato de derecto: le protection de minoritates. Le minoritates habe derectos, e secundo mi opinion, le minoritates anque debe haber un voce clarmente audite in un representation popular, un parlamento eligite.
Dunque io es advocato de un systema electoral de representation proportional. Le proportionalismo avera que tanto le grande como le parve partitos habe le opportunitate de ganiar un o plus sedes in le parlamento.
In multe paises, como Germania, Anglaterra, Nederland e Danmark, post un election parlamentari on essaya formar un governamento, un cabinetto, que habe le appoio del parlamento. Illo es plus difficile in un systema proportional. Con un tal systema, in le parlamento il habera multe partitos, partitos parve e grande, con opiniones divergente.
Pro formar un governamento, il es necesse trovar un coalition de partitos, partitos que pote conciliar lor differentias, que pote accordar se quanto a un programma governamental basate sur compromissos.
Isto costa tempore, tempore in que le previe governamento, le governamento dimissionari, es ineffective. Per exemplo, in Nederland in 2010, il durava 127 dies, plus de 4 menses, usque esseva formate un cabinetto. E iste cabinetto tamen non habeva le supporto garantite de un majoritate del parlamento.
Ille duration de 127 dies non esseva le record. In 1977 un formation durava 208 dies. Quasi 7 menses sin un nove governamento.
Vamos comparar le situation in Nederland con illo in le Regno Unite de Grande Britannia in le anno 2010. Solo 5 dies de negotiation era necesse post le election del 6 de maio, e ja il habeva un nove governamento. Como isto es possibile? Simplice responsa: le Regno Unite habe un systema majoritari con districtos.
In cata districto solo le candidato que recipeva plus votos que tote le altere candidatos, obtene le sede in le parlamento, que es reservate pro iste districto. In le practica le consequentia de un tal systema es que existe solmente duo, o al maximo tres partitos politic. Le resultatos del electiones es clar e simplice e le formation de un cabinetto supportate per le parlamento, es facile.
Ma le disavantage del systema de districtos es que parve partitos non habe un chance real. Le voce de minoritates non es audite.
Non solo le Regno Unite habe un tal systema, ma anque le Statos Unite e Francia.
Un forma intermedie inter le systema proportional e le systema majoritari con districtos, es le proportionalismo con un limine electoral. Germania habe iste systema electoral.
Con un limine electoral, etiam parve partitos pote haber sedes in le parlamento, ma solo si illos habe, per exemplo, plus que 5 percento del votos.
Iste systema promove le claritate e governabilitate. Grande minoritates pote esser audite, ma non le parve minoritates.
Ergo grosso modo, in le mundo il ha tres systemas electoral. Un systema que non functiona ben, e duo systemas que silentia le minoritates. Io trova necun del tres systemas bon.
Que es le alternativa que io propone? Io suggere usar le partial participation electoral. Le participation electoral es le proportion del votantes que de facto appare in un bureau de voto pro dar lor voto a candidatos. In alcun paises, como Belgica, vige un obligation de votar. Ma ubi votar non es compulsori, por exemplo in Nederland, le participation electoral es basse, inter 50 e 70 percento. Al minus 30% non veni votar.
Proque le non-votatores non vota? Io vide 4 possibile motivos pro non vader votar:
Disappunctamento e discontento. Le pensamento: “Politicos ya non facera lo que illes promitte.”
E isto es ver. Governamentos in nostre systema es semper coalitiones de plure partitos. Per definition un programma de governamento non es identic a ulle programma electoral. Pro le partitos in un coalition governamental, transiger es inevitabile.
Como nos dice in nederlandese: on debe aquar le vino, on debe adder aqua al vino.
Disinteresse cynic. Le attitude: “Le politica es le affaire de politicos, non mi cosa. Io non me immisce in illo.”
Resignation positive. Le idea: “Politicos generalmente es gente sensate. Lassa illes regular lo, politica es lor profession, nonne? Intertanto io face mi proprie cosas, que al mi es plus importante.”
Il pote haber altere rationes pro non votar: vetulessa, maladia, multitude de occupationes, vacantias, o un gusto mancante pro dar a un altere votator un mandato pro votar pro ille o illa.
Le exacte motivo pro non votar non importa. In tote le casos, io trova que le politicos pote decider pro qui non vota. Pro illes e sin illes. Isto es proque de facto, qui non vota da carta blanc al politicos!
Le idea, que io habeva in le nocte del 31 de augusto al 1 de septembre 2010, era simplice:
Vamos dar le non-votatores sedes vacue in le parlamento. Sedes que possede un voto in le parlamento, ma que non es occupate per personas vive. Le gruppo parlamentari, le fraction, del sedes inoccupate habera un comportamento de voto automatic e predefinite.
Postea io va parlar super ille predefinition del votos. Mi proposition include que le sedes inoccupate sempre supporta le governamento. Isto multo facilita le formation de un coalition de partitos que va insimul reger.
Un exemplo: un hypothetic score electoral in un pais fictive con partitos de phantasia, pro un parlamento con 100 sedes (folio de calculo Excel).
| Partito | Percentage | Sedes (proportional) | Sedes (participation 70%) | Sedes (participation 80%) |
|---|---|---|---|---|
| Leva radical | 11 | 11 | 8 | 9 |
| Leva verde | 7 | 7 | 5 | 5 |
| Socialdemocrates | 17 | 17 | 12 | 14 |
| Democrate-christianes | 15 | 15 | 10 | 12 |
| Central liberales | 11 | 11 | 8 | 9 |
| Conservatives | 18 | 18 | 12 | 14 |
| Protestantes evangelic | 5 | 5 | 4 | 4 |
| Protestantes orthodoxe | 2 | 2 | 1 | 2 |
| Dextra populista | 14 | 14 | 10 | 11 |
| Sedes inoccupate | -- | -- | 30 | 20 |
Potential coalitiones con un majoritate:
| Partitos | Sedes (proportional) | Sedes (participation 70%) | Sedes (participation 80%) |
|---|---|---|---|
| Democrate-christianes, Central liberales, Conservatives | 44 | 60 | 55 |
| Leva radical, Leva verde, Socialdemocrates, Central liberales | 46 | 63 | 57 |
| Socialdemocrates, Conservatives | 35 | 54 | 48 |
Le regulas que io propone pro le votation automatic del sedes inoccupate in le parlamento, del parlamentarios virtual, es le sequentes:
Le sedes inoccupate vota in favor de cata proposition de lege.
Le sedes inoccupate vota in favor de cata motion del parlamento. Isto tocca et le motiones del partitos del coalition, et le motiones del partitos del opposition.
Assi le politica del governamento habe plus appoio, ma anque opiniones critic recipe suffragio.
Le sedes inoccupate vota sempre contra un motion de non-confidentia. Isto promove le stabilitate del governamento.
Un tal systema in mi opinion amalgama le avantages de tres arrangiamentos existente:
Le majoritate decide, ma le minoritates es anque audite, como in un systema de representation proportional.
Le formation de un coalition regente es facile e veloce. Le governamento pote executar su linea politic vigorose-, effective- e clarmente. Le politicos pote facer lo que promitteva ante le electiones.
Un potential disavantage del systema que io propone, io ja describeva in nederlandese sub le titulo “Saboteerwetten?”, in interlingua: leges de sabotage.
Nam como le governamento pote effectivemente lassar adoptar projectos de lege, anque le opposition poterea proponer leges pro frustrar le politica del governamento. Illo resultarea in un administration disordinate e incoherente.
Ma io confide que politicos es gente sensate e ben intentionate e le problemas non irea occurrer. Alsi, si tamen occurre problemas, isso pote stimular plus electores a ir votar. Si totes vota, il non ha sedes inoccupate in mi systema. Le nove systema tunc serea identic a un traditional representation proportional.
Ergo forsan un die le systema que io propone, sera realisate e potera functionar. Que pensa vos?
Derecto de autor © 2014, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.
Iste texto esseva republicate (con mi permission) in le magazin Panorama in interlingua, numero 4, julio/augusto 2014, paginas 22, 23 e 24.