Geen directe verantwoordelijkheid voor integriteit

E-mails

Ik zat vandaag eens wat te bladeren in mijn e-mailarchief, op zoek naar iets anders, en ontdekte dat Balkenende al eerder aangaf geen enkele macht te hebben en ook niet te willen hebben.

Eerder dacht ik dat het publiceren van aan jezelf gerichte post of e-mail niet mocht vanwege het briefgeheim. Inmiddels weet ik dat het briefgeheim niet geldt voor e-mail. Bovendien is briefgeheim iets anders dan ik dacht: anderen dan de verzender en geadresseerde mogen een brief niet openen. Briefgeheim gaat niet over wat de geadresseerde doet met de brief na opening van de envelop en lezing van de brief. Wel kan er bezwaar zijn op basis van het auteursrecht. Dat risico neem ik dan maar. Ik gooi daarom nu delen van deze correspondentie gewoon op het web.

Waarden en normen

Op 5 februari 2007 stelde ik via contactformulier van het ministerie van Algemene Zaken het volgende aan de orde:

“Onderwerp: Normen en waarden
Vraag/opmerking: Aan: Minister-president Balkenende persoonlijk.
Status: dringend.

Vraag:
Hoe zit het eigenlijk met normen en waarden bij Justitie?
Zie: http://rudhar.com/politics/devmrdzk/2061219.htm

Is een officier van justitie in Nederland vrijgesteld van die normen en waarden? Mag iemand in die functie gewoon valsheid in geschrifte plegen?

Ik neem aan dat de ministers Donner en Hirsch-Ballin, die hiervoor eindverantwoordelijk waren resp. zijn en er NIETS tegen gedaan hebben, toch alstublieft niet WEER minister worden? Alleen integere personen komen toch in aanmerking voor een dergelijk hoog ambt, mag ik hopen?”

Antwoord

Op 7 februari 2007 kreeg ik antwoord:

“Geachte heer Harmsen,

Hieronder volgt een reactie op uw e-mail met kenmerk 58347, waarin u aandacht vraagt voor integriteit van ministers. U heeft uw e-mail gericht aan minister-presient Balkenende.

Het contactformulier op de website van het ministerie van Algemene Zaken is bedoeld voor vragen of opmerkingen van algemene aard of over het kabinetsbeleid. De Postbus 51 Informatiedienst beantwoordt de vraag. De minister-president wordt periodiek op de hoogte gesteld van de gestelde vragen. Wilt u specifieke vragen of opmerkingen onder de aandacht brengen van de minister-president zelf, dan kunt u om een zorgvuldige en veilige afhandeling te garanderen een brief zenden aan:
De minister-president
Ministerie van Algemene Zaken
Postbus 20001
2500 EA Den Haag

Betreft uw brief een opmerking of opvatting, dan zal de minister-president hiervan kennisnemen. De minister-president kan niet ingaan op persoonlijke omstandigheden, omdat hij geen directe verantwoordelijkheid heeft voor uitvoerende instellingen.

In 1992 plaatste de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)mevrouw Dales, het integriteitsbeleid nadrukkelijk op de agenda. Sindsdien zijn, in nauwe samenspraak met de Tweede Kamer, diverse activiteiten ontwikkeld om de integriteit te bewaken en te verbeteren. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geeft onder meer de kaders aan waarbinnen ministeries, provincies, gemeenten en andere overheden de doelstellingen van het integriteitsbeleid in de eigen organisatie kunnen realiseren. Daarnaast stimuleert en ondersteunt het ministerie het opzetten en implementeren van integriteitsbeleid van deze overheden. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ondersteunt overheden bij hun eigen taken en verantwoordelijkheden op het gebied van integriteitsbeleid. Voor meer informatie hieromtrent kunt u de volgende link raadplegen: http://www.minbzk.nl/onderwerpen/overheidspersoneel/integriteit

U kunt overwegen uw mening kenbaar te maken aan de politieke partijen die het volgende kabinet gaan vormen.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

[naam medewerker verwijderd; RH]
Publieksvoorlichter Postbus 51 Informatiedienst”

=== Einde citaat ===

Mijn commentaar

“De minister-president kan niet ingaan op persoonlijke omstandigheden, [...] ”

Ik had het helemaal niet over persoonlijke omstandigheden. Ik vroeg hoe het zat met de daadwerkelijke toepassing van Balkenendes mooie woorden over “normen en waarden”. Ik had het over de integriteit en controleerbaarheid van het OM. Dat zijn collectieve belangen, die heel Nederland aangaan.
Dit antwoord roept het vermoeden op dat mijn vraag en het artikel waarnaar ik verwees helemaal niet zijn gelezen, maar er zomaar lukraak een standaardbriefje in mijn mailbox gedumpt is.
Of het is wel gelezen, maar er wordt toch met standaardfrasen gewerkt, ook als ze helemaal niet van toepassing zijn.

In beide gevallen voel ik me niet serieus genomen.

“ [...] omdat hij geen directe verantwoordelijkheid heeft voor uitvoerende instellingen.”

De minister-president is nergens verantwoordelijk voor en kan nergens iets aan doen. Maar de uitvoerende instellingen zijn ook nergens op aan te spreken, want, zo schreef hoofdofficier Tomesen vorige maand nog:

“Politieambtenaren relateren hun ambtsverrichtingen in door hen opgemaakte processen-verbaal. Zij leggen rekenschap af aan hun hiërarchisch bovenbeschikten en, uiteindelijk en in voorkomende gevallen aan de rechter. Voor het overige zijn zij in beginsel aan niemand verantwoording verschuldigd.”

Dat hebben ze mooi voor elkaar: ambtenaren verantwoorden zich alleen tegenover bovengeschikten, maar de meest bovengeschikten, ministers en minister-presidenten, verklaren zich niet verantwoordelijk voor lagere diensten.

De rechter kan ook niets doen, want Justitie, en in zekere mate ook de politie, kan zelf sturen wat wel en niet voor de rechter komt. In het geval van een niet-wettelijk oriënterend vooronderzoek, door het OM vaak ingezet als er boten moeten worden afgehouden, komen de resultaten helemaal niet voor de rechter.

Bovendien zijn er de Pikmeerarresten. Die houden in dat ambtenaren niet vervolgd kunnen worden wegens strafbare feiten in het kader van hun werk.
(Hier een voorbeeldje vers van de pers, De Volkskrant, 12 oktober 2007: “ ‘Overheid kan niet worden vervolgd inzake Probo Koala’ ”.)

Effect: een totale rechteloosheid. Alle deuren voor machtsmisbruik staan wijd open. En de machthebbers komen er altijd mee weg en zijn op geen enkele manier aan te pakken.

De macht in Nederland ligt dus inderdaad bij Koning Joris en talloze Onderkoningen-Ambtenaren. Ik dacht dat ik badineerde en persifleerde, maar dat is niet zo. Ik sprak gewoon de waarheid, zonder ironie, zo blijkt nu.

Integriteitsbeleid

De medewerker van Postbus 51 vervolgde:

“In 1992 plaatste de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) mevrouw Dales, het integriteitsbeleid nadrukkelijk op de agenda. Sindsdien zijn, in nauwe samenspraak met de Tweede Kamer, diverse activiteiten ontwikkeld om de integriteit te bewaken en te verbeteren.”

Dit is een farce. Als er werkelijk bewindspersonen wordt aangesproken op de integriteit van hun ondergeschikte diensten, dan geven ze niet thuis.

“U kunt overwegen uw mening kenbaar te maken aan de politieke partijen die het volgende kabinet gaan vormen.”

Politici van zowel regeringspartijen als oppositie luisteren nergens naar.

Week van de democratie

Dit schrijf ik dan in de zogenaamde week van de democratie. Vanavond komt Balkenende op tv om vragen uit de bevolking te beantwoorden. Van te voren staat al vast dat het niet over echt belangrijke zaken mag gaan. Die vragen zijn namelijk al uitgefilterd. Stel je voor dat de minister-president kon worden aangesproken op zijn verantwoordelijk­heden! Dat kunnen we niet hebben. Hij heeft namelijk geen macht, dus hij kan ook geen verantwoordelijkheid dragen.