23 en 26–
Belisol ® blijkt ’n Belgisch bedrijf, want ze geven op de site een adres op in Hasselt. Ze zijn kennelijk bezig ook de Nederlandse markt te veroveren, want ik hoor op de radio erg vaak reclamespotjes van ze. Voorbeelden zijn te vinden in het naluisteraudiobestand van 20 november 2012 na twaalf uur ’s middags (vanaf 14m53s), en ook van 24 november na het nieuws van 7 uur en half 8 (05m23s en 32m29s) en van 8 uur (05m44s).
Ik citeer letterlijk:
“Is uw huis toe aan een facelift? Kies dan nu voor kozijnen of deuren van Belisol, en krijg tot en met 24 november het glas voor 1 euro. U hoort het goed: het glas voor maar één euro. [...] .”
Er viel me iets grammaticaals in op dat ik op 30 maart 2011 ook al eens hoorde en noteerde, toen in een reclame van Hunkemöller ® – een bedrijf dat ik hier niet voor het eerst noem. Ik citeer:
“Ga voor alle drie. Bij Hunkemöller. Kies 3 bh’s en krijg de derde gratis.”
Wat grammaticaal opmerkelijk is aan deze reclamespotteksten, is dat er twee keer een imperatief staat:
“Ga voor [...] en krijg [...].”
“Kies dan nu [...] en krijg [...].”
Bij de imperatief gaat het om werkwoordsvormen in de zogeheten gebiedende wijs. Ze geven een gebod of een bevel weer, iets dat de ander moet, iets dat iemand dwingend opgelegd krijgt. In afgezwakte vorm, met een vriendelijker benadering, zoals in de reclames, kan er ook een advies, een raad of een aansporing mee worden aangeduid.
Ik schreef er hier in ander verband over.
Die gebruikte grammaticale vormen kloppen niet met de betekenis. Want die bestaat uit een combinatie van een aansporing (1), een voorwaarde (2) en een beloning bij het vervullen van die voorwaarde (3).
De dames worden namelijk aangespoord drie bh’s te kiezen (1), en als ze er inderdaad drie kiezen (2), dan hoeven ze er maar twee te betalen en is de derde beha gratis (3).
(In maart 2011 dus, de actie zal nu wel niet meer lopen.)
Evenzo bij Belisol®: de aansporing is te kiezen voor kozijnen of deuren van dit merk (1). Als u dit doet – u voldoet dan aan de voorwaarde (2) – dan is de beloning dat u het glas er voor 1 euro bij krijgt (3).
De correcte taalvorm om dit uit te drukken zou zijn: een imperatief en een indicatief. Dus:
‘Ga voor [...] en u krijgt [...]’.
‘Kies nu [...] en dan krijgt u [...]’
Gevolg is wel dat er in het tweede deel een persoonlijk voornaamwoord nodig is. Daardoor worden de slagzinschrijvers gedwongen te kiezen tussen een wat rijpere, beleefde aanspreking met ‘u’ en een jonge, populaire benadering met ‘je’:
‘Ga voor [...] en je krijgt [...]’.
‘Kies nu [...] en dan krijg je [...]’
Misschien is dat de reden voor die eigenlijk onjuiste twee imperatieven: het kunnen vermijden van die keuze. Zo hopen de copywriters wellicht meer doelgroepen in één keer aan te spreken: jonge mensen zijn beïnvloedbaarder, maar van ouderen zijn er in deze tijden van vergrijzing meer en die hebben vaak meer geld.
Ook welluidendheid kan een overweging zijn. Mijn voor de titel verzonnen voorbeeld “Klik en win!” van een of andere hypothetische internetloterij, zou immers correct moeten luiden: “Klik en u wint!”. Maar dat loopt lang niet zo lekker.
De imperatief ‘kies!’ hoort eigenlijk bij de jij-vorm. Er is ook een beleefde gebiedende wijs: kiest u. In mijn eerst twee herziene voorbeelden hierboven kluts ik dus eigenlijk ‘je’ en ‘u’ door elkaar.
Dat is niet goed. Proberen we het zuiverder. De slagzin van Hunkemöller ® zou dan worden:
‘Gaat u voor alle drie. Bij Hunkemöller. Kiest u 3 bh’s en u krijgt de derde gratis’
Misschien theoretisch juister, maar het klinkt helemaal niet fijn. Heel begrijpelijk dat ze het zo niet gedaan hebben bij het reclamebureau.
Opmerkelijk is dat bij de imperatief inversie optreedt: ‘u’ staat achter het werkwoord. Bij de indicatief die volgt, staat ‘u’ ervoor.
In het Duits heb je dat ook. Zouden ze daar strikter met zulke teksten omgaan? Moet ik eens op letten als ik ooit ‘deutsche Werbung’ hoor, wat overigens zelden voorkomt.
‘ Wählen Sie [...] und Sie bekommen [...] ’?
Of zou ook kunnen:
‘ Nimm [...] und bekomme die Verglasung gratis [...] ’?
Klinkt niet goed. Of onbeleefd. Maar het is voor mij als Nederlander moeilijk te beoordelen of dat echt zo is.
Over Duits gesproken: in die taal betekent ‘Krieg’ zoals de meeste mensen wel weten ‘oorlog’. Maar ‘krijgen’ en ‘verkrijgen’ hebben in het Nederlands de veel neutrale betekenis van verwerven, bekomen. Dat ‘bekomen’ wordt in het Nederlands van onze zuiderburen nog wel gebruikt in dezelfde betekenis als van Duits ‘bekommen’, maar bij ons (in Nederland) voor zover ik weet niet meer.
Wel in de vaste (en wat verouderde; kennen kinderen van nu dat nog?) uitdrukking ‘Wel moge het u bekomen’. Maar daarin is de betekenis anders.
De oudere strijdvaardige betekenis van ‘krijgen’ zien we in het Nederlands nog terug in:
In het Duits bestaat kriegen ook wel in de Nederlandse betekenis (de oorlogsbetekenis van het werkwoord is verouderd), maar in die taal is dat gebruik als synoniem van ‘bekommen’ voor mijn gevoel nog een stuk informeler en spreektaliger (Duden zegt: “umgangssprachlich”) dan in het Nederlands.
Belisol® is een gedeponeerd handelsmerk van Group A, naamloze vennootschap, Luikersteenweg 254, 3500 Hasselt, België.
Hoewel Belisol in het reclamespotje klinkt als Bee-lie-sol, zal de naam wel oorspronkelijk bedacht zijn als Bel-isol? Van ‘België’ en ‘isolatie’?
Hunkemoller® (maar in het beeldmerk wel met puntjes) staat geregistreerd als Benelux-merk, en Hunkemöller® twee keer als Europees merk. De houder is Hunkemöller International B.V., Liebergerweg 28, 1221 JS Hilversum.
De merken (Europees en voor de Benulux) zijn terug te vinden in het register van het BOIP (Benelux Office for Intellectual Property – het Benelux merkenbureau).
Copyright © 2012 R. Harmsen. Alle rechten voorbehouden, all rights reserved.