Toen de Nederlandse politica Khadija Arib (in Arabisch schrift: خديجة أعريب) in opspraak werd gebracht, vroeg ik me af waar deze voornaam vandaan kwam. Ik vond in Wikipedia (dit is de Nederlandse versie) dat het de naam was van de eerste vrouw van de profeet Mohammed, en dat de Turkse versie van de naam Hatice luidt. Dat laatste lijkt op het eerste gezicht onwaarschijnlijk, want Hatice ziet er zo heel anders uit, en vanuit Nederlands oogpunt zou je geneigd zijn dit uit te spreken als ha-ties of ha-ties-se of iets dergelijks.
Maar door de Turkse spellingsregels in aanmerking te nemen, wordt het al snel duidelijker: de c staat daarin voor een soort dzj-klank, als in de Engelse namen ‘John’ en ‘George’. Dit is in het klassiek Arabisch ook de klank van de Arabische letter jiim (ج). (In moderne varianten klinkt die ook wel als zj, of in Egypte als de g van garçon en grand.) Dat is de reden dat de c in Turkse leenwoorden uit het Arabisch wordt gebruikt om die letter jiim (ج) weer te geven.
In het Turks worden stemhebbende klanken (bijvoorbeeld d) wel vaker stemloos (t), vergelijk de naam Mehmet. Kennelijk wordt daarom de “d” in Khadija in het Turkse Hatice een ‘t’.
De Arabische kh (خ) klinkt als de Nederlandse ch in chaos en lachen. De Turkse taal heeft zo'n ruwe, harde klank niet, maar alleen de veel zachtere h (die het Arabisch en het Nederlands ook als aparte klank kennen). Kennelijk gebruiken ze die klank/letter h dan maar als imitatie van het Arabische origineel.
En zo kon dus het Arabische Khadija in het Turks Hatice worden.
Copyright © 2007 by R. Harmsen