Le
Un parola saliente in Wikipedia: dzsesszzenész. Sequentias de s e z que pote semblar assatis bizarre pro qui non comprende le fundo.
Le vocabulo attraheva heri mi attention, quando io audiva un violinista in le station musical hungare Dankó Rádió (TuneIn, radjo.hu). An io cognosceva le exacte pecia? O alco simile? An es Yoska Nemeth? Le information del Sonos, in un forma inspirate al jornales luminose de olim, monstrava me le nomine: Déki Lakatos Sándor. E le presentatrice confirmava lo.
Sándor Lakatos (in le ordine de linguas altere del hungaro original) es un nomine familiar a me, io possede discos de ille, ma Déki? Le Wikipedia sape quasi toto. Assi io arrivava heri al pagina: Lakatos Sándor (egyértelműsítő lap), que contine iste parola: dzsesszzenész.
Le interpretation pro me non es difficile, vidente in le mesme pagina le vocabulo cigányzenész, e sapiente que cigány es tsigano, e zene es musica. Apparentemente -sz es un suffixo que face de musica un musico, le persona qui sona le musica.
Que zene, con duo vocales curte e relevativemente aperte (position plus basse del lingua) deveni zenész, con le secunde vocal longe e relativemente clause (position plus alte del lingua) non me surprende: il ha in le grammatica del hungaro un regula que dice que le curte vocal ‘a’ o ‘e’ al fin de un substantivo deveni ‘á’ o ‘é’ si tosto que un suffixo grammatical es addite.
Assi le accusativo del nomines frequente de feminas, Éva e Zsuzsa, es Évát e Zsuzsát. Le ‘a’ curte e obsur deveni longe e clar. Le structura de zenész es zené-sz, e del parola complete dzsesszzenész: dzsessz-zené-sz.
(Correction: de facto le suffixo non es -sz, ma -ész, io vide in le Wiktionary. Perspice anque: altere parolas con -ész.)
Ma que pote esser dzsessz? Multo simple: un tentativa a render le sona del parola anglese jazz!
Le prime parte de illo (dzse) io comprende con assentimento: in le orthographia moderne del lingua hungare, le combination ‘zs’ sta pro le sono del ‘j’ in le nomine francese Jean. Ergo ‘dzs’ es como le prime sono de Jean in anglese. Le vocal representate per le littera ‘e’ in hungaro es satis aperte (position basse del lingua), dunque plus como lo in le anglese bat que in bet. In anglese in un parola como jazz le vocal es un poco prolongate, a causa del presentia del sono [z], que es sonor, non surde. Un tal prolongation in hungaro non es possibile, proque in le vocales ‘a’ e ‘e’, le longor coincide automaticamente con un differentia in timbre.
Ben, ora re le ‘ssz’ al fin del parola dzsessz. Le littera ‘s’ in hungaro exceptionalmente non es usate como in multissime altere linguas, pro le sono del anglese sea e soar. In vice le ‘s’ denota le sono de she e shore. Le sono [s] anque occurre con frequentia in hungaro, ma es delitterate con le combination ‘sz’.
Tote le consonantes del hungaro pote ser curte (normal) e longe, que es indicate per un duplamento del littera. Assi in le parola itt (ci, qui, hic) on audi clarmente que le sono [t] es longe: il ha un pausa inter le occlusion e le relaxation. Assi ‘sz’ es un [s] normal, e ‘ssz’ es un [s:] longe: solo le prime elemento del digrapho ‘sz’ es reduplicate pro indicar le longor.
Ergo le orthographia dzsessz representa un pronunciation [dʒæs:]. Ma illo non es lo que on dice in anglese! Quare le cambio? Ignorantia in le periodo del impresto? Le adaptation non era necesse, proque le hungaro mesme ha sonos sonor al fin de suffixos e parolas: az (ille), ez (iste), ház (casa), ‑hoz/‑hez/‑höz (suffixo pro le caso allative), e multes plus. Pro isto io non comprende proque jazz in hungaro non es dzsez, pro [dʒæz]. Haberea essite melior.
An io ha ja mentionate que dzsesszzenész significa jazz musician, musico de jazz? Si non, io lo face nunc.
Un commentario interessante in Facebook: forsan le longe [s:] e orthographia con ‘ssz’ in hungaro es le resultato de un impresto toste, in un periodo quando in anglese le variante ‘jazz’ de hodie non habeva ja supplantate un plus vetule ‘jass’? Compara le pagina in Wikipedia super le Original Dixieland Jass Band.
Derecto de autor © 2019, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.