Le Markstein

Bezoek en foto’s 2 en 3 juni; tekst 4 en 7–10 oktober 2011

Rillerig en gevaarlijk

2 juni 2011. In het dal is het weer nog wel redelijk. Na Lautenbach wordt het steeds kouder en mistiger. Bij het Lac de la Lauch willen we er wel even uit. Het is inmiddels echt winterjassenweer. Na bezichtiging van de stuwdam maar gauw weer gevlucht in de auto. Onaangenaam koud. Miezerig.

Een paar flinke bochten verderop Le Markstein. Zoals zo veel plekken in dit deel van Frankrijk heeft het een Duits-klinkende naam, gedeeltelijk in dit geval.

Een kale, winderige parkeerplaats. Wel wat uitzicht naar een dal. Er is een hotel-restaurant. We lopen er iets voorbij, richting dal. Er zijn wandelroutes, maar met dit weer is daar geen lol aan. Deze foto’s zijn op deze plek gemaakt:
(klik om te vergroten).

Foutje

Volgens Google Maps heet het restaurant “Auberge Le Steinlebach”, maar dat klopt niet. Dat is daar wel in de buurt, maar een stuk noordelijker, aan het eind van de gelijknamige weg. Op de gevel van het restaurant bij de parkeerplaats staat, zoals te zien op een foto van Google Maps’ eigen Streetview: “Auberge Ferme du Markstein”. Kijk maar:

Agrandir le plan

Weer verder

Verderop langs de weg naar het noordwesten zien we alleen maar mist. We gaan weer rijden, naar het zuiden. Het zicht is soms maar een meter of tien. Het is druk. Veel tegemoetkomende auto’s, motorfietsen en wielrenners. Lang niet iedereen voert in de dichte mist verlichting. Levensgevaarlijk.

Er staan borden met iets over de Grand Ballon. Achteraf denk ik dat dat links van de weg moet zijn geweest, maar in mijn herinnering was het rechts. Maar dat maakt niets uit, we zien alleen een klein stukje asfalt, wat berm, en soms langsflitsende gevaarlijke medeweggebruikers. Verder is er alleen dikke vette koude mist.

Ook deze weg is onderdeel van de Route des Crêtes, die de Franse genie aanlegde, net onder de bergkammen, om ongezien door de Duitse vijand troepen te kunnen bevoorraden.

Lessen uit het verleden

Bij de Col du Silberloch geparkeerd. Dat was het hoofddoel van de voor vandaag geplande dagtrip. Het museum met crypte – met de beenderen van 10.000 onbekende soldaten – is in restauratie, voor een geplande herdenking 1914-2014, en daarom niet toegankelijk. Erachter is een enorm kerkhof met wel namen, van alleen Franse soldaten. Dit kerkhof is wel open voor bezichtiging.

Vandaar lopen we door naar de strijdlocatie Vieil Armand alias Hartmanswillerkopf.

We nemen een betrekkelijk korte wandelroute met niet te veel hoogteverschil. Het weer is al weer en alweer anders. Het is moeilijk voor te stellen dat we misschien een uur eerder een winterjas wilden aantrekken en nu met alleen nog een enkel zomershirtje aan lopen te puffen en te zweten. Althans zo vergaat het mij, de drie jaar leeftijdsverschil tellen wel aan en ik heb minder conditie.

Het maakt de ontberingen van de soldaten van toen extra schrijnend. Je zal maar een machinegeweer, kanon of rantsoenen naar zo’n plek moeten slepen. De loopgraven en schuttersputjes, wel met zwaar verroest prikkeldraad, liggen er nog alsof ze gisteren in gebruik zijn geweest. In werkelijkheid is het bijna 100 jaar geleden dat deze waanzinoorlog werd uitgevochten, onder andere hier. Foto’s: .
Dit is een Frans gedenkteken, voorstellende de heldhaftige opmars, die er in werkelijkheid maandenlang niet was: .

Je mag hier overal onbelemmerd rondlopen, anders dan bij het Mémorial du Linge, waar je op de paden moet blijven (of beter: in de paden, want dat zijn grotendeels de loopgraven) omdat nog overal mijnen kunnen liggen.

Ik mag graag zulke locaties bezoeken. Het maakt mij duidelijk dat de Europese Unie goed is en zeker moet blijven bestaan, ondanks alle kritiek die mogelijk is. Liever eindeloze vergaderingen met weinig daadkracht, en onderonsjes tussen Frankrijk en Duitsland waar andere landen zich van buitengesloten voelen, dan weer een oorlog zoals van 1870–1871, 1914–1918 of 1940–1945, waarvan de kern steeds het conflict tussen de rivalen Duitsland en Frankrijk was. Geen van die oorlogen heb ik meegemaakt, maar ik kan luisteren, lezen en me dingen voorstellen.

Ik denk dat we de afgelopen 66 jaar Europese vrede te danken hebben aan de NAVO, de EU en de afschrikkende werking van kernwapens.

Elke dag is anders

Ik maak zelden een dag mee die gelijk is aan een eerder beleefde dag. Elke dag is weer uniek. Soms prettig, soms minder, maar steeds anders en uniek. Dat is een van de dingen die het leven zo boeiend maken.

3 juni 2011. Dezelfde route als gisteren, want vanuit de camping in Issenheim zijn er nauwelijks andere mogelijkheden. Dezelfde parkeerplaats ook als gisteren. Maar er is nu geen mist. Tot onze verbazing is Le Markstein veel groter dan we gisteren dachten. Een stuk verderop zijn namelijk veel meer gebouwen, restaurants, hotels, terrassen, verhuurfaciliteiten. Gisteren was daar door de mist niets van waarneembaar.

Van een uit het campingkantoor meegenomen folder getiteld “4 promenades dans le massif du Markstein” doen we de kortste, 4,3 km, 134 m hoogteverschil, 1 tot anderhalf uur.

Foto’s:
(klik om te vergroten).

Prachtig landschap, heerlijk weer, warm maar met veel wind. Deze wandeling voert onder andere langs de Auberge Le Steinlebach. Nu wel de echte, dus niet op de locatie waar Google Maps die ten onrechte plaatst.

Iets met een kleedje op de grond

Na afloop van de wandeling parkeren we op deze plek:

Agrandir le plan

... en lopen we een stuk de alpenweide in, hoewel dit niet de Alpen zijn. Daarom heten die dingen hier ‘chaumes’.

We spreiden een dekentje uit op het gras en we gaan wat eten. Stokbrood met jam of Franse kaas, lauwe oploskoffie gemaakt met water uit een thermosfles. Alles heel simpel, maar zó lekker. Soms heb je maar zo weinig nodig om heel erg gelukkig te zijn.

Taalunie alom tegenwoordig

We hielden hier dus met z’n tweetjes een – tja, dat kan ik helaas niet opschrijven want ik weet niet hoe je dat schrijft. De Taalunie is ook in de Vogezen dwingend aanwezig want ik wil altijd alles correct spellen. Notitie gemaakt om dat later uit te zoeken en dat is inmiddels gebeurd.

Picknick, picknicken, gepicknickt. Zo schrijf je dat dus. Maar waarom?

Volgens de dikke driedelige Van Dale (ik heb de papieren 13^e editie) is het woord voor het eerst in 1893 in het Nederlands aangetroffen, ontleend aan het Engels. Maar in het Engels is de spelling nu ‘picnic’. Volgens de Collins English Dictionary (30^th Anniversary Edition) heeft het Engels dat in de 18^e eeuw ontleend uit het Frans, waar het woord ‘pique-nique’ luidde, herkomst onbekend.

Als de spelling in geen der herkomsttalen ‘picknick’ is, waarom dan bij ons wel? Waarom niet de originele Engelse spelling (‘picnic’) of helemaal vernederlandsen (‘piknik’)?

Duitse invloed? ^{(noot 26 april 2013)}

In het Woordenboek der Nederlandsche Taal staat het nog onder het oorspronkelijke lemma picnic opgenomen, met daarbij vermeld o.a.:
“Van fr. pique-nique, [...] dat in de 2^de helft der 18^de E. ook in andere talen is overgenomen, het eerst in het Hd. (reeds in 1748), vervolgens ook in het Zwe. en Eng. In onze taal schijnt picnic in de 19^de E. uit het Eng. te zijn ontleend; het wordt echter soms ook overeenkomstig den fr. vorm als piekenieke uitgesproken. De etymologie van het woord is onbekend.”

In de Woordenlijst van 1954 staat “piknik(-); zie picknick(-)” en “picknick, m., -s; ook p i k n i k”. Dus de voorkeurspelling was (toen al) ‘picknick’ met ‘piknik’ als toegelaten spelling.

In de Woordenlijst uit 1914, van M. de Vries en L. A. te Winkel staat het woord helemaal niet vermeld, in geen enkele spelling.

Tja.

Naschrift 26 april 2013

De eigenaardige spelling van het woord ‘picknick’ kwam spontaan ook in nl.taal ter sprake.

Een mogelijke beïnvloeding, die ook ik vermoedde, van de Nederlandse schrijfwijze door de Duitse werd genoemd, ditmaal belegt (zoals de Duitsers dat noemen: gedocumenteerd, met schriftelijke stukken ondersteund) door de vermelding in de Etymologiebank, die citeert uit de bron “M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands”, als volgt:

“De spelling met -ck, die in het Engels ongewoon is, is ingeburgerd onder invloed van Duits Picknick.”