(idee 29 maart)
Hebben jullie dat nou ook, dat je millibar uitspreekt als mieliebaar maar bar als bar? Drukeenheden dus, heb ik het over. Hoe kom ik daaraan of daarbij? Ik vermoed dat ik die millibars al ken van tamelijk jong, toen ze genoemd werden in het weerbericht na de televisiejournaals. Toen zeiden ze altijd mieliebaar en niet mieliebar.
De normale atmosferische druk schommelt rond de 1000 millibar. Ooit noemden ze dat niet geheel toevallig ook 1 atmosfeer, maar die is niet precies hetzelfde en ook geen officiële SI-eenheid.
Heb ik die bar dan van later, van fietsbanden en autobanden? De eenheid bar en daarmee het duizendste deel daarvan, de millibar, is ook geen officiële eenheid meer. We moeten naar de pascal (Pa) toe. Maar die is heel klein, namelijk slechts één newton (ruwweg het gewicht van een onsje) op het toch wel flink grote oppervlak van een hele vierkante meter.
Nog een nadeel van de pascal is dat die ‘scheef’ is ten opzichte van oudere eenheden, zodat een kilopascal (kPa = 1000 Pa) niet gelijk is aan een millibar, maar een hectopascal (hPa = 100 Pa) wel. Dat is zo ontstaan doordat de versnelling van de zwaartekracht op aarde zo rond de 10 ligt, 10 meter per seconde kwadraat, en niet rond de 1.
Is 1 MPa (megapascal; zo gespeld, niet MPA en ook niet Mpa
of mpa) nou gelijk aan 10 bar of is 1 bar 10 MPa? Dat kan ik
nooit onthouden. Maar daarvoor is er het onvolprezen gratis
omrekenprogramma Convert.exe (voor Windows), dat
hier te downloaden is.
Het programma is gemaakt door Josh Madison.
Hiermee kunnen we via het tabblad Pressure terugvinden
dat:
1 MPa = 10 bar
1 bar = 100 kPa = 1000 hPa = 1000 millibar
1 psi = 6,89 kPa
1 bar = 14,5 psi = 75,00617 cm kwik = 750,0617 torr
1 bar = 0,9869233 atm
1 atm = 1,01325 bar
Als je duikt wordt de waterdruk een MPa per meter hoger, dat kan een ezelsbrug zijn. Maar ik heb nooit een ezel zien duiken. Wel meerkoeten (witte snavel) en waterhoenen (rode snavel). Trouwens, het klopt niet eens, nou ben ik weer in de war: de druktoename is 10 kPa/m. Omdat 1 kuub water een massa heeft van rond de 1000 kilogram en dus ca. 10.000 newton weegt, ofwel 10 kN. En die 10 kN drukt op 1 m² en 10 kN/m² is gelijk aan 10 kPa.
Convert.exe van Josh Madison kan niet alleen druk
omrekenen, ook heel veel andere dingen. Daaronder gewichten, maar
die tref je aan onder Force (kracht), omdat een gewicht inderdaad
de zwaartekracht is die een zekere massa ondervindt in een bepaald
zwaartekrachtveld, bijvoorbeeld dat van de aarde.
Amerikaanse mensengewichten in stenen vallen bij Josh Madison
dan weer onder massa (tabblad Mass), waar je kunt vernemen dat
1 stone = 6,35 kg en
83 kg = ca. 13 stone,
76 kg = 12 stone en
70 kg = 11 stenen. Flintstones staan er niet bij
en rollende stenen ook niet.
Kleine gebruikersvriendelijke dingetjes die dit programma Convert.exe van Josh Madison heeft, die je bij modernere software niet vaak meer vindt: het heeft geen installatie nodig, het is een simpele, kleine (560 kB) exe-file. Als je die draait, doet-ie het gewoon. Zou vanzelfsprekend moeten zijn, is het tegenwoordig niet meer. Het is ook geen app maar een programma. Is gewoon hetzelfde, dus noem het dan ook niet anders, zeg ik.
Als je in Convert.exe via de tabbladen overschakelt
naar een andere grootheid (bijvoorbeeld van Force naar
Pressure (druk) of Torque (koppel of moment)),
dan weet hij nog welke eenheden je de vorige keer gekozen had,
en ook de getallen die daar bij hoorden. Kijk, dat is software
gemaakt vanuit het perspectief van de gebruiker! Zo moet het!
Via het menu, Options / Invert selected units, kun je de eenheden omwisselen: rekende je eerst een inchmaat om naar centimeters, dan kun je nu van centimeters naar inches gaan. Maar de al ingevulde getalletjes wisselen dan niet mee om, dat is dan weer jammer.
Maar niet zo erg, omdat dit zich in de praktijk niet vaak voordoet, weet ik uit veelvuldig gebruik, bijvoorbeeld bij het vertalen van Amerikaanse manuals voor de Europese markt. Daar staan meestal al wel omrekeningen bij, maar die kloppen niet altijd, of globaal wel maar ze zijn verkeerd afgerond, of met te veel significante cijfers. Dus voor de zekerheid reken ik ze steekproefsgewijs na. En de Amerikaanse maten zijn dan meestal ronde getallen en de metrische niet, waardoor de betreffende apparaten eigenlijk toch Amerikaanse, dus onhandige dingen blijven, vind ik. Met AWG-draad i.p.v. tweeënhalfkwadraat.
Maar daar mag iedereen het hare van vinden.
Zou Groot-Brittannië, dat officieel metrisch was maar in de praktijk nog niet helemaal, in de toekomst weer teruggaan naar Angelsaksische maten (Imperial Units), nu ze gisteren officieel hun uittreding uit de Europese Unie hebben in gang gezet?
Copyright © 2017, R. Harmsen, alle rechten voorbehouden, all rights reserved.
Externe link: Electrical School.