Nortec USB-microfoon

4 en 5 maart 2024

Te zacht?

Het idee van een USB-microfoon is: je plugt de USB-kabel aan één kant in de microfoon en aan de andere kant in de computer. De computer krijgt daardoor vanzelf (want plug and play) een nieuw device, een apparaat erbij, vanwaaruit het geluid van de microfoon binnenkomt.

Bij de microfoon die ik kocht en getest heb, van het merk Nortec (type: 72342/3007855, aangegeven als: “item no.”) lukte me dat eerst niet: het geluid was veel te zacht. Later bleek dat te komen door een misverstand van mijn kant, waarover verderop meer.

De microfoon heeft een 3,5 mm bus waarop je een oortelefoon kunt aansluiten. Als ook de USB is aangesloten, zodat de voorversterker in de microfoon voeding krijgt, hoor je in je oortje heel duidelijk het geluid dat de microfoon oppikt. Volgens doos en handleiding is het frequentiebereik 30 Hz tot 18 kHz, en zo klinkt het ook: helder, duidelijk en natuurgetrouw.

Toen mijn pogingen iets te regelen in het besturingssysteem (vooral Lubuntu, maar ik heb ook Windows 10 geprobeerd) om via de USB-kabel voldoende volume te krijgen, steeds maar bleven mislukken, kwam ik op het idee een kabeltje te gebruiken, dat ik nog had liggen, met aan beide kanten een 3,5 mm plug. Eén kant in de microfoon (de bus bedoeld voor de oortelefoon), de andere kant in de microfooningang van de computer.

Die ingang wordt dan gebruikt als line in. Door de gevoeligheid navenant in te stellen, minder gevoelig dus dan voor een onversterkte microfoon, komt het geluid goed binnen.

Maar dat kan toch niet de bedoeling zijn, dat het zo moet? Inderdaad, is niet de bedoeling en hoeft ook niet.

Richtingskarakteristiek

De microfoon is staafvormig, al is die staaf dan wat kort en stomp. Vanuit de gelijkenis met andere staafvormige microfoons, voor stem of instrument, dacht ik dat de grootste gevoeligheid zou zitten aan één uiteinde, het andere eind dan waar de USB-kabel ingeplugd zit.

Met een min of meer rechtopstaande microfoon, zoals in de foto’s, Nortec-microfoon met plopkap met en Nortec-microfoon zonder plopkap zonder plopkap, zou je er dan schuin van bovenaf in moeten praten voor het beste geluid. Het Richtingskarakteristiek Nortec-microfoon diagram op de doos suggereert dat ook: de microfoon staat rechtop, de gevoeligheid zit aan de bovenkant. Klik om het plaatje te vergroten; het diagram staat linksboven in de foto, “cardioid polar pattern”.

Maar het is niet zo. De gevoeligste plek, waar je dus in moet praten om stoorgeluiden uit andere richtingen zoveel mogelijk te vermijden, zit aan de zijkant. In de opstelling van de Nortec-microfoon met plofkap beide Nortec-microfoon zonder plofkap foto’s die ik maakte, moet de spreker zich dus aan de linkerkant bevinden, rechtop gezeten met het hoofd iets hoger dan de microfoon die met de standaard op tafel staat. Anders gezegd: de microfoon is het gevoeligst aan de kant van het groen verlichte knopje voor de volumeregeling. (Op de foto’s is de knop niet groen omdat ik de USB-kabel niet in de computer gestoken had toen ik ze maakte.)

(Plofkap of plopkap? Ik dacht het eerste, maar het tweede schijnt juister of gebruikelijker te zijn. Dan hou ik dat ook maar aan.)

Gevoeligheid

In Lubuntu, de Linux-distributie die ik momenteel gebruik (23.10, ook 22.04), zit rechtsonder in de taakbalk (die vreemd genoeg panel heet; een paneel is toch veel hoger dan een balk?) een luidsprekersymbool. Als ik dat aanklik komt er boven de schuifregelaar “Mixer” te staan. Dat start pavucontrol-qt, waarin pa = Pulse Audio, en vu = volume. Andere Unix-distributies hebben de algemene pavucontrol (is er onder Lubuntu ook wel bij te installeren), of nog iets anders.

Ik zette op de microfoon zelf het volume maximaal, het knopje helemaal rechtsom gedraaid, en dan in pavucontrol bij Input Devices de gevoeligheid niet op 100%, maar op 153% (niet 0 dB, maar +11.08 dB). Nadat in bijvoorbeeld audacity een opname gestart is, is in pavucontrol in tabblad “Recording” ook de gevoeligheid van opname, de zogeheten “ALSA Capture” in te stellen. Als ik die ook op 153% zet, is bij rustig praten in het gevoeligste deel van de microfoon het volume voldoende.

Bij luider spreken of zelfs bij schreeuwen kan het te hard worden, dat is dan te zien in pavucontrol en audacity. Er mag geen clipping optreden, want dat veroorzaakt een lelijke vervorming. In zo’n geval is het zaak een van de drie gevoeligheidsinstellingen lager te zetten.

Ook het programma alsamixer kan handig zijn. Sommige instellingen ervan blijken gekoppeld aan die van pavucontrol, maar andere niet. Ik kon er niet de gevoeligheid mee boven de 100% krijgen, wat met pavucontrol wel kan. Soms is een microfoonbooster te zien, maar dan voor de ingebouwde microfoon van de laptop (waarvoor die niet nodig is), en niet voor de USB-microfoon (waarvoor wat meer gevoeligheid juist wel gewenst is).

Onder Windows 10 miste ik ook die boost. Het signaal kwam daar vrij zwak door, maar bij juist gebruik van de niervormige karakteristiek (Engels: the cardioid polar pattern) wel bruikbaar.

Een Apple Mac heb ik nooit bezeten, en daar heb ik ook nu niet mee getest. Volgens de handleiding werkt de Nortec met Apple en Windows.

Namen

Op de doos staat de merknaam Nortec, gestyled als nor·tec, of met een kleurtje nor·tec. Of is het nor-tec? Met een heel kort koppelteken, denk ik.

Maar vreemd genoeg staat die naam niet op de microfoon zelf, en ook in de veeltalige handleiding wordt die nergens genoemd. Daar staat wel als fabrikant vermeld:

Schou Company A/S
Nordager 31
DK - 6000 Kolding

O, Deens! Ik dacht nog, zou het zo iets zijn als met jam en dergelijke in de supermarkt, dat de wat duurdere merkartikelen in dezelfde fabriek gemaakt worden als het huismerk van de supermarkt, dat goedkoper is maar in een heel laag schap staat, zodat veel klanten het niet opmerken? Althans dat van diezelfde fabriek wordt wel eens beweerd. Of het waar is weet ik niet.

Zou nor·tec dan eigenlijk het beroemde Deense microfoonmerk Røde zijn, met vrijwel identieke producten, maar tegen een gunstiger prijs? O nee, dat kan niet, want die letter ø (hoofdletter: Ø) is weliswaar uniek voor het Deens en het Noors, maar RØDE is helemaal geen Deens merk, maar Australisch. De naam kwam min of meer bij toeval tot stand, en de Ø erin was bedoeld om het merk een Europese flair te verlenen, en als hommage aan een deels Scandinavische herkomst van de familie van de oprichters van het bedrijf. Maar dan uit Zweden, niet Denemarken, en in het Zweeds schrijven ze ö, niet ø.

Røde, niet te verwarren met Rohde & Schwarz.

Bovendien, hoezo Deens? Op de microfoon en de doos, en in de handleiding, staat wel degelijk “Made in P.R.C.” (dat betekent natuurlijk ‘People’s Republic of China’ ofwel de Volksrepubliek China) dan wel “Manufactured in China”. Dus de microfoon is niet gemaakt in Denemarken. Of in elk geval niet helemaal.

Ook pavucontrol meldt het device niet als Nortec, maar als “UACDemoV1.0”. Raar, want het is toch geen demonstratie? Het is een echt werkend product dat in winkels verkocht wordt.

Het Linux-commando lsusb meldt “Jieli Technology UACDemoV1.0”. Jieli is kennelijk een Chinees bedrijf, met een website geheel in het Chinees. Het enige dat ik kan lezen is linksbovenin: “ZhuHai Jieli Technology Co.,Ltd”.

Ik vind het maar rommelig, al die verschillende namen. Maar wie ben ik?

Waar te koop?

Ik kocht mijn exemplaar op 23 februari 2024 bij de Action voor 12,95 euro. Het staat me bij dat ik die dag dezelfde microfoon ook bij bol.com zag, maar dan voor 18 of 19 euro. Dat was dan inclusief gratis verzending. Bij kopen in een fysieke winkel spaar je die kosten natuurlijk uit. Ik ging lopend naar die winkel, dus ook geen benzine- of parkeerkosten.

In mijn herinnering stond er bij bol.com nadrukkelijk bij vermeld dat die microfoon alleen voor pc’s was, laptops en desktops, en niet voor smartphones of tablets. Ik heb er helaas geen notitie van gemaakt, en als ik nu weer zoek bij bol.com, vind ik alleen alleen deze, voor 37,89 euro. Dat is wel een erg groot prijsverschil! Er staat nu bij “Voor PC Xbox PS4 PS5 Macbook”, in de kleinere letters: “Compatibel met PS5, PS4, Windows, Chrome OS, Mac OS, Smartphone”.

Die van mij heeft een USB-kabel met aan microfoonzijde een B-connector en aan de computerkant een type A, beide met een witte snelheidsaanduiding. Dat is dus niet zo snel, maar dat is voor een geluidsstream ook niet nodig.

Mocht uw apparaat geen USB-A-bus meer hebben (de tendens is naar alles USB-C): er bestaan verloopstekkers.

Let goed op wat je precies koopt en wat je ervoor betaalt.

Geschikt voor muziekinstrumenten?

Ik testte de USB-microfoon van het merk Nortec ook eens met een Spaanse gitaar, en daarbij viel me een soort clipping, of een kraak, een rammel op. Vervorming, hoe dan ook. Klinkt niet aangenaam. Luister maar. Vergelijk eenzelfde opname met de ingebouwde microfoon van de laptop waar ik nu op werk, een Acer One 14 Z2-485. Daarin hoor ik die vervorming niet. Maar die geeft in stille passages wel veel meer kwantiseringsruis, wat er overigens met bijvoorbeeld audacity wel uit te filteren is. Menu: Effect, Noise Removal and Repair, Noise Reduction, Get Noise Profile, OK.

Goed, maar op de doos staat dan ook “for podcasting and gaming”, dus de microfoon is bedoeld voor spraakopnamen, niet voor zang of muziekinstrumenten. Ik doe dus een unfaire test. Maar toch vind ik het jammer, en ik vroeg me af wat de oorzaak van dit euvel zou kunnen zijn.

Zou het liggen aan mijn goedkope oordopjes? Maar ik speelde de opname ook af op een goede stereoset uit de jaren 1990, met luidsprekers, en hoorde dezelfde vervorming.
Misschien zit het bijgeluid in de gitaar? Ik had eerder al eens berekend dat een gitaar een sterke resonantie heeft bij 408 Hz, dichtbij boventonen van de noten die ik speelde: Gis op de E-snaar, en gis op de g-snaar. Misschien is die resonantie zo sterk dat er mechanisch iets gebeurt in of aan de gitaar?
Wat daartegen spreekt: ik maakte ook opnamen van dezelfde noten op een piano, en hoorde dezelfde vervorming.
Bij dure condensatormicrofoons wordt een zogenoemde fantoomvoeding toegepast van ca. 48 V. Een USB-microfoon heeft alleen maar 5 volt als voedingsspanning beschikbaar. Misschien dat daarom de membranen van de Nortec dichter bij elkaar zitten, om toch voldoende gevoeligheid te bereiken, waardoor ze bij wat hardere geluiden elkaar raken, en er clipping optreedt? Tegenargument: een akoestische gitaar is een tamelijk zacht instrument.
Ik vermoed dat in de microfoon, dicht bij de eigenlijke geluidsopnemer, een voorversterker zit, en een AD-converter die het analoge signaal omvormt naar een digitaal USB-signaal. Dat heeft natuurlijk voordelen wat ruis betreft: er zijn geen lange storingsgevoelige analoge leidingen.
Wellicht is deze voorversterker gevoelig ingesteld, voor relatief zwakke spraakgeluiden, maar is er daardoor te weinig headroom, zodat bij iets hardere geluiden clipping optreedt? Met andere woorden, het dynamisch bereik van deze microfoon is vrij klein, te klein voor muziek?
Ik weet het niet.