Bestelling 20 mei; tests 26 mei, 31 mei en 17 juli; tekst 13–; correcties en aanvullingen 11 augustus 2011.
Wij houden van kamperen. Primitief eenvoudig leven, terug naar de natuur.
Maar een computer bij de hand is toch ook wel weer handig. Zeker als er Wi-Fi op de camping is, wat tegenwoordig steeds vaker het geval is.
Hoewel de accutechniek de laatste jaren steeds beter wordt, heb je dan toch al snel een stopcontact nodig. Al was het maar om de computeraccu na gebruik van de laptop bij te laden. Natuurlijk kun je op campings elektriciteit nemen. Soms staan we op speciale campingdelen voor tenten, waar geen aansluitingen zijn. Maar dat is ook wel weer op te lossen.
Het is wel duur. Men vraagt rustig 2 tot 3 euro per dag voor zo’n stroomaansluiting. Al gauw een aanzienlijk percentage van de totale stakosten. De echte kWh-kosten van wat ik zou verbruiken (zoiets decadents als een elektrische koelkast hebben we niet bij ons) zijn daar vast een fractie van.
Maar ik heb er wel begrip voor: ze hebben ook al die leidingen en aansluitkastjes moeten aanleggen, dat is een investering en die moet in een paar maanden per jaar worden terugverdiend.
Dan is er nog de kwestie van het aansluitmateriaal: de ene keer heb je zo’n eurostekker nodig, de andere keer juist niet, dan past alleen een gewone binnenstekker (type E & F hybride CEE 7/7 of type C CEE 7/16, zie Soorten stekkers wereldwijd). Wel, bijvoorbeeld in Frankrijk, dan vaak met zo'n middenpen voor de aarding, maar hoewel we die aardpen in Nederland niet hebben, passen onze randaardestekkers (CEE 7/7) wel op die stopcontacten.
Of past een gewone stekker wel ook op zo’n blauwe campingtoestand?
Hoe dan ook, als je een auto bij je hebt, en een omzettertje, dan heb je overal 220, of 230 wat tegenwoordig meer bij de werkelijkheid ligt, ook buiten de camping, op een parkeerplaats, op een mooi plekje al dan niet aan het water, waar dan ook.
Dus dacht ik al lange tijd aan een converter, ofwel inverter zoals dat schijnt te heten, ik weet niet waarom.
Eigenlijk is het best raar om het zo te doen, als je bedenkt hoewel omzettingen er plaats vinden. De ca. 12 volt gelijkspanning van de autoaccu en/of dynamo (alternator) wordt opgekrikt naar 230 volt sinusvormige wisselspanning. Het normale voedingsapparaat van de computer maakt daar weer 19 volt gelijkspanning van. Daarmee kan in de computer de computeraccu worden bijgeladen, maar er moet in de computer haast ook wel een verdere omzetting plaatsvinden, bijvoorbeeld om 5 volt voor de USB te maken, en een veel lagere spanning voor de processor. Een lagere processorspanning schijnt beter voor de snelheid te zijn.
Er zijn ook omzetters in de handel die van 12 volt naar 19 volt gaan, beide gelijkspanning. Dat is logischer en efficiënter, maar minder flexibel, omdat je dan alleen computerachtige apparaten kunt voeden die op die 19 volt lopen.
Een paar dagen voordat we zouden afreizen hakte ik de knop door en ging ik eindelijk eens zo’n spanningsomzetapparaat bestellen in een webshop. Bij Conrad hadden ze geen geschikt type, of wat er wel was was niet op tijd leverbaar. De details ben ik vergeten.
Via wat inhetrondzoeken kwam ik bij Panda.nl terecht, een mij voorheen onbekende webshop. Ik koos daar uit de categorie omvormers de BasicXL cilindervormige auto-inverter 12V–220V van 150 W, model BXL-INV150U-12. (In de handleiding en op het apparaat staat ook het nummer BXL-INV150U12F vermeld. Wat het verschil of de betekenis is weet ik niet.)
De inverter arriveerde zoals beloofd na enkele dagen. De prijs vond ik niet hoog, bijna 25 euro. Eigenlijk geen geld. Wel kwam er €7,40 bij voor verzekerde verzending. Maar het is begrijpelijk dat dat wat kost. Alle prijzen inclusief eventuele btw.
Snel testen met de laptop omdat we binnenkort zouden vertrekken. Packard Bell Easynote. Specs van het laadapparaat: input 100–240 V ~1,5 A 50–60 Hz, output: 19 V = 3,42 A. Accupack: Li-ion, +11,1 V = 4400 mAh.
Dat werd toch een teleurstelling. Ik testte in de bij huis geparkeerde auto, binnen bereik van onze eigen Wi-Fi, niet alleen opladen maar echt met de computer aan. Ik zag meteen dat het niet helemaal goed ging, omdat het scherm afwisselend feller en flauwer werd. Kennelijk had ik in Windows het energieverbruik zo ingesteld dat het scherm bij accuvoeding minder fel is dan bij netvoeding.
De netvoeding uit de inverter viel dus steeds uit en schakelde weer in. Dat klopt ook met het groene ledje op het voedingsapparaat van de computer, dat ging ook steeds aan en uit. Ik hoorde ook een tikkend geluid, mogelijk van een relais of een andere schakelaar.
De laptop was kennelijk te zwaar voor deze inverter.
Met gestarte automotor, zodat de dynamo meehelpt, ging het wel iets beter, d.w.z. de voeding schakelde minder snel en korter uit, maar echt continu blijven voeden deed hij toch ook niet.
Met de computer uit, alleen de accu bijladen: zelfde resultaat.
Ook nog even snel getest met een buislampje van ca. 9 watt. Dat werkte wel probleemloos. De inverter deed het dus in principe wel echt, hij maakte daadwerkelijk 230 volt wisselspanning.
Aan de andere kant, in de handleiding staat wel degelijk:
“Nuttige Toepassing
Geschikt voor notebookcomputers, radio’s,
TV’s
[sic]
, VCR’s, DVD spelers,
lampen, fax, enz.”
Ook in diverse andere talen staan notebooks duidelijk genoemd in de handleiding.
Zouden die moderne, snelle laptops dan zo slurpen? Toch eens een veel oudere computer proberen, merk Gateway 2000, gekocht in juli 2000, met een Celeron 500 MHz processor en Windows 98. Zonder Wi-Fi, maar via Ubuntu zou er misschien wel een losse Wi-Fi-adapter op kunnen werken (USB 1.0?), die ik nog ergens heb liggen. Een tweede leven als vakantiecomputer?
De accu daarvan is al jaren totaal dood, dus die er maar uitgehaald, opladen zinloos. Specs van de voeding: input: AC 100–240 V 50–60 Hz, max. 1,5 A. Output: 19 V = 3,68 A.
Resultaat: idem, voeding ‘klappert’. Wegens gebrek aan bufferende accu valt de computer helemaal niet op te starten.
Wat nu? Terugsturen? Voor de toepassing waarvoor ik de inverter specifiek gekocht had, een laptop, werkte het apparaat niet goed, hoewel de handleiding dat wel belooft.
Maar voor terugsturen had ik weinig tijd meer, want we zouden dezelfde of de volgende dag vertrekken. Ook moet je dan waarschijnlijk de verzendkosten zelf betalen. Dan zou ik voor 7,40 euro (of het dubbele, heen en terug?) helemaal niks hebben, terwijl ik nu voor ruim 30 euro iets had dat misschien toch nog wel ergens goed voor zou zijn.
Ook vroeg en vraag ik me af hoe het zit met verpakkingen: het apparaatje arriveerde in een kartonnen doos met piepschuim, en dan nog in een nauwsluitende, doorzichtige omhulling van van dat dunne maar hele harde plastic. Je hebt echt een stevige schaar nodig om die te kunnen openen. De leveringsvoorwaarden van webwinkel Panda stellen in het hoofdstuk Retourneren:
“Bestellingen van Particulieren gedaan via onze webwinkel mogen binnen 8 dagen na ontvangst, zonder opgaaf van reden, geretourneerd worden aan P and A. Particulieren(Dit geldt dus niet voor bedrijven!!) krijgen dan het volledige aankoopbedrag binnen 8 dagen na ontvangst van de geretourneerde goederen (mits in onbeschadigde originele verpakking en voldoende gefrankeerd verzonden) teruggestort op hun rekening.”
Hoe ontdek je dat een product niet, of niet volledig voldoet zonder het te testen? Hoe test je een product zonder de verpakking van KEIhard plastic met geweld te slopen? Openen en de verpakking onbeschadigd laten is fysiek onmogelijk.
Verpakkingsfabrikanten moeten daar misschien eens over nadenken. Hersluitbare verpakkingen zijn consumentvriendelijker.
Of valt deze situatie onder de garantie? Defect was en is mijn apparaat niet. Het werkt wel, alleen niet altijd optimaal.
Op de site iusmentis.org van Arnoud Engelfriet staat hier en in het bijzonder hier het een en ander uitgelegd over de wettelijke regels bij het kopen in webwinkels.
Ik heb me er zelf niet nader in verdiept, omdat ik, alles snel overwegende, toch al had besloten de aangeschafte inverter te houden. Al was het maar om nog uitgebreidere tests te doen en daar een leuk stukje over te schrijven!
Tijdens het reizen (computer ergens diep onderin de auto ingepakt) en eenmaal op campings heb ik nog geen tests gedaan. Ik wilde niet het risico lopen de autoaccu te snel leeg te trekken, en een koude, draaiende motor stinkt ontzettend: de katalysator werkt dan nog niet. Vroeger stonken auto’s altijd zo. Ik krijg wel eens jeugdherinneringen als ik die lucht weer ruik.
Dat wilde ik mijn medekampeerders niet aandoen.
Op 31 mei 2011 was het opeens veel koeler en natter dan de dag ervoor, toen het nog 31 graden Celsius werd. Goeie dag voor een autotochtje. We gingen van de camping Nancy Brabois (Villers-lès-Nancy) naar de stad Toul. (Mooie oude kerk; gezellig rond pleintje; verder niet veel te zien of beleven; maar dat terzijde.)
Op de terugweg langs Villey-le-Sec, en weer binnendoor naar de camping. Volgens Google Maps is dat 28,3 km, 26 minuten; 8,1 km, 12 minuten; 15,6 km, 19 minuten. Totaal dus bijna een uur rijtijd.
Mijn vrouw stuurde, steeds als we reden laadde ik de accu van de laptop (die zelf uit stond) bij.
De inverter heeft ook een USB-uitgang (5 V, 500 mA). Een groot deel van de rit gebruikte ik die om een navigatieapparaat type Garmin Nüvi uit 2008 te voeden. Moest wel omdat het enige aanstekercontact in de auto immers al bezet was. Voor het gedrag van de inverter bleek dat niet uit te maken.
Het voedingsapparaat van de laptop maakte weer dat tikkende, klapperende geluid dat ik kende van de eerste test. Het ritme varieerde: soms was het – – –, later meer – .... – .... Toen de accu eenmaal wat bijgeladen was, werd het tikken overigens minder, er was een periode waarin het helemaal ophield, het groene ledje van de computervoeding bleef toen continu branden, zoals het hoort.
Voor vertrek was de laptopaccu ontladen tot 7%, Windows was er een dag eerder uit voorzorg mee opgehouden. Na afloop van de rit was dat 40% geworden. De inverter had ondanks het ‘klapperen’ dus toch wel iets gedaan!! Als ik maar langer was doorgegaan, had ik de accu waarschijnlijk toch helemaal opgeladen kunnen krijgen. Het duurt gewoon lang, dat is normaal. Toen ik later in een recreatieruimte van de camping een echt stopcontact vond, ging de accu (bij gelijktijdig gebruik van de computer zelf) in ca. 20 minuten van 40% naar 56% lading. Dat zou 48% per uur zijn, tegen 33% per uur op de inverter. Klopt ongeveer, in aanmerking genomen dat de percentages wel nauwkeurig afgelezen zijn, maar vast minder nauwkeurig gemeten.
Mijn eerdere idee dat de inverter toch wel bruikbaar zou kunnen zijn, werd hiermee bevestigd.
Op 3 juni toch nog eens wat minder zware testjes. Het laden van de kleine accu van een camera, een Casio 9.1 Megapixels, Exilim, ExZ8S, ging wel prima. Zonder motor op de autoaccu. Gegevens: 3,7 V 720 mAh, lader LithiumIon 100–240 V, 80 mA naar 4,2 VDC, 600 mA.
Idem telefoonoplader, Siemens (een heel oud toestelletje, nog zonder camera), 230 V 0,3 A –> 5 V, 0,49A. Ook deze oplaadactie verliep probleemloos. Hieruit blijkt dat de inverter wel degelijk bruikbaar en nuttig is.
De Packard Bell Easynote wordt af en toe aardig heet. Dan zal hij dus ook wel flink wat stroom verbruiken. Zou het met een kleinere computer dan beter gaan? Een HP Compaq 10 inch Mini notebook. Voorzien van een zuinige Intel Atom processor.
Specs: voeding 110–240 V, 1,0 A, naar 19 V = 1,58 A. Een stuk minder dan bij de Easynote.
Toch ook hier de teleurstelling: ook dat klapperen, snel aan en uit. Toch wel verbazend.
Merkwaardig is dat de groene led op de inverter zelf, in de rand van het 230 V stopcontact, bij het testen met laptops continu aan bleef. De handleiding vermeldt daarover in het Engels (eerstvermelde taal, dus naar ik aanneem het origineel):
In de Nederlandse vertaling staat er:
Zou het dan niet de overbelastingsbeveiliging van de inverter zijn die steeds in- en uitschakelt? Maar iets in de computervoeding?
Zo ja, dan maakt dat de inverter in elk geval geschikt voor het opladen van een laptopaccu. Alleen is te hopen dat het ‘klapperen’ (steeds in- en uitschakelen) niet tot snelle slijtage leidt.
Van mijn oplaadtest tijdens het rijden, van ca. een uur in totaal, heb ik geen nadelige gevolgen opgemerkt. Dat geeft hoop.
Zouden schakelende computervoedingen, van het type waarmee notebooks worden gevoed en bijgeladen (zie ook Schakelende voeding), misschien een hogere stroom trekken dan gezien het benodigde vermogen noodzakelijk is?
Merkwaardig is al dat steeds dezelfde stroom vermeld staat, voor het hele spanningsbereik van 110–240 volt. (Universele voeding, in de hele wereld bruikbaar, dat is op zichzelf wel slim en erg handig.)
Anderhalf ampère bij 110 volt zou 165 VA zijn, als er dan weinig faseverschuiving is, is dat ook vrijwel 165 W. Dat zou de inverter moeten kunnen leveren, want daarop staat (ook in de handleiding): 150 watt continue, 180 watt gedurende 30 minuten, 300 watt kortstondige pieken.
Maar: ik heb in Europa getest, met 230 volt. Dat is uiteraard ook wat de inverter levert. Trekt een computervoeding dan opeens 0,75 ampère, zodat die 1,5 een maximum is? Dat lijkt logisch en dan is het onduidelijk waar het ‘klapperen’ door ontstaat. Of is het bij 230 V ook 1,5 A en dus 300 VA? Dat zou piekbelasting zijn voor de inverter. En ik vind 300 VA, mogelijk ook 300 W, wel een erg hoog verbruik voor een draagbare computer!
Of zou zo'n voedingsapparaat een sterke faseverschuiving veroorzaken? Betrekkelijk weinig vermogen, maar een hoge stroom? De inverter beperkt die en dan slaat de voeding periodiek af?
Ik heb helaas geen apparatuur om dat te meten. Misschien nog eens aanschaffen en vervolgtesten doen.
Het feitelijk (bruto) verbruik van de inverter is natuurlijk wel van belang om te schatten hoelang je met een autoaccu toekunt zonder de motor te laten draaien. De inverter heeft een beveiliging tegen een te lage accuspanning, maar ik zou er toch liever niet op vertrouwen. Krijg je de motor nog gestart als de accu al zo ver is ontladen? Dat is ook de reden dat ik de meeste van mijn testen met draaiende motor heb gedaan, of anders alleen kortstondig.
Mijn theorie is nu, dat de inverter wel in orde is, en elektrisch gezien doet wat hij belooft – alleen, hij belooft ook het voeden van een laptop, en dat lukt toch moeizaam.
Misschien is er dan iets speciaals aan laptopvoedingen waardoor het niet soepel loopt?
Om die theorie te testen, wilde ik eens een apparaat aansluiten dat duidelijk te zwaar is voor de inverter. Ik dacht eerst aan een stofzuiger. Die bleek 1900 watt. Veel te veel voor de 150 W-inverter met piekvermogen 300 W. Ik vond dat wat te gortig, was bang dat het hele ding kapot zou gaan. Hoewel, hij is aan de 230 V-kant beveiligd tegen kortsluiting. Of zou de zekering van 20 A aan de 12 V-kant eruit klappen? Waar koop je een nieuwe?
Toch maar niet geprobeerd dan. Nog eens wat rondgekeken. Ik vond een oude Bosch decoupeerzaag. Laatst nog takken en wortels mee afgezaagd van een te slopen boom. 375 watt. Net te veel voor de inverter dus.
Getest met draaiende automotor. De zaag schakelde geleidelijk in, binnen ca. een halve seconde. Normaal op het lichtnet gaat dat veel sneller. Maar hij deed het! Wel nog onbelast.
Toen een stukje echt gaan zagen. Wat ik verwachtte gebeurde: de inverter voelde zich nu overbelast en schakelde zichzelf uit. Het groene ledje van de inverter ging nu wel uit!
Dat betekent dat laptopvoedingen inderdaad anders reageren, op een andere manier de boel overbelasten, dan een motorbelasting zoals van deze zaag.
De fabrikant van de inverter had die moeten testen met echte laptops. Dan zou het probleem dat ik had moeten blijken. Dit probleem had opgelost moeten worden, al weet ik niet hoe.
Of zouden toevallig alle drie de computervoedingen waarmee ik testte uitzonderlijk veeleisend zijn?
Of zou toevallig het exemplaar van de inverter dat ik trof wat conservatiever staan afgesteld?
Ondanks de problemen is de inverter toch bruikbaar, want het onderweg opladen van een laptopaccu lukt uiteindelijk wel.
Copyright © 2011 R. Harmsen. Alle rechten voorbehouden, all rights reserved.