Sommigen mensen die er hun beroep van maken te spreken op radio of tv, zoals Mieke van der Weij (die op beide actief is of was) spreken duidelijk verstaanbaar Nederlands.
Maar er zijn er ook die moeilijk te verstaan zijn. Een voorbeeld is de fileberichtlezer Bram Sterk van de ANWB Verkeerinformatie. Ik gun iedereen graag zijn broodwinning, maar het is mij echt een raadsel waarom deze man geselecteerd is om dit werk te doen. Hij spreekt de namen van verkeerspleinen en wegbestemmingen dermate gecomprimeerd en verhaspeld uit, dat ze heel vaak echt volkomen onverstaanbaar zijn.
Misschien weten mensen uit de doelgroep, de dagelijkse filerijders of –mijders, die namen zo goed uit hun hoofd dat ze toch weten waarop gedoeld wordt. Ik slaap zelf op ca. 5 meter (sic, meter, niet kilometer) van mijn werkplek, en rijd alleen auto als niet te veel anderen dat ook doen. Ik heb dus nauwelijks ervaring. Luxesituatie, maar een bewuste keuze.
Ik maak wel mee dat ik files hoor opnoemen op de Franse radio rond Parijs, Lyon of Bordeaux, en dan vind ik het knap moeilijk om te horen of die file nou wel of niet voor mij van toepassing is en hoe ik eventueel zou kunnen omrijden. Maar dat komt ook doordat mijn Franse luistervaardigheid niet geweldig is en ik de wegnummers van Franse wegen nog slechter ken dan die van de Nederlandse.
Toch heb ik medelijden met de vele buitenlandse chauffeurs, van vrachtwagens en toeristenauto's, die misschien ook naar de Nederlandse radio luisteren in de hoop meer over files te weten te komen, en dan Bram Sterk als filelezer treffen.
Ook iemand die moeilijk te verstaan is, is mijn ex-stadgenoot
Herman den Blijker.
Stadgenoot in die zin dat hij zijn leven lang in
Rotterdam gewoond en gewerkt heeft (denk ik toch; zo klinkt hij althans
wel), en ik er geboren ben. Weliswaar verhuisden we kort voor mijn tweede
verjaardag naar Schiedam, waar ik tot mijn twaalfde woonde. Maar het
dialect of het accent daar verschilt toch niet zo dramatisch dat het
verklaart waarom ik Herman moelijk versta.
Misschien is het wel
een plaatselijk verschijnsel, ik heb wel meer mensen gehoord uit die
contreien (Rotterdam-Zuid, in zijn geval) die zo snel, binnensmonds
en mompelend praten.
Maar anderen doen dat weer niet. Ook gedeeltelijk een persoonlijke
eigenaardigheid dus.
Dit verstaanbaarheidprobleem neemt niet weg dat Herman den Blijker gezien persoonlijkheid, vakkundigheid en ervaring wel zeer geschikt is voor de programmaseries waaraan hij prominent meewerkt(e), zoals Herrie in de keuken, Herman zoekt chef, Mijn tent is top en Herrie in het hotel. Wel een blijvertje dus, ook als het aan mij zou liggen.
Eigenlijk zou Herman den Blijker dus ondertiteld moeten worden. Dat gebeurt niet. Wel doet men dat op Nederlandse tv-kanalen met sprekers die ook maar het lichtste spoor van een accent uit België vertonen. Dat is meestal volkomen overbodig, want ze spreken gewoon Nederlands, geen dialect (echt West-Vlaams bijvoorbeeld kan ik wel zeer moeilijk verstaan), en ze zijn vaak beter te verstaan dan veel sprekers uit Nederland, ook voor mensen zoals ik die de taal van jongsaf in Nederland hebben geleerd.
Naschrift 5 mei 2008:
Het lijkt wel of Bram Sterk me leest! Maar dat kan haast niet, want de pagina staat nog niet eens in Google. Hoe dan ook, vanmorgen sprak hij “Rottepolderplein” wél duidelijk uit, met alle lettergrepen en geheel verstaanbaar. Hij kán het dus wel! Misschien gaat Kleinpolderplein binnenkort ook lukken!