Vertekening

10 januari 2016

Als 1% van een bevolkingsgroep of van mensen met een bepaalde achtergrond crimineel is (of daarvan verdacht wordt, wat iets heel anders is; of ondervraagd is in verband ermee, weer iets totaal anders), en 2% van een andere groep ook, dan is dat een alarmerende en zorgelijke oververtegenwoordiging, namelijk dubbel zoveel en 100% meer. Dat mag best gezegd worden en daar moeten we niet voor weglopen. Het is een serieus probleem.

Tegelijk doet dan de overgrote meerderheid (namelijk 99% resp. 98%) van BEIDE groepen – een verwaarloosbaar verschil – geen vlieg kwaad. En als de getallen bijvoorbeeld 2 en 6, dus 200, 98 en 94 zijn, dan maakt dat de situatie niet principieel anders.

De overgrote meerderheid van de bevolking (van welke etniciteit dan ook) is dom, dan wel kan niet rekenen, of anderszins zijn daaraan dit soort rekensommen niet besteed.

Daardoor zijn de teneur, de stemming, de uitwerking van de actualiteit, de politieke consequenties, bijvoorbeeld bij de al dan niet vermeende Aanrandingen in Keulen op oudejaarsavond 2015 voor een aanzienlijk deel gebaseerd op dit soort getalsmatige vertekeningen.

Mensen kunnen dit soort dingen gewoon niet helder zien, niet zoals ze echt zijn. Mensen denken van nature – vanuit hun evolutionaire herkomst, hun natuurlijke overlevingsstrategieën – anekdotisch, signalerend, vanuit waarschuwingen, vanuit potentieel gevaar, en niet vanuit feiten, statistieken, kansrekening, realistische risico-analyses, rechtsstaat, onschuldpresumptie.

Tot een rustige, rationele afweging van berichten als de genoemde zijn mensen in feite helemaal niet in staat. Dat is zorgelijk. Minstens zo zorgelijk als de gebeurtenissen zelf, wat die ook precies geweest mogen zijn. Want de onderzoeken lopen nog.

Journalisten zouden hier rekening mee moeten houden. Maar hoe precies weet ik ook niet. Verzwijgen lijkt me niet de weg. Vuurtjes opstoken ook niet.

Noot:
Maar dan moeten wel de statistieken kloppen. Leeftijdsopbouw maakt verschil. Als in een bevolkingsgroep relatief veel puberjongetjes zitten is er vanzelf meer gedonder dan bij bijvoorbeeld veel dames op leeftijd.

Een vervolggedachte: Gele vlek.

Naschrift 11 januari 2016:
Flip van Dyke is heel goed in dit soort cijfermatige zaken. Dit is zijn blog.