Een aanvulling bij mijn vorige stukje:
Het is een inzicht dat erg voor de hand ligt, maar toch zie je het pas als iemand het opschrijft. Machiavelli deed dat. Ik citeer hem uit een klein Nederlandse boekje, een vertaling van een selectie uit Il Principe, door Frans van Dooren, uitgegeven door Atheneum – Polak & Van Gennep, ©1976. Op bladzijde 22 staat:
“Op grond hiervan kan opgemerkt worden dat iemand die zich ergens meester maakt van de macht, alle harde en onmenselijke maatregelen die hij noodgedwongen moet nemen, goed dient te bestuderen en allemaal tegelijk ten uitvoer moet brengen. Dan hoeft hij ze namelijk niet elke dag te herhalen en kan hij, juist omdat hij ze niet meer herhaalt, de mensen een gevoel van veiligheid geven en hen door weldaden voor zich winnen.”
Het was even zoeken, doordat ik geen Italiaans ken en die taal alleen een beetje begrijp via de gelijkenis met andere talen, en doordat in het Nederlandse boekje als gezegd alleen een selectie vertaald is. Maar dit is het origineel van Niccolò Machiavelli:
“Onde è da notare, che nel pigliare uno Stato, debbe l’occupatore di esso discorrere e fare tutte le crudeltà in un tratto, e per non avere a ritornarvi ogni dì, e per potere, non l’innovando, assicurare gli uomini, e guadagnarseli con beneficarli.”
Iets verderop staat nog:
“Want onrechtvaardigheden moet men
allemaal tegelijk begaan om te bereiken dat ze minder
gevoeld worden en dus minder krenkend zijn. Maar
weldaden moet men, om te maken dat ze beter gevoeld
worden, een voor een bewijzen.”
In het originele Italiaans:
“Perchè le ingiurie si debbono fare
tutte insieme, acciocchè assaporandosi meno, offendino
meno; li beneficii si debbono fare a poco a poco,
acciocchè si assaporino meglio.”
Wat Niccolò Machiavelli schreef is eigenlijk een variant op het Nederlandse spreekwoord: “Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.” Of omgekeerd.
Toegepast op een aspect van de huidige politieke situatie in Nederland: Die stikstofcrisis had jaren geleden al kunnen en moeten worden opgelost, door minder uitbreiding van de intensieve veeteelt toe te staan, en die zo nodig in te krimpen.
Nu het dan toch veel grootschaliger moet: doe het dan snel en duidelijk, maak een goede uitkoopregeling waar boeren die toch al tegen hun pensioen aan zitten en geen opvolger kunnen vinden, gebruik van kunnen maken.
Maar door de politieke versnippering in Nederland, waar het kiessysteem geen goede grenzen aan stelt, waardoor excessief met slappe compromissen en dito coalities moet worden gewerkt, is snel doorpakken onmogelijk. De harde maatregelen worden nu bij voorbaat elke dag herhaald, door ze in alle talkshows alvast voor te bespreken en op Twitter uitentreuren uit te melken. Zoals Machiavelli terecht opmerkte, is dat precies wat je NIET moet doen.
Copyright © 2023, R. Harmsen, alle rechten voorbehouden, all rights reserved.