Of ‘collocatie’ een woord is, weet ik niet zeker, maar het Engelse ‘collocation’ is dat zeker wel, want ik bezit de “Oxford Collocation Dictionary”. Collocaties zijn de manieren waarop je de woorden van een taal kunt combineren om er uitdrukkingen en zinsdelen mee te vormen.
Het gaat om de gewoonten die in de loop der eeuwen ontstaan zijn, om al dan niet logische of zinnige redenen. Collocaties zijn niet dwingend in de zin dat ervan afwijken absoluut verboden zou zijn. Op speelse wijze nieuwe of andere collocaties bezigen kan creatief en verfrissend zijn. Maar vaak ook is het een teken van slordigheid en onvoldoende aandacht voor de taal.
Vanmiddag op BNR, en vorige week ook al eens, op BNR of Radio 1, hoorde ik de nieuwe taalmode voorbijkomen: het ging over sancties die de EU genomen zou hebben tegen Rusland.
Dat is niet goed, mensen. Sancties neem je niet. Maatregelen, die neem je, of beslissingen. Beslissingen neem je *) maar maak je niet, want dat laatste is geen Nederlands maar mislukt Engels.
Sancties neem je niet, die stel je in, die kondig je af, die leg je op. Zo was het en niet anders, en zo is het nu dus ook. Maar omdat veel mensen in taalgebruikende beroepen, zoals journalist, kennelijk geen taalgeschiedenis met zich meedragen, en zodra er eens even vijf of tien jaar nergens sancties zijn afgekondigd, al niet meer weten wat de uitdrukkingen daarvoor zijn, gaat het fout.
Gelukkig ben ik er nog om dit in de gaten te houden, er stukjes over te schrijven en het recht te trekken. Graag gedaan, dank voor uw aandacht.
In wetstaal bestaat kennelijk de collocatie ‘een beschikking nemen’, gezien artikel 24 WOZ en andere artikelen uit die Wet waardering onroerende zaken.
Volgens mijn taalgevoel kan dat niet, het zou eerder moeten zijn ‘een beschikking’ doen of vaststellen. Maar dat zegt niet alles, want juridisch vakjargon is wel vaker anders dan gewoon Nederlands.
Zie ook Ik deed een ontdekking.