Elke twee weken, op donderdag, moet ik de plasticzak(ken) buiten zetten. Niet vergeten. Dat is al een paar jaar zo, maar jaren daarvoor zag ik diezelfde soort zakken in Duitsland of Frankrijk al langs de straten staan. Het duurde toen even voor ik de bedoeling ervan begreep. In die andere landen hebben ze het inzamelen van kunststofafval eerder ingevoerd dan bij ons. Nederland is al lang niet bepaald een voorloper op milieugebied. Maar het gaat langzaam vooruit. Hoop ik.
Die plasticzakken zijn tevens plastic zakken. Wel zo handig, want anders zouden ze het gescheiden ingezamelde afval eerst weer uit de zakken moeten gaan halen voor het verder te verwerken is tot herbruikbare grondstof.
Mocht niet iedereen het taalkundige verschil begrijpen (echt makkelijk is het niet, als je er niet, zoals ik, al jaren mee vertrouwd bent): hieronder staat de uitleg.
‘Plasticzak’ is een samenstelling. Die samenstelling is een zelfstandig naamwoord dat is opgebouwd, is samengesteld, uit twee andere zelfstandige naamwoorden: ‘plastic’ en ‘zak’. Een plasticzak is een zak waar plastic in moet, een zak om plastic mee te verzamelen en in te zamelen.
Volgens de Nederlandse spellingsregels schrijven we (net als in het Duits, maar anders dan in het Engels) samenstellingen aan elkaar.
De (hoofd)klemtoon valt op (de beklemtoonde lettergreep van) het eerste element van de samenstelling: PLÁSticzakken.
‘Plastic zak’ is een combinatie van een bijvoeglijk naamwoord (‘plastic’) en een zelfstandig naamwoord (‘zak’). Het bijvoeglijk naamwoord is in dit geval een stofnaam, vergelijk ‘een houten tafel’ en de ‘gouden standaard’.
Een bijvoeglijk naamwoord heet ook wel adjectief, een zelfstandig naamwoord wordt ook aangeduid als substantief. De combinatie van adjectief en substantief schrijven we los, dat wil zeggen: er staat een spatie tussen.
De klemtoon valt op het substantief: een plastic ZÁK.
Je kunt het verschil dus horen en zien: Een PLÁSticzak is een plastic ZÁK waarin we plasticafval verzamelen zodat de gemeente dat gescheiden kan inzamelen en recyclen tot nuttige grondstof, waardoor minder aardolie nodig is.
Je zou ook kunnen zeggen: Een KÚNSTstofzak is een kunststof ZÁK waarin we kunststofafval bewaren totdat ze het komen ophalen.
Een verwant artikel van vier weken terug: Een boze dealer.
Naschrift: na halen en instrooien van in plastic verpakt ophoogzand: een plastic plasticzak vol met plastic zakken, voor als ze ze op komen halen.
Gaat nergens over, maar ik wou ’t toch even documenteren.