Le 13, 19, 24 e
Durante le scriber de mi Summario del Introduction al IED (Interlingua-English dictionary), io voleva haber mi proprie Introduction bilingue a portata de mano. Mi modello, in le sito del organisation finnese pro interlingua, es non plus accessibile, e le copia que le Wayback Machine ancora habe, es lente a consultar. E le alineamento inter le duo linguas (le anglese original, e le interlingua traducite) non es optimal.
Ergo io extraheva le textos separate del sito del UMI, in anglese e interlingua, e combinava los pro obtener pro cata paragrapho in le duo linguas un rango de se mesme, pro un alineamento perfecte.
Pro evitar errores, io submitteva tote le material a un inspection de orthographia automatic. De facto io trovava alcun errores que clarmente esseva de natura OCR (Optical Character Recognition – Recognition Optical de Characteres). Io los ha reportate al UMI.
Un parola plus interessante que le controlator pro Firefox rejectava, era “exhibe”, in le contexto sequente: “[...] le forma resultante ancora non continerea un diphthongo proque tres linguas – espaniol, francese, italiano – exhibe un simple -o-.” Le controlo de orthographia dice que “exhibe” debe esser ‘exhibi’. Qui ha ration?
Le traduction del Introduction esseva facte per Karel Wilgenhof, e controlate per Piet Cleij e Bent Andersen – tres homines que cata un ha un multo bon reputation quanto al scriptura correcte in interlingua. Ora era isto un simple error de typamento, o un decision conscie? De facto quando nos consulta dictionarios, nos vide un clar partition: le IED ha ‘exhibir’, ‘inhibir’ e ‘prohibir’, sed in le dictionarios per Piet Cleij (ia>nl, nl>ia, fr>ia) nos vide ‘exhiber’, ‘inhiber’ e ‘prohiber’ consistentemente.
Argumentos pro ambes pote esser date. Como de costume, vamos reguardar le origines del parolas, e a que illos menava in le linguas de controlo o linguas fonte de interlingua.
| latino | italiano | espaniol / portugese | francese | anglese | interlingua |
|---|---|---|---|---|---|
| exhibēre | esibire | exhibir / exibir | exhiber | (exhibit) | exhibir? exhiber? |
| inhibēre | inibire | inhibir / inibir | inhiber | (inhibit) | inhibir? inhiber? |
| prohibēre | proibire | prohibir / proibir | prohiber | (prohibit) | prohibir? prohiber? |
Le parolas anglese esseva prestate ab le participios perfecte passive latin, ‘exhibitus‘, ‘inhibitus‘, ‘prohibitus‘, non ab le infinitivos como in le caso del altere linguas. Pro isto in le tabella io los ha ponite in parentheses. Como io comprende le Introduction, iste implica que le anglese additionalmente establi le status como parte del vocabulario international, sed le lingua non ha un rolo in determinar le forma in Interlingua. O forsan tamen, que non cambia multo in iste caso.
Nos vide ‑bir in duo del tres unitates de linguas de controle, nam italiano e espaniol/portugese. Le francese, que monstra ‑ber, es le exception. Ora considerante le exemplo “tierra”, ubi le espaniol esseva le exception, io pensarea que nos deberea ignorar le francese e sequer le majoritate, dunque interlingua ha exhibir, inhibir, prohibir. Isto es de facto lo que es in le IED, le prime dictionario, e lo al base, de interlingua.
Del altere parte, il ha un clar tendentia que verbos que habeva in latino infinitivos in ‑ēre, habe ‑er in interlingua. Alora le francese es regular, e le altere unitates ha tractos inusual e special, que debe esser ignorate per qui determina le forma? Io non sape le ration pro iste patrono differente. Forsan isto es proque nos ha hic parolas docte, imprestate plus tarde, non le resulta de un evolution lingual natural e spontanee.
Il sembla que Piet Cleij habeva sequite iste secunde rationamento, e assi arrivava pro interlingua al verbos exhiber, inhiber, e prohiber.
Nota nonobstante que in le documentos de labor le plus recente pro le dictionario interlingua-nederlandese, datate le 30 de decembre 2014 e le 3 de januario 2015, le verbos es consistentemente ‘exhibir’, ‘inhibir’ e ‘prohibir’. Le mesme es ver de copias de securitate con le data del 27 de maio 2014, ma non in files pro nederlandese-interlingua (le 8 de april e le 12 de octobre 2014) e francese-interlingua (le 6 de april 2014). Considerante que Piet Cleij moriva le 7 de januario 2015, e que ille non esseva in bon sanitate ja alcun tempore antea, il sembla que ille ultimemente cambiava de opinion, e que isto esseva inter le ultime correctiones que ille succedeva integrar in su dictionario, ma sin haber le tempore pro facer lo in totes.
Conclusion: exhibir, inhibir e prohibir es le formas correcte.
Un citation ex le
Introduction:
Le procedura con prototypos exponite
hic supra
producerea infinitivos in ‑are, ‑ere e
‑ire.
Como io lo lege, ille procedura totevia ja resultarea in ‑ar, ‑er e ‑ir. Assi le paragrapho tote es innecesse e superflue, proque defende un resultato que ja era la, falsemente pretendente un resultato differente al initio. Non es logic.
Retorna a mi summario del Introduction.
Vamos examinar plus a fundo le etymologias del parolas pro le anglese ‘hering’ in linguas romance. Mi base es le Wiktionary, como consultate le 17 de augusto 2020.
Nota que le formas listate pro le ancian alte germano e protogermanico non es equal in tote le etymologias date. Forsan illo es causate per errores. O potesser varie reconstructiones es de facto possibile, e le parolas ha existite.
Normalmente parolas de interlingua que fini in ‑o anque ha iste vocal final in le linguas fonte romance, basate sur parolas in latino con un nominativo in ‑us or ‑um. Hic nonobstante solmente le etymologia francese mentiona un parola de latino medieval, hārengus. Tamen, le parola in interlingua es haringo, ben que le ‑o appare in necun del linguas fonte romance.
Le Wiktionary sur hārengus dice que de iste parola latin descende anque le parola occitan, que ampliarea le rolo del latino in le etymologias, que assi non solo continerea parolas imprestate per le linguas romanic directemente ab linguas germanic.
Io non sape que es correcte, e io non sape un forma melior in interlingua que haringo. E mesmo que io lo sapeva, tamen io sequerea le IED e Piet Cleij, proque sempiternemente defiar le correctessa de parolas existente solo causa confusion e instabilitate. Al altere latere sempre me place poter comprehender proque le parolas es como es.
Retorna a mi summario del Introduction.
Le Introduction dice que le parola in interlingua es carrafa, con solo un ‘c’, proque tote le linguas de controlo, salvo espaniol/portugese, monstra un ‘c’, non un ‘g’. Alora mi question es: proque interlingua retene le duple littera ‘rr’, ben que illo tamben occurre solo in espaniol/portugese, dum tote le altere linguas ha un ‘r’ singule? In mi opinion in interlingua correcte serea aut carafa aut garrafa, non carrafa e non garafa. Sed il es carrafa, decideva Alexander Gode, pretensemente sequente un methodo systematic e scientific. Que es le logica detra illo?
In arabe, espaniol e portugese, le differentia in un r singule e duple es phonemic: tote le consonantes arabe pote esser geminate, alora es pronunciate plus longe, e tal gemination de facto ha su function in le grammatica.
Un extra complication es que un parola arabe gharrâf o gharrafa(t) non es mentionate assi in le dictionarios arabe-germano e arabe-anglese de Hans Wehr, basate sur MSA (Modern Standard Arabic). Ma le radice ha significatos appropriate. Nos debe cetero considerar que ille dictionarios era publicate in 1952 e 1961 respectivemente, dunque in 1951 e antea, le equipa de recerca del IALA non pote haber habite los disponibile.
In ultra, ben que MSA imbrica in grande mesura con le arabe classic, ambes non es identic con dialectos que poterea haber essite parlate in le peninsula iberic tunc islamic, in le periodo quando le parolas espaniol e portugese entrava in iste linguas (o in mozarabe).
Ergo simplemente nos non lo sape exactemente.
Retorna a mi summario del Introduction.