Al principio il non serea un lingua universal, pro arrivar la passara un seculo o plus; malgrado isto il serea un lingua commun pro le familia indoeuropee. Si le representantes del linguas le plus importante de iste familia convenirea in un congresso, pro accordar se super un lingua, le altere familias poterea depost facer le mesme cosa, e finalmente poterea resultar un lingua universal.
Vamos supponer que incontrarea se in le congresso le philologos e linguistas le plus illustre pro representar le dece linguas sequente: anglese, francese, espaniol, portugese, italiano, germano, hollandese, danese-norvegiano, svedese e russo. Ce assemblea, que representarea tote le linguas indoeuropee le plus importante, poterea incargar-se de formar, e representar al familia integre, un lingua commun.
Un vice convocate le congresso, le prime passo pro formar un lingua nove serea establir parolas primitive o radicales, del quales poterea formar-se le derivatos. Ubi nos cercarea iste parolas? Clarmente nos debe cercar los inter le linguas que ja es in uso per le dece populos representate in le congresso. Pro facer justitia a su electores, le congresso deberea ser attente de non formar un lingua pro iste populos sinon utilisante le parolas que ja es usate communmente.
Primo il ha un numero grande de parolas que non solo habe le mesme signification, mais quasi le mesme sono in cata un del dece linguas, e il es clar que de istes nos debe extraher le parolas radical.
Il ha plus de 2000 parolas de iste classe in uso commun, que es homophone in cata un del dece linguas.
Quando tote iste parolas serea extracte, le proxime quantitate consisterea del parolas que de un modo resimilante, on pote extraher de novem del dece linguas; pois de les que on poterea extraher de octo, pois de septe, e assi usque le fin. Sequente iste methodo, longe ante arrivar a un lingua sol, le conjunction del parolas radical serea practicamente inexhauribile, proque cata quantitate de parolas obtenite de iste maniera serea plus grande que le anterior. Le numero de tal parolas trovate in le majoritate de iste linguas attingerea decenas milles.
Iste principio de relation on poterea usque certe puncto applicar usante phrases homophone, como nos ja ha facte, in nostre “Conversationes homophone” in quatro linguas.
Professor Schleyer interprendeva con “Volapük” construer un nove lingua. Ben que su systema gaudeva de breve popularitate porque on sentiva le necessitate de alcun methodo, post pauc annos isto finiva completemente mal.
In prime loco Professor Schleyer committeva le error de voler formar un lingua nove. Un sol homine non es capace de iste carga. Totevia su error le plus grande esseva non recognoscer le principio de que su parolas radical deberea ser commun a altere linguas. Vamos prender como exemplo le parola ‘filo’. In anglese on dice thread; in danese-norvegiano traad; in svedese tråd; in nederlandese draad; in francese fil; in italiano filo; in espaniol hilo; in portugese, fio, in germano, faden; in russo nitka.
Dunque hic nos ha un parola con un sono similar in quatro linguas, e un altere parola totalmente differente, que habe, nonobstante, un sono similar in quatro altere linguas. In despecto de isto Professor Schleyer, ignorante iste octo linguas e octo populos, derivava le parola radical de un sol lingua, proque del parola german ‘faden’ prendeva de radical pro ‘filo’.
Pro obtener un parola que es multo plus breve e que habe un sono similar in tante linguas como possibile, ‘fil’ debeva haber essite le parola primitive o le radical, del parola francese fil, derivate del latino filum. De iste radice ja nos habe multe derivatos in anglese, a saper: filament, filaceous, filar, file, filiform, filiferous, fillet, etc. Le tres linguas que concorda con le anglese in le parola ‘thread’, tamben habe varie tal derivatos, de modo que le parola ‘fil’ serea plus o minus facile e cognite pro quatro populos, e serea commun al altere quatro.
Ben que un germano facilemente recognosce le parola ‘fad’ in le senso de ‘filo’, un anglese e un americano, un francese, un portugese, un italiano, un nederlandese, un hispano, un danese o norvegiano, un svedese, o un russo, non poterea recognoscer lo.
Un lingua universal non debe attender usque venirea un communitate universal. Multo ja es facte pro unir le genere human, e nos pote haber confidentia de que ante que ha passate multe decennios, nos ja habera un lingua universal. Non como un sonio utopic e imaginari, mais como un realisation gloriose.