Le
In le gruppo pro interlingua le plus active in Facebook, Interlingua (IALA), le 21 de octobre 2015 le brasiliano Carlos Eduardo de Paula revelava a nos le existentia del libro Homophonic Vocabulary per le americano Charles B. Waite, publicate in 1904.
Iste libro, scribite in anglese, ma con le prefacio e un epitome traducite in novem altere linguas, presentava un lista de plus de 2000 parolas in iste dece linguas europee, parolas que sona similarmente e habe un significato similar.
Le autor avantiava su idea, que il es iste vocabulario commun ja existente, que deberea ser usate como le base pro un lingua commun. Isto es multo interessante, proque un idea quasi identic esseva le fundamento del interlingua que nos hodie cognosce!
Le quatro linguas fonte de interlingua, a saper anglese, francese, italiano e espaniol/portugese combinate, con germano e russo como possibile linguas de substituto, es totes inter le linguas que Charles B. Waite usava in su lista. Ille addeva hollandese, svedese e danese/norvegiano, un total de dece linguas (o undece in nostre dies).
Sed in 1904, le anno del publication del libro, il non habeva le interlingua! Le ‘International Association pro le Lingua Auxiliar’ (IALA) constitueva se vinti annos plus tarde, non ante 1924! Le travalio culminava in 1951 quando esseva publicate le Interlingua Grammar e le Interlingua-English Dictionary. An le initiatores de interlingua cognosceva le obra de Charles B. Waite? O forsan illes habeva le idea tan similar per hasardo?
Sapeva Waite de altere linguas auxiliar? Edgar von Wahl publicava occidental in 1922, ido data de 1907. Esperanto (1887) il ja habeva in le tempore de Waite, ma ille non lo mentionava in su libro. Ille si scribeva sur volapük (J. M. Schleyer, 1879), lingua que Waite criticava.
Per exemplo: volapük habe un parola ‘fad’, derivate del germano Faden, ma sin ulle supporto in altere linguas. Waite trovava que le parola deberea ser ‘fil’, proque il ha ‘fil’ in francese, ‘filo’, in italiano, ‘hilo’ in espaniol e ‘fio’ in portugese. Le parola in interlingua, non inexpectate, es ‘filo’, con exacto le rationamento que Waite ja dava, 47 annos ante le publication del interlingua!
Un altere exemplo: le parola de volapük ‘fomön’ deberea esser ‘formar’. E ‘formar’ in interlingua es!
Le autor del libro Homophonic Vocabulary esseva le americano Charles Burlingame Waite, qui viveva de 1824 usque 1909. Al paginas 153 ille usa un figura ex un obra del linguista Max Müller, qui moriva in 1900.
Derectos de autor expira 50 o 70 annos post le morte del autor, dunque iste obra es libere de derectos. Nos pote facer con illo lo que nos desira, per exemplo republicar partes in le TTT e traducer lo in interlingua!
Un tal projecto es ora in marcha.
Derecto de autor © 2015, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.