‘Cuje’ o ‘su’?

Le 26 e

Grammatica

Le 9 de augusto 2014 io scribeva in Facebook, in un essayo fallite de facer un bon joco de parolas:

“Interlingua, lingua de faciettas facete, lingua de plure facies, le facies del lingua mesme e de cuje parlatores, locutores e utilisatores.”

Ing Ro (io sape su ver nomine complete, ma non lo mentiona pro rationes de privacy) faceva clar que ille non lo trovava correcte. Intertanto, ja multo annos, io crede e sape que ille habeva ration, e io deberea simplemente haber usate ‘su’:

‘Interlingua, lingua de faciettas facete, lingua de plure facies, le facies del lingua mesme e de su parlatores, locutores e utilisatores.’

Un del fontes de mi false usa de ‘cuje’ esseva que io pensava que ‘dessen’ e ‘deren’ in germano es usate in le mesme maniera. Ma illos es differente.

Regulas

Ab le discussion e le exemplos date, on pote derivar duo regulas practic:

  1. Si un pronomine possessive como ‘su’ o ‘lor’ es possibile, solo illo es correcte, e ‘cuje’ non.
  2. Ubi in linguas germanic on usarea un parola que comencia con ‘w’, ‘cuje’ es correcte. Ma ubi on usa un parola con ‘d’ initial (‘th’ molle in anglese), ‘cuje’ non es juste.

Ergo: si in nederlandese (moderne o obsolete) on poterea usar parolas como wiens, wier, waarvan, welke o welks, 'cuje' es correcte in interlingua. Si in nederlandese parolas es apte como diens, daarvan, ervan, deszelfs, ‘cuje’ non lo es.

In germano: ‘wessen’ = ‘cuje’, ma ‘dessen/deren’ ≠ ‘cuje’. In anglese: ‘of which’ = ‘cuje’, ‘thereof’ ≠ ‘cuje’. In esperanto: ‘kies’ = ’cuje’, ‘ties’ = ‘dessen/deren’ ≠ ‘cuje’.

Vide anque le discussion del 7 de martio 2017, in le qual Martín Rincón Botero objectava, justemente, contra mi uso de ‘cuje’, in Un experientia con interlingua: “Le texto original in nederlandese es cata vice citate in basso de cuje traduction.” Intertanto corrigite a “[...] citate sub su traduction.” Martijn Dekker illac dava un bon explication.

Etymologia

Le secunde regula, que parolas in linguas germanic con w- corresponde con ‘cuje’, e parolas con d- non, pote esser comprendite anque via le etymologia.

Le origine del parola portugese cujo es:
«From Old Portuguese cujo, from Latin cuius, a genitive of quī (“which”) which had been used adjectivally since at least the time of Plautus. cp. Ancient Greek ποῖος (poîos), both from Proto-Indo-European *kʷis.»

In linguas germanic iste [kʷ] se ha developpate a [xw] o [hw], lo que on ancora vide in le orthographia hv in danese (ma le h es hodie mute), e in anglese, con metathesis, in wh. Il ha ancora un minoritate considerabile del parlatores del anglese, in varie partes del mundo, qui ancora dice [hw] in tal parolas, non [w], assi que le pares which e witch (maga), where e ware, white e Wight non sona equal, non es homo­phonos.