Isto es un modo de empleo pro un facilitate de recerca digital in varie dictionarios de interlingua. Il ha notas explicative super le manieras possibile de usar le facilitate.
Il se tractava originalmente del Dictionario Nederlandese-Interlingua
(nl>ia) de Piet Cleij, le Dictionario
Interlingua-Nederlandese (ia>nl) del mesme
autor, e le Interlingua-English Dictionary (IED) de
Alexander Gode (ia>en). Intertanto alteres ha essite
addite.
Melioration del 27 de februario 2020: Le dictionario del qual le resultato veniva es indicate al initio del linea, si vos non lo incombra per marcar le quadrate de selection ‘Cela indication del dictionario’.
On pote trovar parolas que es traducite in le altere lingua(s). Isto es le entratas del dictionarios. Proque le material del dictionarios es organisate como simplice lineas de texto, on pote etiam trovar parolas que occurre in le traductiones, in exemplos e expressiones, e como categorias grammatical, indicationes special del pronunciation, etc.
On pote cercar con simplice parolas o partes de parolas, ma anque con patronos, le assi appellate ‘expressiones regular’. Ille patronos de questa pote variar, de bastante facile a extrememente intricate. Illo sera elucidate infra, per multe exemplos e pauc textos.
Le idea pro le facilitate veniva non de me, Ruud Harmsen, sed de Paul Denisowski, qui offere un interfacie simile al mie pro multe linguas incluse interlingua, in combination con le anglese.
Le material del dictionarios de Piet Cleij que io usa, io derivava de ce Wikias, que contine le material que es anque in le libros imprimite.
Plus super le methodo de extraher e derivar, e super le derectos de autor es hic.
Pro le IED io usa un copia del file de texto que es in varie locos in le internet.
Con quadratos de selection le usator pote includer un o plus dictionarios in le cerca, in cata combination desirate. Le ordine del dictionarios totevia es fixe e corresponde al ordine del quadratos de selection in le schermo. Si nihil es seligite, le IED es activate como standard.
Clarification del selection de dictionarios, addite le 22 de maio 2019:
| codice | lingua fonte | lingua scopo | autor, fonte |
|---|---|---|---|
| ia-en (IED) | interlingua | anglese | Interlingua-English Dictionary, Alexander Gode, 1951 |
| ia-en (Suppl) | interlingua | anglese | Interlingua-English Dictionary: A Supplement, 2023, sub licentia del autor, Carlos Soreto |
| en-ia (G&B) | anglese | interlingua | Appendix II del Interlingua Grammar, Alexander Gode & Hugh Blair |
| en-ia (Bryne) | anglese | interlingua | Woodruff W. Bryne, 1958. Vide anque Facebook, a ancora Facebook. |
| en-ia (S&G) | anglese | interlingua | Brian Sexton & Frank Peter Gopsill, 1987 |
| en-ia (Bowks) | English | Interlingua | Un glossario compilate per Jacinto Javier Bowks DelaRosa. See also the Interlng discussion list. |
| ia-ia | interlingua | interlingua | Toma Macovei |
| ia-nl | interlingua | nederlandese | Piet Cleij |
| nl-ia | nederlandese | interlingua | Piet Cleij |
| fr-ia | francese | interlingua | Piet Cleij. Basa se sur materiales ex su hereditage. Vide iste explication. |
| de-ia | germano | interlingua | Fandom / Wikia, André Schild & Helmut E. Ruhrig |
| sv-ia | svedese | interlingua | Fandom / Wikia, Pian Boalt |
| es-ia | espaniol | interlingua | Fandom / Wikia |
| eo-en | esperanto | anglese | Le pagina de esperanto de Paul Denisowski |
Patronos de recerca, o ‘expressiones regular’, es un methodo multo potente – mais a vices complicate e difficile a comprehender – pro trovar textos diverse sin applicar un argumento de cerca separate pro cata variante que on vole poter trovar.
In Wikipedia il ha explicationes de tote le detalios de expressiones regular, in omne linguas fonte de interlingua (it, es, pt, en, fr), ma non in interlingua mesme. Qui deveni voluntario pro combinar iste multe material existente, e face un bon articulo pro le Wikipedia in interlingua?
Vide anque regular-expressions.info.
Qui io non va dar explicationes theoretic del expressiones regular, mais in lor vice multe exemplos.
Con iste cerca in hollandese e iste in anglese, io trovava le synonymos (o quasi synonymos?) ‘cercar’, ‘recercar’ e ‘querer’, que io ja usava in supra in iste modo de empleo.
Assi querer sovente non es ideal, proque illo trova troppo! Per exemplo, le mentionate cerca con zoeken anque trova ‘bezoeken’ (visitar) e ‘onderzoeken’ (examinar, investigar), parolas que potesser habe un certe relation semantic e etymologic con ‘zoeken’, ma tamen es multo differente.
Dunque un methodo es necesse pro limitar le cerca a solo un parola, como le nederlandese ‘zoeken’. Isto nos pote attinger per preceder le argumento de cerca per le symbolo ‘^’, assi.
Le ^ symbolisa le initio del linea (del mesme maniera que indica le fin), e proque le lineas del dictionarios normalmente comencia con le entrata, i.e. le parola que le dictionario traduce o explica, nos trova assi solo illes.
Il non es confortabile deber manualmente typar le accento circumflexe (^) al initio del texto de cerca. Primo, on debe saper ubi es le symbolo ^ in le claviero – isto varie inter le multe dispositiones. (Le ^ es super le 6 in le mie, dunque io preme le clave shift (⇧) e anque le cifra 6.)
In alcun dispositiones de claviero, e.g. le ‘US International’ que es multo usate in Nederland, le ^ servi como clave morte pro poter facer le litteras con circumflexo: â, ê, î, ô e û. Por isto, pro facer un ^ separate on debe typar le ^ sequite per un spatio.
Pro superar iste incommoditates il ha in le schermo de cerca le quadrato de selection “Solo entratas”. Si le quadrato es marcate, le circumflexo es automaticamente addite al initio del texto de cerca, si il non ja esseva la. Clicca pro un exemplo. Nota que le addition del ^ (si necesse) eveni post cliccar le button “Cerca”.
Como probabilemente vos ja ha remarcate, le exemplos cliccabile in iste modo de empleo aperi un extra scheda (anglese: tab), un altere pagina in le mesme instantia del navigator del web (browser). Le idea es que in un scheda on lege iste manual, in le altere on pote testar le exemplos.
Usante parametros in le IUR (Identification Uniforme de Ressources, anglese: URI – Uniform Resource Identifier), le texto de cerca e le quadratos de selection es plenate in avantia. Io non explicara le detalios del parametros, proque totes qui eventualmente lo vole cognoscer, debe esser personas con interesse e dexteritate in le informatica, ergo illes pote facilemente mesme discoperir le specificationes ex le URIs e HTML del exemplos.
Le 22 de april 2017: Ora il ha un ligamine pro evocar le IUR parametrisate que corresponde al plus recente action de cerca.
Le maniera le plus pur pro obtener iste IUR, con tote le codices con symbolos %, que es necesse pro citar le IUR in un foro etc., es per facer un ‘Copia le adresse del ligamine’ in le navigator. Alora per exemplo un parenthesis quadrate [ in le patrono de cerca apparera como %5B, un parenthesis ( como %28, etc. Si totevia vos clicca the ligamine, le navigator poterea alterar alcun detalios al monstrar le IUR.
Un option simile a “Solo entratas”, ma differente, es “Parolas integre”. Con “Parolas integre” on cerca non solo in le initio del linea (ubi es le entratas) ma in tote le linea, ergo alsi in le traductiones e exemplos etc.
Lo que es special si on usa iste option, es que solo parolas complete es trovate, non parolas plus longe que contine le parola cercate.
Exemplos:
Cercar taal in le dictionario nederlandese-interlingua, con le optiones “Solo entratas” e “Parolas integre” marcate, trova tres variantes de significato del parola nederlandese ‘taal’ – que in essentia vole dicer ‘lingua’, ma non in le senso del parte del corpore – e etiam trova le abundantia de combinationes con altere parolas que face le dictionarios de Piet Cleij tan utile e ric.
Dismarcar “Parolas integre” trova extra entratas que comencia con ‘taal’ ma con un altere parola: compositos, scribite como un parola in nederlandese: taalachterstand, taalbarrière, taalbeheersing, e multe alteres. Ancora tote le occurrentias de ‘taal’ es in le initio del lineas, ubi es le entratas.
“Parolas integre” sin “Solo entratas” permitte ‘taal’ ubique in le lineas, e.g. “fonologisch, het -- systeem van de Nederlandse taal”.
Finalmente, con ni “Parolas integre” ni “Solo entratas” marcate, anque parolas como totaal, mentaal, ftaalzuur, staal e onbetaald appare, in que le presentia de ‘taal’ es un hasardo o le resultato de un affinitate remote.
Normalmente le programma ‘egrep’, que
foras de scena in le servitor face le labor pesante de cercar,
distingue minusculas de majusculas. Ergo cercar ‘spanje’
non produce ‘Spanje’, le nomine nederlandese del pais
Espania. Quanquam on pote modificar ille conducta per
marcar le quadrato de selection “Alsi
majusculas“.
Il ha anque un altere maniera de complir isto: usar un selection de characteres, assi. [Ss] significa que in iste position pote occurrer qualcunque del duo characteres mentionate, pro seliger le linea per iste argumento de cerca.
Un exemplo similar: qui sape que le nomines del populo, lingua e pais in le centro de Europa es alique con ‘german’ ma non sape qual es scribite correctemente con un majuscula o minuscula initial, pote usar iste quesitas: german (con “Alsi majusculas“) o [gG]erman (sin ille option). Totevia, le duo cercas non es identic: le prime etiam trovarea GERMANO, GeRmAn, germaN, etc., si istes serea in le dictionario.
Indicar un acceptabile selection de litteras inter parentheses quadrate ([ ]) non es limitate a duo litteras como in le previe exemplos. On pote la poner cata sequentia de litteras, eventualmente includente series. Per exemplo [aeiouáàéëêïy] representa toto le vocales, alcun con accentos, [a-z] es tote le minusculas, [a-z][A-Z] tote le minusculas e majusculas (alternativa: [[:alpha:]]), e [a-zA-Z0-9] tote le litteras e cifras (alternativa: [[:alnum:]]). Plus possibilitates es in le Wikipedia.
Iste facilitate es utile pro trovar parolas sin in avantia saper le exacte orthographia usate in le dictionario.
Qual esseva le nomine del symbolo ‘^’? Accento circonflex, circumflexe, circomflexa? In que linguas? Sempre io lo oblida. Vamos demandar le dictionarios: circ[ou][nm]flex[eao].
Lo que se trova in le chips moderne, scribe se in nederlandese con ‘c’ o con ‘k’? Responsa: con ambes.
Existe in interlingua parolas como le italiano cui, qui, que, e si si, qual lor significato? Demanda le dictionarios.
Le symbolo ‘|’ (in mi claviero supra al dextra,
super le barra inverse ‘\’) indica un selection,
un condition logic ‘o’ (anglese: OR). Con
illo, per exemplo nos pote extender le previe exemplo con le
parola italian ‘che’ (que non existe in interlingua,
ma vamos assumer que nos non lo sape in avantia):
(che|[cq]u[ei]).
Un altere exemplo complicate: cerca tote le occurrentias del verbo nederlandese ‘stappen’, e del substantivo ‘stap’ con le suffixo diminutive ‘-je’, precedite per un del prefixos in, op, uit, over, af e ver: (in|op|uit|over|af|ver)stap(pen|je).
Pro expressiones regular es definite operatores que indica quante vices un character pote ser repetite:
n vices;
n vices;
n ma al plus m
vices.
Le specification de repetition pote nos adjutar trovar le orthographia correcte quanto a litteras duple: app?el{1,2}ar trova ‘appellar’ sed etiam trovarea ‘appelar’, ‘apellar’ e ‘apelar’ si illos serea presente.
Un cerca alternative serea ap+el+ar, que totevia non es identic, proque illo trova le parola ‘appellar’ scribite con un, duo ma alsi tres, quatro etc. litteras ‘p’ o ‘l’.
Le repetition non solo se refere a characteres, ma anque a classes ([[::]]) e gruppos de characteres ([]), e a sequentias inter (). Exemplo: (an){2} trova ubi ‘an’ es sequite per ancora un ‘an’: in le parolas nederlandese e interlingual ‘ananas’, e in le parola interlingual ‘banana’. E in ‘lontanantia’. Comocunque me place iste parola.
In le IED, phrases exemple, expressiones e collocationes (parolas que typicamente occurre insimul) es date in lineas separate, inter le symbolos ` (accento grave) e ' (virguletta singule). Le mission de cerca es: ^`.+. In illo, le puncto representa le notion ‘ulle character’.
Con expressiones in le IED, le option del prefacio “Alsi linea previe” servi a monstrar plus contexto, a saper le linea previe, que normalmente contine le entrata que pertine al expression: sic. Il ha anque le option “Alsi linea proxime”, que obviemente monstra le linea post le resultato de cerca.
Le variante sin ^ trova referimentos, sovente in connexion con le assi nominate verbos de duple thema. Alternativa: cercar {see}.
In expressiones le indication ‘~’ subinde prende le loco del entrata, que mesme se trova al initio del linea. Dunque, si on cerca un expression con duo parolas que in ille occurre, le ordine in le linea pote differer del ordine in phrases real. Alora le melior methodo es essayar ambe ordines de parolas.
Un exemplo: cercar aan.+niets e niets.+aan da le melior chances pro trovar expressiones nederlandese como ‘daar is niets aan te doen’ (non es possibile alterar lo, illo es inevitabile) e ‘daar is niets aan’ (illo non es difficile, o non es interessante).
Hic le puncto ‘.’ symbolisa qualcunque littera, e le signo plus ‘+’ le repetition: un o multe vices.
Naturalmente on pote anque combinar le duo ordines in un instruction de cerca.
Addition de 15 de junio 2016:
Ora il non plus es necesse facer isto manualmente. Nam il ha nunc un
operator de cerca de proximitate. On pote usar
APUD o NEAR (majusculas obligatori). Assi le cerca
aan APUD niets es equivalente a, e es internemente
effectuate como aan.+niets|niets.+aan. Multo plus facile
e confortabile.
Addition del 13 de decembre 2015:
Ora il es anque possibile
supprimer le exemplos de uso del parolas.
Naturalmente le exemplos es clarificante, ma lor abundantia a vices
anque pote confunder. Pro illo marcar le option “Sin
exemplos” non los monstra: un passo extra de filtrage remove
tote le lineas que contine ‘~’.
Un del fortes de interlingua, specialmente in comparation con esperanto, in mi opinion es que interlingua require solmente le vinti-sex litteras del alphabeto latin. Formulate alteremente, ASCII basta pro scriber lo, nulle ISO-8859-n o Unicode es necesse. Simple, clar, effective e elegante.
Tamen existe un parve quantitate de parolas, que es le plus correctemente scribite con le uso de accentos. Il non es strictemente requirite, ma habitual. Il se tracta de parolas que non es multo frequente.
Ci io demonstra como trovar tal parolas. Il ha 89. In le IED il ha 46.
In le IED le accento acute es anque usate pro indicar an un parola ha un accentuation differente del commun.
Accentuation foras del commun in le dictionarios de Piet Cleij
(e alteres) es marcate per sublineamento. In le interfacie
electronic istes nos pote trovar via le codices del HTML
subjacente, <u> e </u>
(basate sur le anglese underline). Pro qui lo sape, pois
facer un ordine de cerca non es difficile:
<u>..?</u>.
Mi programma de extraction, que face le
material electronic
pro le cerca, placia le parolas con vocales sublineate inter
parentheses, e precede isto con le parola sin sublineamento.
Ergo ‘capite’ deveni
‘capite (capite)’. Le avantage es que tote
le parolas pote esser trovate, mesmo si le accentuation es
a priori incognite, sin deber includer le codices invisible
<u> e </u>.
In le dictionarios de Piet Cleij, pronunciationes que devia del regulas normal es indicate inter { }. On pote les trovar de tal modo. Proque le accolladas { e } habe un significato special, pro trovar le characteres mesme, on debe facer preceder les per un barra oblique inverse (anglese: backslash): \{ e \}.
In multe casos il se tracta del pronunciation francese del digramma ch, imitate in nederlandese per sj.
Alicun entratas in le IED es in [ ]. Illos es trovabile in le IED electronic per iste commando de questa: \[.+\]. Proque le parentheses recte o quadrate, ‘[’ e ‘]’, in expressiones regular habe un significato special, pro trovar le characteres mesme on debe poner ante les un barra inverse: \[ e \].
Un cerca plus complicate (que clarmente monstra que expressiones regular non sempre es facile a comprehender a prime vista!), que totevia es plus complete e digne de fide: (^\[[a-z].+\])|(\[[^ -\.]+\]). Il ha 236 resultatos.
In junio 2013 Stanley A. Mulaik
relatava que:
“Illos esseva includite al ultime minuta
con le adjuta de Blair (secundo un littera a me de Dr. Gode). Illos
esseva prendite de altere linguas constructe con le condition que
'illos non pare troppo extranee in le contexto del resto del
vocabulario'.”
E al fin del Explanatory Notes al fin del
Introduction al IED (un parte que curiosemente
manca in
traductiones
al interlingua!) il ha iste remarca in anglese:
“Bracketed Entries. – Bracketed
entries are words used in one of the major traditional auxiliary
languages. They are included in this Dictionary as being neither
incompatible with its principles nor a necessary product of
them.”
In mi traduction:
‘Entratas in parentheses quadrate. – Entratas in
parentheses quadrate es parolas usate in un del grande linguas
auxiliar traditional. Illos es includite in iste Dictionario como
parolas nec incompatibile con su principios nec un producto de
ille principios.’
Stan Mulaik anque scribeva:
“Multe interlinguaistas usa alcun de
istos e alcun del particulas latin. Le selection non es uniforme.
Illo es subjective, proque il non ha alcun guida a formas
commun.”
Illo es ver: multes del parolas in le IED in [ ] es hodie in uso commun: an, ancora, anque, ci, desde, esque, ja, ma, nec, on, poc, poco, quam, ser, sera, serea, sia, sovente, tro, troppo, ulle, vamos. Ma non: atque, aut, donec, el, ella, esso, este, haver, homo, isse, isso, jo, magis, mi, trop, voi.
Que le selection es subjective e sin guida, io personalmente non senti como un problema, ma potius como un forte de interlingua: illo lo face plus ric, flexibile e variate, e per illo plus apte pro mi scopos. E forsan por les de alteres.
Le 12 de decembre 2015: un nove function: cercar solo le 2500 parolas del dictionario basic, seligite ex le dictionario interlingua-nederlandese de Piet Cleij.
Ecce plus information.
Le 21 de julio 2019
Situation e ration pro adder isto: traducente un articuletto mie, le question esseva: “como io traduce in interlingua le verbo phrasal nederlandese ‘eruithalen’, in le senso special …”, e illo io non sape dicer in interlingua.
Como on lo scribe officialmente in nederlandese, er uithalen, eruit halen, eruithalen? E plus importante, como pensava le compilator del dictionario como on lo deberea scriber? Ubi io cerca, sub ‘halen’, ‘uithalen’, ‘eruithalen’, ‘halen APUD uit’?
Le plus simplice es cercar ‘halen’. Ma le dictionario de Piet Cleij es tan prolixe, que illo produce un lista de 510 lineas! Es il realmente necesse que io vada per tote ille resultatos pro vider si le senso special ha essite tractate?
Illo me faceva pensar: “si de ille lista io videva solo le
lineas que anque contine le sequentia de litteras ‘uit’,
mi vita serea tanto plus facile!” E isto io ha facite: lassa
le computator travaliar pro me, que illo face post le prime
egrep pro extraher resultatos ex le file del dictionario,
ancora un altere egrep pro monstrar solo le lineas que
contine ‘uit’! Le reduction es de 510
a 78 lineas!
Alco con ‘tirar’ o ‘(ex)traher’ sera le traduction cercate.
Addition posterior: (le 19 de januario 2020): in vice de seliger lineas ex le resultatos, il es ora anque possibile excluder los, per marcar le quadrate de selection nominate “excluder”.
Function completemente implementate le 13 de octobre 2021, description le 19 de octobre 2021
Quando io scribe in interlingua o traduce a in interlingua, io usa le interfacie al dictionarios intensivemente. E io lo usa in varie manieras.
Le plus simplice es cercar un parola complete in nederlandese, pro trovar su equivalente in interlingua. A vices plus restriction es desirabile: solo le parolas clave, le initio del entratas. Il pote esser clarificante includer anque le altere direction, de interlingua a nederlandese, o a anglese (le IED). Interdum io vole vider toto in anglese, le IED, e Sexton & Gopsill, e le lista ab le Interlingua Grammar. In Sexton & Gopsill, le vocabulos clave es in majusculas, ergo ignorar le differentia inter minusculas a majusculas es utile pro iste combination de optiones. Non pro alteres.
Toto isto require multo cliccar. Illo non me place. Pro isto io ha facite le possibilitate de notar un combination de optiones sub un button numerate, e revocar lo con un altere button, con le mesme numero. Un sol clic pro multe optiones.
Il ha octo buttones de iste typo. Le mechanismo technic pro guardar le optiones es lo de cookies. Assi le contento detra cata button (si usate) es individualmente differente pro cata usator del interfacie, sin interferentia.
Le cookies expira post medie anno. Ma naturalmente on pote sempre mutar los, reestablir los, o remover los in le navigator.
Un innovation, le 2 de septembre 2022: le buttones pro invocar le profilos ha ora claves accelerator (anglese: keyboard shortcuts). Assi on pote premer alt-shift-1 pro activar profilo 1, alt-shift-2 pro leger profilo 2, etc.
Isto functiona in Firefox. Mi test: Firefox 104.0.1, Linux Mint 20.1 (Ulyssa). Infelicemente isto non functiona in Google Chrome (mi test: Chromium 104.0.5112.101).
Io poterea haber sublineate le digitos 1, 2, 3 etc. pro indicar le accelerator, per adder in le lingua de programmation C: \u0332, le character “combining low line” de Unicode. Ma isto non se monstra ben in Chrome, e proque le acceleratores illac anque non functiona, io non ha usate iste possibilitate. Solo qui sape del functionalitate, pote usar lo.