Buien, buijen of buiwen

25 juni 2002

In de nieuwsgroep nl.taal wordt vaak beweerd dat het woord buien door veel mensen wordt uitgesproken als buiwe of buije, dus met een tussen-w of tussen-j. Ik was het daar altijd al niet mee eens: volgens mij is de tussenklank, als die er al is, een geronde j, fonetisch [H] (in de codering X-SAMPA; het echte fonetische teken is een h die 180^o geroteerd is).
Deze klank komt "los" verder niet voor in het Nederlands, alleen in de ui. Wel in het Frans, daarin is het de beginklank van huile (olie), huit (8) en huître (oester).

Deze klank [H] verhoudt zich tot [y] (Nederlands uu) zoals als [j] zich verhoudt tot [i] (Nederlands ie). [H] verhoudt zich tot [j] als [Ej] tot [9H] (Nederlands ei resp ui).

In de hoop mijn vermoeden te staven heb ik enkele samples opgenomen van de woorden "bijen" en "buien", dat laatste in diverse denkbare uitspraakvarianten. Mijn conclusie is dat de varianten met een w (twee soorten) of een j erg onnatuurlijk en raar klinken, en dat de uitspraak met [H] de normale is. Dat verbaast mij niet, maar het is wel strijdig met hetgeen anderen regelmatig in genoemde discussiegroep nl.taal beweren.

Nu dan de samples, met steeds de fonetische transcriptie, als gezegd in ASCII weergegeven volgens het schema X-SAMPA:

Bijen [bEj@] of [bEi@]
Buiwen [b9HB@] of [b9yB@], met de w van beneden de Moerdijkbrug, gearticuleerd met beide lippen.
Buiwen [b9Hv@] of [b9yv@], met de w van boven de Moerdijkbrug, gearticuleerd met boventanden en onderlip.
Buijen [b9Hj@] of [b9yj@].
Buien [b9H@].

Als extra illustratie nog enkele samples drie keer vertraagd (helaas lijdt de geluidskwaliteit daar nogal onder):

Bijen [bEi@], Buijen [b9yj@]. Vergelijk de [j].
Vervolgens Buien [b9H@], let op het klankkarakter van de [H], dat duidelijk anders is dan dat van de [j].