Le
Pro mi proxime articulo musical, io debe saper e decider como appellar le instrumento, que es un typo de lut, con un manico allongate pro supportar le extra chordas basse diatonic.
| lingua | forma | origine |
|---|---|---|
| anglese | theorbo | italiano |
| francese | théorbe | italiano |
| espaniol | tiorba | incerte; italiano? |
| portugese | tiorba, teorba | italiano |
| italiano | tiorba | turco? |
| germano | Theorbe | italiano-francese |
| russo | теорба | ? |
Io ha alcun questiones e considerationes:
De ubi veni le ‘th’ que nos vide in anglese, francese e germano? Le lingua de origine es le italiano, forsan ultimemente le turco. Ja in 1598 le parola italiano esseva mentionate, con ‘t’ sin ‘h’, in le dictionario A Worlde of Wordes per John Florio, como io lege in iste blog del lutero David van Edwards. E ecce lo! Forsan un miscomprehension de parte del franceses, qui ha pensate que le parola italian serea de origine grec?
Le ‘th’ coincide con le ‘e’ o ‘é’, le ‘t’ con le ‘i’, salvo in russo.
De ubi veni le ‘o’ final in le anglese theorbo? Tote le altere linguas ha un ‘a’, le francese exceptate, que ha un ‘e’ que es normal pro iste lingua. Le mesme es ver pro le germano, o forsan le francese ha influentiate lor parola.
In dictionarios de interlingua io trova un vocabulo pro le instrumento solo con Piet Cleij, e in le Dictionario Encyclopedic de Interlingua, de Toma Macovei, ma io suspecta que ille ha in illo sequite le exemplo de Piet Cleij. Piet Cleij mantene le ‑a del italiano original, ma usa le th- que non es original. Proque? An es illo in concordantia con le methodos pro extraher vocabulario ex le linguas fonte de interlingua?
Le situation le plus simile que io pote trovar in le Introduction al IED es lo de caraffa. Hic le ‘c’ appare in interlingua, proque solo un unitate de controlo, lo de espaniol e portugese, ha le ‘g’, ben que isto es plus proxime al origine arabe. Le regula sembla esser: le majoritate decide (ma isto le Introduction non dice clarmente), o alsi: un unitate non conta.
Vamos applicar isto al instrumento musical. In le questiones
sublevate per le lut a longe manica, nam th/t, e/i, e o/e/a
(schematic: [θt][ei]rb[oea]), lo que es clar es que
le ‑o del anglese es un exception, ergo non pote apparer in
le parola de interlingua.
Considerante solo le quatro unitates basic de controlo (anglese, francese, espaniol/portugese, e italiano) il ha duo con ‘th’ e duo con ‘t’. Includente le linguas extra, germano e russo, face lo 2/2 3/3. Indecise.
Post illo ‘e’ o ‘i’: 2/2, 4/2. Ergo ‘e’?
Al fin del parola ‘e’ o ‘a’? 1/2, 2/3. Ergo ‘a’?
Assi le parola in interlingua serea: theorba o teorba. Proque Piet Cleij ha preferite theorba io non sape, como io anque non sape que decider in situationes como iste. In mi interpretation le ‘Introduction al IED’ de facto non da le clar regulas inambigue que es tan necesse. Io appreciarea un algorithmo, in passos presto applicabile, que sempre produceva un resultato foras cata discussion. Ma assi il non es.
Io pensarea que in casos como illo hic considerate, le etymologia deciderea: in quasi tote le linguas de controlo le parola veni del italiano. Le instrumento esseva inventate in Italia. (Es le origine in russo e espaniol vermente incognite e incerte?) Ergo tiorba.
Ma no. Alexander Gode ha clarmente scribite (io cita le traduction per Karel Wilgenhof): “Le lingua de origine de un date parola international non pote adjutar in le solution de iste problema.” Le parola Statistik es troppo german, penicillin troppo anglese pro esser international. An non es analogemente tiorba troppo italian?
Io cita ancora Gode traducite per Wilgenhof:
«Lor formas debe “internationalisar” se, isto
es, normalisar o standardisar se super le base de variantes in le
quales illos se trova in le linguas national. Le prototypos
resultante es ni anglese ni german, ni latin ni grec, ni iste lingua
ni ille, sed in illos le variantes que se trova in iste o ille lingua
pote esser immediatemente recognoscite. Ni german Statistik ni
naturalmente anglese statistics o francese statistique pote qualificar
se como un forma international. In le vocabulario international le
parola debe representar se per un forma de que Statistik e statistics
tanto ben como statistique es variantes determinate per peculiaritates
idiosyncratic que es characteristic in respectivemente germano,
anglese e francese.»
‘Theorba’ sembla satisfacer le description in alto. Ma tanto ben ‘teorba’, ‘tiorba’, ‘tiorbe’, e ‘theorbe’. Le impression que ille maniera de extraher vocabulario face a me, es: prende al hasardo elementos ab le linguas fonte, face un mixtion a voluntate, e ecce: interlingua.
Es illo methodic, systematic e scientific? Hic il ha mancate le decisiones arbitrari, que on dice characterisa le historia de altere linguas auxiliar, como occidental e esperanto?
Assi ancora io non sape qual es le melior parola, ni proque. Io seque le sagessa, o forsan le conjectura, de Piet Cleij. Theorba es le nomine que io va usar.
Derecto de autor © 2021, R. Harmsen, tote derectos de copia reservate, all rights reserved.