Hoe ik erbij kwam dit artikel te schrijven, staat in een aparte vastlegging over een zoektocht in allerlei juridische stukken.
Daarbij werd bevestigd wat ik al eerder vermoedde: de Nederlandse wetgever wijzigt geen wetten, maar maakt elke keer een nieuwe wet, waar dan in staat hoe een of meer andere wetten gewijzigd moeten worden.
In deze lange lijst bij Maxius.nl staan inderdaad legio aanpassingswetten, invoeringswetten, wijzigingswetten en weet ik wat allemaal. Ik heb alle aangetroffen soorten ter verluchtiging en afschrikking maar eens op een rij gezet:
Aanpassingswetten, bekendmakingswet, goedkeuringswetten,
herzieningswetten,
implementatiewet, interimwetten, intrekkingswetten, invoerings- en
aanpassingswetten, invoeringswetten, liquidatiewetten, noodwetten,
overgangsmaatregelen, overgangsregeling, overgangswetten, prijzennoodwet,
reparatiewetten, spoedwetten, stelselwet, tijdelijke wetten, tussenregeling,
uitvoeringswetten, vaststellings- en invoeringswetten, veegwetten, verzamelwetten,
wet aanpassing iets, wet aanvullend overgangsrecht, wet aanvullende
regels, wet aanvulling algemene wet iets, wet aanvulling
iets, wet achterwege laten herziening, wet actualisering en
harmonisatie financiële toezichtswetten, wet afschaffing doodstraf, wet afschaffing
iets, wet algemene bepalingen iets, wet belasting
zware motorrijtuigen, wet beperking iets, wet bijzondere maatregelen
iets, wet ex artikel C 3 iets, wet gemeentelijke
herindeling iets, wet hervorming herziening ten voordele, wet herziening
iets, wet houdende machtiging ex artikel 6 iets,
wet houdende machtiging iets, wet houdende regeling iets,
wet houdende vaststelling regeling iets,
wet implementatie iets,
wet invoering en aanvulling iets,
wet invoering en financiering iets,
wet invoering en versterking iets,
wet invoering iets, wet machtiging iets,
wet opheffing iets, wet samenvoeging gemeenten iets,
wet tot gemeentelijke herindeling iets,
wet tot intrekking van de wet iets,
wet tot samenvoeging iets, wet uitbreiding wet iets,
wet uitvoering iets, wet vaststelling wet iets,
wet vereenvoudiging regelingen iets,
wet wijziging iets, en tenslotte:
wijzigingswetten, maar liefst
930 stuks!!!.
Mijn mening: dit kan echt niet meer zo, dit is niet acceptabel.
Uit het inkijken van voorbeelden blijkt dat althans op Maxius.nl de eigenlijke inhoud van al die wetten over wetten eruit geknipt is – wel verstandig, want die inhoud is waarschijnlijk gelijk aan de nieuwe artikelen in de gewijzigde wet(ten)? – wat echter tot gevolg heeft dat je de wetsgeschiedenis met dit gedigitaliseerde materiaal ook nog eens niet kunt nagaan. Daarvoor moet je toch weer de stoffige boeken in.
In historische context is wel te begrijpen dat men zo te werk ging, gezien de toenmalige middelen, maar nu kan en moet het echt anders.
Enkele concrete voorbeelden die ik aantrof:
Als je iets wilt vereenvoudigen, dan vereenvoudig je het. Je maakt niet een wet waar in staat dat en hoe het vereenvoudigd moet worden, want zo’n extra wet over een wet maakt het geheel niet eenvoudiger, maar ingewikkelder.
Mijn voorstel is dus: schaf deze verouderde werkwijze af. Stel vast welke wetten concreet NU gelden, en ga verder in de toekomst wetswijzigingen aanbrengen volgens een VCS- of Wikipedia-model (naar uitleg).
Voordelen: efficiënter werken, minder dubbel werk, minder papierverspilling, alles (wetten en wetsvoorstellen) online raadpleegbaar, Kamerleden kunnen in de trein of thuis ook stukken elektronisch raadplegen.
En ook nog kwaliteitsverhoging: de wetsgeschiedenis is gemakkelijk op te vragen, net als bij Wikipedia. Wel moet natuurlijk niet, zoals bij Wikipedia, iedereen zomaar alles kunnen wijzigen. Maar dat is vast wel te regelen in de te gebruiken software, via autorisaties.
Als je een Wikipedia-pagina opvraagt, krijg je automatisch altijd de laatste nieuwe versie ervan te zien. Maar Wikipedia is tot stand gekomen door bijdragen van vele mensen, en deze elektronische encyclopedie wordt voortdurend actueel gehouden.
Sterft bijvoorbeeld een bekend iemand, dan wordt ‘is’ veranderd in ‘was’ en de sterfdatum en eventueel bekende verdere details rond het overlijden worden toegevoegd.
Al die wijzigingen worden vastgehouden en zijn op te vragen. Er staat bij wanneer de pagina gewijzigd is en wie dat deed (een aangemelde bijdrager of anders het IP-nummer waar de wijziging vandaan kwam).
Door die vastlegging is het altijd mogelijk elke tussenliggende versie automatisch weer te reconstrueren en tonen.
VCS = Version Control System, versiebeheersysteem.
Wat nu met Wikipedia gebeurt, werd vroeger al gedaan met source code: de achterliggende programmatekst in een programmeertaal, meestal in vele modules, die na compilering een stuk software, een programma oplevert. Het is belangrijk om na te kunnen gaan wat er gewijzigd is voor foutopsporing en om bij grote projecten de samenwerking van de softwareontwikkelaars goed te laten verlopen.
Ik heb zelf begin jaren 1990 met zo’n systeem gewerkt. Ik dacht dat het oorspronkelijk uit de Unix-hoek kwam. Dat is ook zo, maar het blijkt nog ouder. De Engelstalige Wikipedia heeft dit algemene artikel Revision control. Ik citeer een stukje uit Source Code Control System:
“Source Code Control System (SCCS)
is an early revision control system, geared toward program source
code and other text files. It was originally developed in SNOBOL
at Bell Labs in 1972 by Marc J. Rochkind for an IBM System/370
computer running OS/360 MVT.[1] It was later rewritten by him in
C for UNIX, then running on a PDP-11, and released with the
Programmer's Workbench (PWB) edition of that operating system.
Subsequently, SCCS was included in AT&T's commercial System III
and System V distributions. It was not licensed with 32V, the
ancestor to Berkeley Unix.[2] The SCCS command set is now part of
the Single UNIX Specification.”
1972 dus al, bij IBM. Pas later werd het ook populair bij Unix:
“RCS was first released in 1982[1] [2] by Walter F. Tichy while he was at Purdue University as a free and more evolved alternative to the then-popular Source Code Control System (SCCS). It is now part of the GNU Project, which is still maintaining it.”
Behalve naar Unix ging het ook naar allerlei andere platforms, en in elk geval het idee vindt nu ook toepassing binnen Wikipedia.
Ooit ook bij wetgeving? Ga ik dat nog meemaken? Vast niet. Na mijn dood dan maar, ook goed.
Bij mijn aankondiging op Facebook ontspon zich een kleine discussie, met iemand die in tegenstelling tot mijzelf wel echt verstand van de materie heeft. Er blijken toch ook goeie argumenten om de huidige werkwijze misschien maar beter te handhaven.
“Weet wat je hebt, je weet nooit wat je krijgt”. Is dat echt een uitspraak van Wim Kan? (Toen in mijn herinnering gezegd over een kabinet of minister.) Of is dit een algemenere uitdrukking?
Volgens Google komt ze vaker op het web voor, maar alle plekken met de naam Wim Kan erbij blijken van mij. Herinneringen kunnen soms verkeerd verbonden raken, dus wellicht heb ik het mis.
Hoe dan ook, een wijs woord is het wel. Stel je voor dat ze wél mijn voorstel voortvarend oppakken, dan kunnen we zomaar 10 jaar later met een mislukt softwareproject à raison van een paar honderd miljoen euro in onze maag zitten. Zo gaan die dingen soms. Denk goed na.