Dat heeft te maken dat

12 januari 2013

Precair

In de Tros Nieuwsshow vanmorgen: een nogal precair onderwerp: doodskisten moeten tegenwoordig groter kunnen zijn vanwege zwaarlijvigheid.

Maar daar gaat het me niet om, ik verwijs er alleen naar omdat het daarin was dat ik een al vaker waargenomen taalverschijnsel opmerkte.

Citaat

Gaste Linda Damhuis sprak, vanaf 10^m40^s:

“Ik denk ook dat de mensen allemaal op dit moment ouder worden, qua gemiddelde leeftijd, dat heeft ook te maken dat we allemaal gezonder leven [...]”

Het was misschien een verspreking, want aan het begin, vanaf 0^m49^s, deed ze het wel goed:

“Het heeft niet alleen maar te maken met, eh, dat we natuurlijk allemaal wel gezonder willen leven [...]”

Waar heb je ’t over?

Wat ik bedoel is dat ‘ermee’ wordt weggelaten. Voor mij kan:

‘Het heeft te maken met [datgene waar het mee te maken heeft]’
en ook:
‘Het heeft ermee te maken dat [een bijzin, met een persoonvorm erin, die aangeeft waar het mee te maken heeft]’.

Maar dat ‘ermee’ moet er voor mij dan wel per se in, dat kun je niet weglaten. De laatste paar jaar hoor ik steeds meer dat mensen dat wel weglaten. Ik vind dat fout. Nu nog wel. Over 20 jaar niet meer? Ik nog wel maar anderen niet meer?

Het heeft (ermee) te maken dat taal langzaam verandert, zullen we maar zeggen. Ja, dat is het, daar heeft het mee te maken. Maar daar heb ik zelf wat mijn eigen taalgebruik betreft niks mee te maken.

Toevoeging 18 januari

Een soortgelijk taalverschijnsel, gisteravond waargenomen in het programma “Wie is de mol?”, derde aflevering. Citaat van Tania Kross, vanaf 38^m26^s:

“Ik betrap mezelf dat ik wel ontzettende tunnelvisie nu heb.”

‘Erop’ ontbreekt. Voor mij moet dat erin, ‘ik betrap mezelf erop dat ...’.

Tania Kross is afkomstig van Curaçao, maar ik denk niet dat dat er iets mee te maken heeft, want behalve dit ene dingetje valt me aan haar taalgebruik niets bijzonders op. Ik denk daarom dat het hier om een algemene taaltendens gaat.

Over 15 of 25 jaar is misschien de algemene opvatting dat ‘het heeft te maken dat’ en ‘ik betrap me dat’ op zich voldoende zijn, en dat niet meer hoeft te worden aangegeven dat iets altijd met iets te maken heeft en dat je iemand altijd ergens op betrapt.

We zullen het zien en meemaken. Ik misschien ook en anders enkele lezers wel.

Toevoeging 13 februari

Gisteren gehoord om ca. 9^h25^m in de ochtend, in deze sample vanaf tijdstip 24^m53^s, de kinderombudsman, Marc Dullaert:

“ ’t Heeft zeker te maken met de economische crisis, je ziet ’t sinds 2008 zie je de cijfers oplopen, dat heeft te maken dat ouders, verzorgers, hun baan óf verliezen, óf, eh, niet aan de bak komen.”

Hij doet het dus één keer goed en één keer fout. Heel raar vind ik het, verwerpelijk en echt fout. Taalbederf, ‑verwording, ‑verrotting en ‑verkrachting. Zo voel ik dat.

Maar kennelijk een trend, helaas.

Toevoeging 20 april 2013

Een verwant verschijnsel, aangetroffen in Usenet-groep nl.taal – nadat iemand anders erop wees, mijzelf was het niet eens opgevallen:

“Terzijde: ik ben geen komplotdenker, al moet je wel rekening houden dat er komplotten bestaan.”

‘Moet je er wel rekening mee houden dat’, moet het zijn. Dat ‘ermee’ is weggelaten. Zelfde soort taalverwording, vereenvoudiging, afslijting, hoe je het wilt noemen. Waar gaat dat heen? Wat blijft er uiteindelijk over?