Gisterochtend om 8 uur hoorde ik op Radio 1 het nieuws voorlezen door Mark Visser.
De man heeft van nature een tongpunt-r. Die klinkt prima, en zo’n r is heel normaal in het Nederlands. Na het nieuws kwam een vrouw aan het woord die de verkeersinformatie doorgaf. Daarna volgde een STER-spot waarin een man te horen was.
Die laatste twee sprekers hebben van nature een huig-r. Ook die klinkt goed en ook die is normaal in het Nederlands.
Dat geldt voor het hele taalgebied, waarmee ik nu even bedoel Nederland en het Nederlandstalige deel van België: er zijn weliswaar regionale tendensen, maar toch komen vrijwel overal beide soorten r veel voor. (In Suriname komt vooral de tong-r voor, denk ik.)
Toch lijkt Mark Visser zelf niet helemaal tevreden over zijn r, of hij is onzeker of het berust op toeval. In elk geval: af en toe gebruikt hij opeens een huig-r. En die klinkt bij hem niet goed, niet zo goed als bij voornoemde twee sprekers die na hem aan de beurt komen. Want die hebben die r van nature, die hoeven er geen moeite voor te doen, weten waarschijnlijk zelf niet eens dat ze die r gebruiken.
Het is voor mij heel herkenbaar: ik heb zelf dezelfde r als Mark Visser en als ik die andere probeer te gebruiken (maar waarom zou ik?) klinkt dat bij mij net zo onnatuurlijk als bij hem.
(Ik gebruik die poging tot huig-r wel in het Portugees, hoewel ik die taal nog altijd niet goed spreek. Ik vermoed dat mijn voor het Nederlandse niet goed lukkende huig-r voor het Portugees wel geschikt is, hoewel daar ook allerlei varianten voorkomen. Maar ik dwaal af.)
Mijn ongevraagde raad aan Mark Visser: doe dat niet, dat met die huig-r. Die tong-r is ook goed en klinkt uitstekend. Er is niks mis mee.
Boudewijn de Groot heeft ergens in zijn carrière, in de jaren 1970 of zo, net nadat hij bekend was geworden, ook een tijdlang zo’n voor hem onnatuurlijke r menen te moeten gebruiken. Dat klonk ook niet goed, vond ik en vind ik.
Huiswerkopgave voor de eventueel belangstellende lezer: zoek zelf op in welke liedjes wel en in welke niet. Ze staan wel op Youtube.
Nu het bewijsmateriaal. De genoemde uitzending is hier terug te luisteren. De ‘andere’ r, die ik dus afraad (niet in het algemeen, maar alleen voor deze ene nieuwslezer, en voor anderen die van nature een soortgelijke uitspraak hebben), die geef ik in de voorbeelden weer als hoofdletter in vetdruk, dus zo: R.
| 00:08 | vertRouwen houden in de euro |
| 00:21 | heeft vertRouwen in de euro |
| 00:58 | eerdeR een tentenkamp hadden opgeslagen |
| 01:35 | vooR ’t eerst |
| 04:04 | Litouwen vierde afgelopen het goud vooR een 15-jarige zwemster |
| 04:12 | dooR een Europees record te zwemmen |
| 04:33 | even Ruimte voor de zon |
| 04:51 – 05:10 en daarna | De verkeersinformatiedame heeft wel een natuurlijke huig-r, evenals de STER-spotinspreker daarna. Ook hun raad ik aan hun natuurlijke spraak te handhaven, wat ze ook al deden. |