Summary: An explanation in Dutch of why BeiJing in Pinyin transcription does still start with a p, just like Peking. Links to English explanations below.
Een voorbeeld van een veel gehoorde klacht, als gevolg van een misverstand:
Telegraaf 16 juli 2001, blz 3. Rob Hoogland in ‘Kringen’ schrijft:
“Ik weiger BeiJing te zeggen. Ik hoor mij bij de Chinees om de hoek al BeiJing-eend bestellen. Dat klinkt toch niet?”
Nee, inderdaad niet. Maar de bedoeling van een schrijfwijze als BeiJing is ook helemaal niet dat het met een Nederlandse b zou beginnen. Het begint qua klank gewoon met een p. Evenzo stelt in Mao Ze Dong de z een Nederlandse ts (niet dz) voor, en de d een Nederlandse t! Precies als in de oudere schrijfwijze Mao Tse Tung dus.
Dat komt omdat Chinees anders in elkaar zit dan veel andere talen. Het verschil tussen Nederlands p en b is vooral dat bij de b de stembanden meetrillen (stemhebbende medeklinker), en bij de p juist niet (stemloos).
Het Chinees kent zo'n verschil niet: alle medeklinkers (behalve r, l, n, m, ng dan) zijn stemloos, dus als onze p. In plaats daarvan hebben zij een ander verschil: komt er wel (p) of niet (b) een h achter. In meer technische termen: wat als p, t en k geschreven wordt is geaspireerd, wat geschreven staat als b, d, g is niet geaspireerd.
In het Nederlands en Frans zijn p, t, en k niet geaspireerd. In het Engels en Duits wel, vandaar dat op Engelstaligen gerichte uitleg van het Chinees vaak verwarrend is: men raadt Engelstaligen aan een Chinese geschreven b als een Engelse b uit te spreken, omdat zij bij een p automatisch die h toevoegen, waardoor het een Chinese p wordt. Engelstaligen kunnen onze Nederlandse p (= Chinese b) niet zeggen *), daarom moeten ze zich behelpen met een b. Wij hoeven dat niet, omdat wij wel een p zonder h kunnen zeggen.
Dus vanuit het Nederlands bezien: geschreven Chinese b klinkt als p, geschreven p klinkt als ph (niet f, maar echt een p met een h erachter), geschreven Chinese d klinkt als Nederlands t, geschreven t klinkt als t+h (niet th als in het Engels!, maar een geaspireerde t).
Zoals in de paren p/b, t/d, k/g, c/z, ch/zh er steeds wel, resp. niet, een h achter komt, zo is er ook het paar q/j. Dit zijn zgn. palatale klanken, dus iets als een Nederlandse kj of tj. De q is bovendien weer geaspireerd (extra h-klank), de j niet.
Wat dus in de PinYin-transcriptie geschreven wordt als BeiJing, klinkt, op z'n Nederlands geschreven, als PeiKjing. Heel dicht bij die andere schrijfwijze dus: Peking. De naam is niet veranderd, alleen het spellingssysteem. BeiJing schrijven is dus juist, maar BeiJing _zeggen_ is het gevolg van een hardnekkig misverstand.
*)
Ik stelde hierboven: “Engelstaligen kunnen onze
Nederlandse p (= Chinese b) niet zeggen”.
Dat is niet helemaal waar, dat kunnen ze wel, bijvoorbeeld in het
woord ‘speak’.
Door de
s die voor de p staat is die p in het Engels weer niet geaspireerd.
Ingewikkelde taal, Engels.
Hoe dan ook, zo'n combinatie sp aan het begin van een woord
is in het Chinees dan weer onmogelijk. In alle mogelijke Chinese
lettergrepen zal de p altijd op z'n eentje voorop staan, en zo'n
klank wordt in het Engels automatisch geaspireerd.
Tot slot nog enkele internet-links waar hetgeen in deze uitleg staat
ook toegelicht wordt:
http://weber.ucsd.edu/~dkjordan/chin/pinyin2.html
http://weber.ucsd.edu/~dkjordan/chin/pinyin2.html#pinyin2
http://www.omniglot.com/writing/chinese2.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Pinyin
Het staat ook beschreven in veel encyclopedieën. Daar had ik mijn kennis oorspronkelijk ook vandaan, want ik weet verder van Chinees ook niets af.
Zie ook deze converter.
In deze pagina kun je horen hoe
Chinese woorden
echt klinken.
En deze is nog veel duidelijker en
uitgebreider.
Zie ook deze Engelstalige uitleg, die laat zien dat in het geval van Peking er nog veel meer kanten aan de zaak zitten. Aan het eind staat sarcastisch “It's all very simple, really”.
Zie ook dit sprekende Chinese woordenboek.
Hier ook voorbeelden van Chinese medeklinkers. (Klik daar op Mandarin word.)
Hier een Chinees-Engels woordenboek waarin je o.a. tekens kunt opzoeken door ze met de hand te tekenen. Dit is een demo ervan. Ook de uitspraak van elk woord zit erbij, zodat je kunt horen hoe die tonen nou echt klinken.
Find Chinese characters by stroke and radical: MDBG.
Copyright © 2001–2009 by R.Harmsen.