Open brief aan Transword, Arnhem, over het Groot Polytechnisch Woordenboek op CD-ROM

Aan:
Transword Translation Software
Leemansweg 1a
Postbus 2073
6802 CB Arnhem

17 januari 1999

Geachte heer/mevrouw,

Onlangs heb ik het Groot Polytechnisch Woordenboek E-N-E op cd-rom (Windows-versie) aangeschaft. De woordenboeken ervaar ik als zeer bruikbaar, maar aan de gebruikersinterface van het zoekprogramma en aan de installatie zou m.i. nog wel het een en ander verbeterd kunnen worden. Hieronder enkele opmerkingen en suggesties:

Over het woordenboek zelf:

Is de vertaling "paddestoelvormig" voor "mushy" wel juist? Moet dat niet iets als "papperig" zijn? Voorbeeld, over problemen met een radiatorslang: "soft, swollen or mushy spots on the hose surface".

Startkabels = jumper cables (Amerikaans) / jump leads (Brits) staat er niet in. Wel in van Dale. Of zijn in het Kluwer-woordenboek met "startkabels" de gewone, vaste kabels/draden tussen accu en startmotor bedoeld, in plaats van extra starthulpkabels vanaf de accu van een andere auto?

Over de Installatie:

De installatie van het woordenboek maakt in het startmenu van Windows 95 wel een ingang voor de helpfiles, maar installeert ze niet op harde schijf, zodat de helpfunctie niet werkt, tenzij de bestanden met de hand naar de juiste directory gekopieerd worden.

Het begrip "Team" is niet erg duidelijk, waar het bij een eenvoudige installatie eigenlijk een woordenboek of vertaalrichting inhoudt.

Het woordenboekvenster start initieel zo klein op dat het verschil tussen de woordenboeken NE en EN (in de zgn. Teamlijst) nu net niet te zien is, omdat er alleen verschil in het eind van de tekst zit.

Over de gebruikersinterface:

De knoppen "Standaard", "sUpplement" en "Annotatie" zijn voorzien van een onderstreepte letter. Volgens de in Windows-programma's gebruikelijke bedieningsregels zou dat moeten betekenen dat deze functies behalve door te klikken ook te activeren zijn door Alt-s, Alt-u en Alt-a. Dit werkt echter niet.

In het invulveld "Zoeken" werken de toetsen Home en End niet zoals gebruikelijk in Windows-programma's, nl. als "Ga naar begin van regel" resp. "Ga naar eind van regel". In plaats daarvan positioneren de toetsen naar het begin resp. eind van de lijst met woordenboekingangen, wat in de praktijk nooit zinvol is. Door gewenning aan het gedrag van ander programma's geeft dit blijvend bedieningsfouten.

Het is wel mogelijk om (een deel van) de gevonden woordenboekverklaringen met de muis te selecteren/markeren, maar verslepen naar de tekstverwerker met "drag en drop" is niet mogelijk.

Voor Copy en Paste (Kopiëren en Plakken) worden wel de sneltoetsen Ctrl-C en Ctrl-V ondersteund, maar niet de oudere "standaard" (waar ik helaas aan gewend ben, en die in alle andere Windows-programma's en veel DOS-programma's nog steeds werkt) Ctrl-Insert en Shift-Insert.

In het menu "beWerken" staat aangegeven de functie "Knippen ^C", maar in werkelijk wordt - terecht - de functie uitgevoerd, die in alle andere Windows-applicaties "Copy" (in het Nederlands "Kopiëren") heet, wat ook overeenkomt met de sneltoets Ctrl-C. (Knippen/Cut zou Ctrl-X zijn, maar dat is terecht niet geïmplementeerd, aangezien knippen uit een read-only woordenboekbestand niet zinvol is).

In Word 6, selecteer een woord, druk op de zoektoets (die via template in Word is toegevoegd): in het woordenboek komt het woord wel in het zoekvenster te staan, maar zonder de laatste letter.

Woord opgezocht in het woordenboek, dubbelklik op een woord uit de gevonden vertalingen, dat woord wordt dan opgezocht, maar zonder automatisch van taalrichting te wisselen. Gevolg is dat een Engels woord in het woordenboek NE wordt opgezocht, resp. een Nederlands woord in EN. Daardoor wordt deze op zich nuttige voorziening (kruislings zoeken is vaak verhelderend voor de juiste nuance en context van een term) helaas onbruikbaar.

Markeren van delen van gevonden resultaten is alleen mogelijk met de muis, en niet ook (zoals wel in alle andere Windows-programma's die ik ken) met pijltjestoetsen en ingedrukt gehouden wisseltoets (shift). Dit maakt volledige bediening van de applicatie vanuit het toetsenbord, zonder muis, onmogelijk. M.i. is dit, mede in verband met RSI-preventie, en voor de bedieningssnelheid voor ervaren gebruikers, een minimale eis die aan een modern programma gesteld mag worden: alle programmafuncties bereikbaar via menubalk, en knoppenbalk, en toetsenbord.

Na het tikken van een zoekwoord en Enter heeft het zoekwoordveld niet meer de "focus", zodat het niet meteen mogelijk is een ander woord op te zoeken. Het is wel mogelijk de focus met de Tab-toets naar het zoekveld terug te brengen. Het vak met vertalingen wordt zo echter niet bereikt, wat Copy&Paste zonder muis extra moeilijk maakt.

Het zou mooi zijn als het positioneren in de ingangenlijst al begon terwijl de letters van het zoekwoord worden ingetikt, niet pas na Enter (vergelijk de interface van Windows Help, en van het elektronische spoorboekje). Dit kost weliswaar computerkracht, maar met de huidige computers en het feit dat een gebruiker vrijwel altijd een krachtige processor voor zich alleen heeft is dat nauwelijks meer een probleem.

De schuifbalken in de lijst met trefwoorden werken te langzaam (vooral bij met de muis de knop ingedrukt houden), en werken anders dan in Windows-toepassingen gebruikelijk, en anders dan de schuifbalk in de verklaringen.

Bij kaarten die op een volgende kaart vervolgd worden zou de scheiding tussen twee kaarten eigenlijk niet een betekenisvariant mogen doorsnijden. Bijvoorbeeld bij de tweede kaart van Nederlands "filter" zou de indruk kunnen ontstaan dat "reverse filter" en "optisch filter" bij elkaar horen. Onwaarschijnlijk natuurlijk, maar als het waar was, zou het juist het nut van het woordenboek bewijzen: niet-voor-de-hand-liggende vaktermen toch correct te kunnen vinden. Nog beter zou uiteraard zijn als er helemaal geen begrenzing aan de kaartgrootte zou zijn.

(Aanvulling dd. 10 februari 1999)

In aanvulling op mijn brief van 17 januari 1999 over de gebruikerinterface van het zoekprogramma bij het Groot Polytechnisch Woordenboek E-N-E op cd-rom (Windows-versie) nog een tweetal punten.

Nadat een woordenboekingang is gevonden is het niet mogelijk de focus op het venster met de verklaringen te brengen, waardoor het ook niet mogelijk is in een wat langere verklaring te bladeren met toetsen als PageDown, PageUp of de cursorpijltoetsen. Daarvoor moet nu altijd de muis gehanteerd worden, wat de snelheid van werken niet ten goede komt.

Bij het zoeken op trefwoord "fibre" wordt dit correct gevonden. Hetzelfde geldt bij ingave van "fibr". Echter het trefwoord "fiber" springt naar de ingang "Ziegler catalyst", hoewel "fiber" wel als ingang voorkomt. Dit lijkt een fout in de achterliggende index.