10 en
In Nederland moet iedereen een ziektekostenverzekering hebben, ook wel zorgverzekering genoemd. Daaraan is verplicht een eigen risico verbonden. Dat houdt in dat per jaar de eerste 385 euro aan kosten niet vergoed wordt door de verzekeringsmaatschappij. Die moet je zelf betalen.
Het zittende demissionaire kabinet heeft besloten het eigen risico in 2018 te verhogen van 385 naar 400 euro. Dat is een verschil van 15 euro per jaar, ofwel 29 cent per week en 4 cent per dag. Verwaarloosbaar, en toch is er ophef over. Dat is Nederland.
Mijn principe wat verzekeringen betreft is: alleen verzekeren wat je niet zelf kunt dragen. Een weekje in het ziekenhuis kost zo tienduizenden euro’s. Dat is niet grappig meer. Kleinere dingen kunnen veel mensen wel zelf betalen. Minder declaraties zorgt ook voor minder kosten voor de verzekeringsmaatschappij. Ook daarom betekent meer eigen risico een lagere premie.
Zo’n eigen risico moet dan wel vrijwillig zijn, omdat de verzekerde de afweging moet kunnen maken: hoeveel risico kan ik zelf dragen? Dat hangt af van inkomen en reserves. Sommigen hebben weinig inkomen en nauwelijks geld achter de hand. Die kunnen beter alle ziektekosten verzekeren, zonder eigen risico.
Chronisch zieken, en ook mensen die redelijk gezond zijn, maar toch elk jaar wel wat kosten moeten maken, kunnen beter geen vrijwillig eigen risico nemen. Want dat geld zijn ze dan elk jaar geheel of gedeeltelijk kwijt.
Het principe ‘alleen verzekeren wat je zelf niet kunt dragen’ pleit dus voor de mogelijkheid van een vrijwillig eigen risico. Maar het is geen argument voor een verplicht eigen risico, want dat straft chronisch zieken. En dat is onrechtvaardig.
Een ander mogelijk argument voor eigen risico in de zorg is de afschrikkende werking. Het zou onnodige zorg, en dus onnodige kosten voorkomen.
Ik geloof wel dat er mensen bestaan bij wie dat een rol speelt.
Hypochonders zijn mensen die ten onrechte steeds denken dat ze allerlei kwalen hebben. Waarschijnlijk gaan die vaker naar de huisarts dan nodig is, om zich te laten geruststellen.
Eenzamen en mensen met een chronisch aandachtstekort en -behoefte. Wellicht gaan die onnodig vaak naar de huisarts voor een praatje dat medisch gezien tijdverspilling is.
Mensen die bij een eenvoudige kwaal die na een paar dagen vanzelf overgaat, denken dat die alleen te genezen is met medicijnen. In werkelijkheid kan het net zo goed zonder medicijn, of wat de huisarts voorschrijft is echt een placebo.
Ik heb wel eens gehoord dat zoiets meer in de cultuur zit in landen als Frankrijk. In Nederland speelt dat waarschijnlijk veel minder.
Het is maar de vraag hoe vaak bovengenoemde drie situaties in de praktijk echt voorkomen. En wat zijn dan de extra kosten aan nutteloze consulten en pillen? Bovendien: het zijn in feite al dan niet ernstige vormen van gedragsstoornissen. Zijn gedragsstoornissen wel te verhelpen met een financiële prikkel zoals een eigen risico, of gaan die mensen ook dan voor niks naar de dokter? Ik weet het niet.
Ik heb de jaartallen niet paraat en ik ga ze ook even niet opzoeken. Maar in mijn herinnering gold het verplichte eigen risico van de zorgverzekering eerst ook voor de huisarts. Maar al snel werd die uitgezonderd. Dat lijkt mij terecht.
De huisarts heeft de functie van poortwachter voor het hele zorgsysteem. Veel mensen die naar een huisarts gaan, hebben eigenlijk niks. Of ze hebben iets dat niet ernstig is en zonder maatregelen vanzelf geneest. Maar dat weten ze niet, omdat ze zelf de medische kennis en ervaring niet hebben om dat te kunnen beoordelen. Die heeft de huisdokter wel.
We willen niet het risico lopen dat iemand om reden van geldgebrek niet naar de huisarts gaat, terwijl dat wel zou moeten, omdat er echt iets aan de hand is. Iets dat de huisarts eenvoudig op kan lossen, of iets ergers waarvoor verwijzing naar een specialist aangewezen is.
Door het eigen risico niet voor huisartsbezoek te laten gelden, is de eventuele afschrikkende werking van het eigen risico er ook niet meer. Want het eigen risico geldt voor medicijnen, specialistische hulp, operaties en ziekenhuisligdagen. Al die soorten zorg krijg je in Nederland alleen maar, nadat een huisarts heeft beoordeeld dat die medisch noodzakelijk is. Iemand van medisch noodzakelijke zorg afhouden om te sparen op het jaarlijks eigen risico, dat is niet de bedoeling.
Je mag toch aannemen dat een professioneel werkende huisarts niet onnodig iemand naar een specialist stuurt? En ook niet onnodige dure medicijnen voorschrijft?
Of krijgen huisartsen commissie van specialisten voor het helpen verhogen van hun omzet? Ik mag toch hopen van niet.
Of zijn er maatschappen waarin zowel huisartsen als specialisten zitten, zodat de huisartsen financieel belang hebben bij doorverwijzen, omdat de maatschap als geheel dan meer geld binnenhaalt? Zelfs als dat voorkomt: bij een maatschap is toch elke maat verantwoordelijk voor de eigen inkomsten en ook apart belastingplichtig?
Krijgen huisartsen, behalve snoepreisjes in de vorm van congressen in exotische vakantieoorden, van medicijnfabrikanten ook een vergoeding voor gegenereerde extra omzet? In het Nederlandse systeem niet, denk ik toch.
Charles Groenhuijsen, die in Amerika woont, vertelde laatst op tv dat een medicijn dat in Amerika heel duur is, bij navraag hier in Nederland veel goedkoper bleek. En hij vertelde over een arts die hem of zijn zoon een duur bloedonderzoek wilde aansmeren, dat medisch gezien helemaal niet nodig was.
Ik begreep uit mediaberichten dat de gezondheidszorg in de VS aanzienlijk duurder is dan in veel andere landen. Misschien is dat te verklaren door perverse prikkels.
Voor zover er in Nederland ook perverse prikkels zijn voor onnodige en te dure zorg, zou de Nederlandse regering die moeten onderzoeken en tegengaan.
Conclusie: een eigen risico heeft misschien een remmende werking op zinloze zorg. Maar dan bij zorg waar mensen helemaal zelf beslissen over wel of niet. Dat is dus bij de huisarts. Maar daarvoor is terecht het eigen risico afgeschaft. Bij specialisten en medicijnen vindt de huisarts dat het medisch zinvol is.
Dus werkt het eigen risico niet. Het enige effect is: een financiële boete voor chronisch zieken. Dat is onrechtvaardig. Dus: afschaffen dat eigen risico.
Dat kost uiteraard geld. Zorgverzekeraars moeten dan meer vergoeden dan nu. Dat moet ergens van betaald worden. Er zijn twee mogelijkheden: hogere premies en hogere belastingen.
Wat democratische politici liever niet hardop zeggen, maar wat wel waar is: als we met z’n alleen vinden dat bepaalde dingen nodig zijn, en ze kosten geld, dan moet het gewoon betaald worden. Lenen helpt niet, bezuinigen verschuift het probleem. Dus dan gewoon: belasting. Vergeet niet dat dat geld ook weer besteed wordt, vaak in eigen land. Dus het vloeit terug in de economie.
Ik roep politici op dat gewoon eens eerlijk hardop te zeggen. Want iedereen kan dat snappen, en als één politicus dat eerlijk zegt, begrijpen de kiezers wel dat die andere politici die het niet zeggen, gewoon huichelaars zijn.
Copyright © 2017 van R. Harmsen, alle rechten voorbehouden.