Commentarios sur le portugese de 1904

Le 4, 22–24 e 27–

Sur le prologo

Impression general

Il es interessante que le texto de 1904 habeva multo minus accentos (principalmente accentos acute) que le de hodie, e plus consonantes duple, e.g. in “differente”, “differenças”, “Allemão”, “illustres”. In iste aspectos le lingua portugese de olim esseva un pauco plus como interlingua.

Duo differentias me pare faltas typographic ja in le impression ancian: “dove-se haver modificado” (debe ser “deve”!), e “uma tradução abreviada desto artigo” (debe ser “deste”!).

Perfecto

“[...] o autor tem explicado [...]”

Se tem feito uma tradução abreviada [...]”

Se o autor tem logrado dar suggestões [...]”

“[...] do tempo e trabalho que tem gastado nesta obra.

Vide infra.

Sur le pensamentos

Introduction

Un comparation inter le texto original del pensamentos in le portugese de 1904 e mi version modernisate. Quanto al standard de orthographia usate: io sequeva le orthographia de Portugal de ante que le Acordo Ortográfico de 1990 entrava in vigor (2009, 2010, 2012). Ma io crede que il non ha ulle situation in iste texto ubi illo realmente causa un differentia!

Lograr; esto

Il le vetule texto il ha:
para lograr esto passaría um seculo ou mais
per me modernisate/corrigite a:
para lograr isto passaria um século ou mais

Alcuno qui sape portugese commentava que “lograr” (parola frequente in iste texto; in interlingua circa: obtener) existe in portugese moderne, ma que ‘conseguir’ es plus normal e minus formal. Linguage ora obsolete, o influentia del espaniol? Al paginas 11–12 del libro de Waite on anque usa “lograr” e “logrado” etc.

In portugese le pronomines demonstrative, usate adjectivalmente es ‘esta, este’, ‘essa, esse’ e ‘aquela, aquele’. Ma in uso autonome, como substantivo, le littera ‘e’ muta a ‘i’: ‘isto’, ‘isso’ e ‘aquilo’. In iste textos totevia, “esto” anque occurre autonomemente.

De novo mi question: linguage ora obsolete, o influentia del espaniol?

‘S’ o ‘z’; apostropho

a pezar d’esto
deveniva:
a pesar disto

Le ‘z’ in vice del ‘s’, e le uso del apostropho (de => d’) me sembla characteristicas authentic del portugese de 111 annos retro.

Philosophos o philologos?

Supponhamos que se juntassem em congresso os philosophos e linguistas mais illustres
deveniva:
Suponhamos que se juntassem em congresso os filólogos e linguistas mais ilustres

Ubique alibi, in tote le altere linguas con le exception del espaniol (e in le russo io non perveniva a trovar un parola cognate) il ha ‘philologos’, como es logic in le contexto. Dunque io crede que “filósofos” in espaniol (pagina 11) e “philosofos” in portugese (pagina 15) simplicemente es un error.

Accentuation e ‘z’ o ‘s’ final

linguas seguintes: inglez, francez, [...] portuguez, [...] hollandez, danez-noruego [...]”
deveniva:
línguas seguintes: inglês, francês, [...] português, [...] holandês, danês-norueguês [...]”

Le nomines de linguas hic es con minusculas – como consuete anque in le portugese moderne – ben que in le pagina initial ante le prologo (numero 14), illos habeva majusculas.

Le modo de scriber con -ez – sin necessitate de un accento circumflexe, mesme si assi scribite in le orthographia moderne – in vice del -ês de hodie, esseva plus normal in le passato. Compara le nomine del scriptor Eça de Queirós, in su era potius Eça de Queiroz.

Le notation con -ez totevia non se faceva consequentemente in le documento super le tapete, proque a vices nos etiam vide: “Em ingles se diz thread;” e “D’esta raiz já temos muitos derivativos em ingles”.

Le occurrentia de “em portugeuz, fio.”, con le litteras ‘u’ e ‘e’ transponite, solo potera ser un falta typographic.

An á, à o simplemente a?

Esta junta [...] podería tamben encarregar-se de representar á familia inteira para construir uma lengua commum.
deveniva:
Esta junta [...] poderia também encarregar-se de representar a família inteira para construir uma língua comum.

Le notation á in vetule textos a vices esseva usate pro lo que hodie es ‘à’ in portugese, un contraction de ‘a’ (preposition) e ‘a’ (articulo). Ma in iste contexto illo non face senso.

Ergo io crede (con un oculo oblique al version nederlandese) que qui se tracta de un error: le ver intention esseva scriber ‘a’, le articulo definite del portugese. Le “junta” (gruppo, societate, compania) representa le parlantes de linguas que appertine al familia indogerman, o in terminologia moderne, indoeuropee.

Lingua o lengua?

para construir uma lengua commum
deveniva:
para construir uma língua comum

Alibi sempre “lingua” (sin accento acute, como esseva normal in iste dies), ma ci “lengua”, que es espaniol ma non portugese.

¿Español? Ou português?

¿Onde buscaríamos estas palavras?
deveniva:
Onde buscaríamos estas palavras?

Le puncto de interrogation invertite al initio del question, un characteristica typographic typic pro le espaniol, occurre (como io sape) in nulle altere lingua.

Prendente tote le indicios insimul, a iste puncto io crede que le assumption es assatis fundate, que le persona qui in 1904 traduceva le summario del anglese al espaniol, pensava que poteva facilemente facer anque le texto portugese, sin bastante ben saper ille lingua e sin sufficientemente controlar lo.

Al altere latere, vamos non oblidar que in 1904 non existeva computers con correctores de orthographia, e on non poteva facilemente contactar traductores de multe linguas via internet, como es possibile in nostre tempore. Criticar textos e illes que lo faceva 111 annos plus tarde es facile!

Desinentia -ia o -ía

Le desinentia -ia de verbos ha un i accentuate (quanto al pronunciation) in espaniol como in portugese. Totevia le regulas orthographic in le duo linguas, al minus le modernes, es tal que in espaniol on scribe -ía e in portugese -ia.

Sed in iste texto portugese del anno 1904, il ha multe occurrentias de -ía: passaría, podería, sería, consistería, sería. Totevia illo non esseva facite consequentemente: seria, poderiam, poderia, representaria, deveria, sacariam, poderiam, seria, chegaria, sentia, etc.

Isto pro me, como tante altere indicios, releva que le texto portugese poterea ser derivate del texto espaniol, con controlos insufficiente.

Nota bene: buscaríamos, con le accento acute sur le i, es correcte anque in portugese moderne, proque sin illo le pronunciation serea como si scribite *buscariâmos.

Contractiones de longe tradition

Claramento devemos buscar-las entre as linguas
deveniva:
Claramente devemos buscá-las entre as línguas

Ille contraction del infinitivo e pronomine personal, con perdita del -r final e reapparition del l que in le historia del galleco-portugese dispareva, ja ha essite normal in portugese durante multe seculos. Dunque si in 1904 on non applica le contraction, io pensa non de un forma plus vetule del lingua, ma de un error, presertim ancora un influentia del espaniol, “buscarlas”.

Infra in le texto portugese il ha si “não poderiam reconhece-la”, con le contraction expectate (in orthographia moderne: “reconhecê-la”).

Confusion inter ‘e’ e ‘o’

para essos povos
deveniva:
para esses povos

Forma vetere o error? Si il es un forma vetere, del mesme sorta que “desto artigo” in le prologo?

Ha mais de 2000 palavras d’esta classe em use commum
Há mais de 2000 palavras desta classe em uso comum

Use”? Illo non es un parola. “Uso” si. De novo le alternantia de ‘e’ e ‘o’. Multo estranie.

fil devou ter sido a palavra primitiva ou a radical
fil deveu ter sido a palavra primitiva ou a radical

Cata vice ille confusion inter inter ‘e’ e ‘o’. Proque? Qual poterea ser le causa? Un manuscripto (litteralmente, manuscripto, scribite a mano) con un scriptura in que le litteras ‘e’ e ‘o’ esseva difficile a discriminar?

Existeva ja machinas de scriber 1904? Si, 1867 e 1873. Un banda mal, troppo sic, que causava le linea transverse del ‘e’ a ser mal visibile? O un banda con troppo tinta, que causava que le apertura del ‘e’ se plenava?

Difficile a dicer.

Forma verbal

“[...] o congresso deveria ter cuidado de que não se formar-se uma lingua para essos povos senão empregando as palavras que já se usen commummente.
deveniva:
“[...] o congresso deveria ter cuidado de que não se formasse uma língua para esses povos senão empregando as palavras que já se usem comummente.

Re “usen”: formas verbal plural in -n es espaniol. In portugese scribe se -m pro indicar un vocal nasalisate.

In ultra, an il non debe ser simplemente ‘usam’, le indicativo del verbo ‘usar’? Proque usar un conjunctivo (subjunctivo)? Le populos ya realmente usa ille parolas? Le formation de un lingua e le selection de parolas pro illo es incerte, ma non le uso actual. Le uso es facto e realitate.

Isto es un aspecto del grammatica portugese que io continua a trovar multo difficile, e que face interlingua, que non habe un conjunctivo (salvo le parola facultative ‘sia’) tanto plus apte pro me como un lingua general international.

Vide anque le discussion in Facebook, specialmente iste commentario e iste: ‘usam’ etiam poterea ser correcte in iste situation.

La etiam veniva le suggestion que “se formar-se” probabilemente es un error pro le correcte “se formasse”, con le forma passate del conjunctivo del portugese.

Quatro litteras m

In le mesme fragmento de texto:

commummente
deveniva:
comummente

Interessante parola, “commummente”, con duo vices duo litteras ‘m’. Le prime duple m es simplificate in le portugese de hodie, le secunde remane, pro rationes morphologic: comum-mente, non comu-mente o comum-ente.

Guando?

Guando todas estas palavras se tenham sacado, [...]”
deveniva:
Quando todas estas palavras se tenham sacado, [...]”

Un error estranie. Espaniol cuando, gallego cando, francese quand, italiano quando: nulle lingua ha in ille position un littera ‘g’. Que pote explicar iste error? Un compositor que non sapeva altere linguas quam le anglese?

Accentuation non semper le mesme

muito antes de chegar ao limite de uma lingua sóa
deveniva:
muito antes de chegar ao limite de uma língua só

Le parola “limite” in portugese es vero accentuate sur le secunde ‘i’, ergo correctemente scribite ‘limite’, tunc e nunc.

In espaniol totevia il es ‘límite’, e in interlingua anque assi pronunciate ma scribite ‘limite’.

Forma feminin

de uma lingua sóa
deveniva:
de uma língua só
e
sacou a palavra radical d’uma sóa lingua
deveniva:
sacou a palavra radical duma só língua

In espaniol existe le forma masculin ‘solo’ e le forma feminin ‘sola’. Ma in portugese, al minus le moderne, ambes es ‘só’. Compare le cantion famose Samba de uma nota só (in anglese: One note samba), in que ‘só’ anque pertine a un parola feminin, ‘nota’.

Il existe in portuguese un parola ‘soa’, ma illo es un forma verbal, del verbo ‘soar’ (espaniol: ‘sonar’). Le pronunciation de iste forma verbal non es con un vocal relativemente aperte (sóa), como es normal con verbos in -ar que habe le consonante precedente intacte, sed le forma es pronunciate ‘sôa’, con le vocal relativemente clause.

Quatra??

em quatra linguas.
deveniva:
em quatro línguas.

Un error curiose. Numeros cardinal (con le exception de dois/duas; e alteremente que numerales ordinal, que es plus como adjectivos) in portugese non es declinate secundo le genere. Un parola *quatra non existe. Quarta si, como in quarta feira = mercuridi.

In altere locos in le texto portugese de 1904 il si ha le expectate “em quatro linguas” e “em outras quatro linguas”.

In le version espaniol il ha anque, multo ordinarimente, “Conversaciones Homófonas en Cuatro Lenguas.”. Cuatro, non cuatra.

Tareia? Tarefa!

Um só homem não é capaz d’esta tareia.
deveniva:
Um só homem não é capaz desta tarefa.

Tareia”? “Tarefa”! Tareia anque existe in portugese, ma con un altere significato: un bastonada. Le significato hic intendite es carga, travalio, labor. In espaniol (ancora un indicio pro le rolo que iste lingua debe haber jocate al crear le texto portugese) isto es ‘tarea’, in portugese: ‘tarefa’. In le version espaniol del pensamentos sta:

De esta tarea no es capaz ningun hombre solo.

Tote le tres parolas habe le mesme etymologia: arabe ṭarīḥa(h), طريحة, carga.

Il non ha un connexion con parolas como interlingua ‘tarifa’, nederlandese ‘tarief’, anglese ‘tariff’ etc. Istes proveni del arabe taʕrīfa(h), تعريفة. Con un t differente (non-emphatic; non parte del radice, ma un prefixo), e con un f normal, non un ḥ pharyngal como in ṭarīḥa(h), que le population non-arabe del Peninsula Iberic misinterpretava como un sono f.

Le parola arabe taʕrīfa(h) significa notification, information, lista de precios, tarifa. Del radice عرف, saper, recognoscer, perciper.

Desinentia -am o -ão

devião ser commums a outras linguas
deveniva:
deviam ser comuns a outras línguas

entre as linguas que já estam usando os dez povos
deveniva:
entre as línguas que já estão usando os dez povos

Le digramma am, in position final, in portugese indica le mesme pronunciation que ão. Totevia -am non porta le accento, e -ão si. Pro iste ration in portugese moderne le formas plural del tertie persona del futuro es scribite con -ão: falarão. Formas del presente (falam – sona como *fálão), del perfecto non-composte (falaram – sona como *falárão), del imperfecto (falavam – *falávão) e del conditional (falariam – *falaríão) es scribite con -am.

Mais in le historia del portugese illo non sempre esseva assi. Subinde on usava le altere digramma quam hodie, lassante le accentuation implicite. Io non sape si isto ja occurreva in 1904, ma certemente in tempores plus remote. Ergo il es ben possibile que le “devião” in iste texto, pro le conditional “deviam”, es un authentic forma orthographic del era del scriptura del libro de Charles B. Waite, e non un error.

Mixtura

em allemãn
deveniva:
em alemão

Un delitteration excentric, un mixtura inter espaniol (alemán) e portugese (feminin: alemã, masculin e general: alemão).

Ancora un indicio

“[...] porque da palabra allemã faden sacou fad como a radical de thread.
deveniva:
“[...] porque da palavra alemã faden sacou fad como a radical de thread.

De novo un indicio que le texto portugese esseva derivate del variante in espaniol: “palabra” es espaniol, “palavra” (correctemente usate in omne le altere occurrentias in le variante portugese) es le parola correcte in portugese. Aliemente quam in espaniol, le differentia in portugese es audibile.

A radical?

“[...] porque da palabra allemã faden sacou fad como a radical de thread.
deveniva:
“[...] porque da palavra alemã faden sacou fad como o radical de thread.
e:
“[...] fil devou ter sido a palavra primitiva ou a radical sacada da palavra franceza fil, [...]”
deveniva:
“[...] fil deveu ter sido a palavra primitiva ou o radical sacada da palavra francesa fil, [...]”

Le substantivo “radical”, como termino linguistic, es masculin in portugese como in espaniol. Ma hic le articulo ‘a’ in “a radical” monstra lo como feminin.

In espaniol on usava in un caso “la raiz”, que es feminin como le portugese ‘a raiz’. Esque le ‘traductor’ portugese mutava le parola “raiz” del version espaniol a radical” in portugese, ma sin alterar le articulo de feminin a masculin?

Trés, tres, três

As trés linguas [...]”
deveniva:
As três línguas [...]”

Le portugese pro tres es três. Trés es espaniol? No, tres. Un error inexplicabile.

Commum-idade?

Uma lingua universal não tem que esperar até que venha uma commumidade universal.

Vermente “commumidade”? Un parola interessante. Il sembla assortir se ben con le significato date per le dictionario de Porto Editora (via infopedia.pt):
1) qualidade do que é comum”.

Ma le parola moderne, comunidade habe ambe significatos, alsi:
2) qualquer grupo social cujos membros vivem numa determinada área, sob um governo comum e partilhando uma herança cultural e histórica, sociedade”.

Passato

“[...] antes de que tenham pasado muitos decennios [...]”
deveniva:
“[...] antes de que tenham passado muitos decénios [...]”

In espaniol un singule s basta, proque s o ss ambes serea pronunciate con le sono s (sona surde). In portugese e interlingua totevia, le duple s (ss) indica que le sono es sempre surde. In portugese un s singule inter vocales es sempre sonor, in interlingua isto es un variante facultative.

Dunque scriber “pasado” in portugese es un error, possibilemente, de novo, un vestigio del version base in espaniol.

Perfecto

Vide anque supra.

“[...] se tenham sacado [...]”

“[...] como já temos feito [...]”

Muito se tem já feito [...]”

“[...] antes de que tenham pasado muitos decennios [...]”

Le perfecto composte (con le verbo auxiliar ‘haber’ (espaniol) o ‘ter’ (portugese) sequite per le participio passate) tanto como io sape es plus frequente in espaniol que in portugese, ubi il es restricte a situationes special. In portugese on usa potius le perfecto non-composte, per exemplo ‘explicou’ e ‘gastou’ in vice de “tem explicado” e “tem gastado”, e ‘fizemos’ in vice de “temos feito”.

In un discussion de Facebook del 8 de novembre de 2015 un brasiliano não videva problemas con iste linguage.

Tamen io pensa que isto tamben pote ben esser un indicio, que le texto portugese ha essite facte como un derivativo del traduction espaniol, e non como un traduction independente ex le anglese.