Hier staan de naschriften bij mijn artikel van 3 juli 2010 getiteld “Dzabi?”. Tot vandaag stonden ze er gewoon meteen onder, maar doordat ik nu een toevoeg, zijn het er al drie en vind ik het overzichtelijker om ze alle drie apart te zetten van het artikel.
Schiet me nu pas te binnen dat de wedstrijdcommentator misschien Xabi en Xavi wel uitsprak (of probeerde uit te spreken) als Ksabie! Dat ik daardoor ts of dz meende te horen!
In dat geval vind ik het wel tamelijk dom en ongeïnformeerd.
Wat dan weer een beetje dom van MIJ is, is dat ik zomaar zonder na te kijken aanneem dat de letter x in het Catalaans en Baskisch altijd als Nederlands sj klinkt. Nu dan maar even wel kijken: ik heb een Teach Yourself-boekje Catalaans (Alan Yates, 1975) en daar staat in (blz. 17/18) dat weliswaar in ‘explicar’ en ‘fixar’ de x wel degelijk als ks klinkt, en in ‘èxit’ en ‘exàmen’ als gz (ongeveer op z'n Nederlands), maar dat “at the beginning of a word or after a consonant” de klank wel als Engels sh in ‘shot’ klinkt. Ik zit dus hoogstwaarschijnlijk wel goed met mijn sterke vermoeden dat Xavi in het Catalaans ongeveer klinkt als Nederlands Sjabie (met bij de b de lippen niet helemaal gesloten, overigens).
Eergisteren zag en hoorde ik op de Nederlandse tv (NOS) een stukje over Spaanse commentatoren. Die zeiden ‘Tsjabi’, dus alsof er in het Spaans ‘Chavi’ zou staan. Begrijpelijk vanuit het perspectief van eentalige Spanjaarden, maar gezien vanuit het Catalaans of Baskisch net zo fout als wat de Nederlanders ervan bakken.
Wel lijkt het me nu waarschijnlijk dat wat ik meende te horen als ‘Tsabie’ of ‘Dzabie’, in werkelijkheid een mislukte imitatie van deze Castiliaanse imitatie ‘Chavi’ was.
Ik blijf van mening dat de enige correcte uitspraak van Xavi en Xabi is als Nederlands ‘Sjabie’, met een b met niet goed gesloten lippen (bilabiale approximant, in vaktaal) ofwel een v met beide lippen (bilabiaal) in plaats van zoals in het Nederlands met onderlip en boventanden (labiodentaal).
Maar ja, het is zinloos dat ik dit schrijf, want niemand leest het en nog minder trekt iemand zich er iets van aan. Kijk maar naar Srebrenica, recent weer in het nieuws, maar nog altijd door iedereen verkeerd uitgesproken, ondanks mijn uitleg die al bijna 9 jaar online staat.
Hierboven schreef ik, bijna twee jaar geleden, dat niemand me leest, maar dat blijkt toch niet helemaal waar! Vandaag ontving ik namelijk een e-mail van een lezer die me wees op opnamen van spreekkoren van fans van Xavi Hernández.
Ze staan op deze pagina die verwijst naar Youtube.
De respondent meent Sabi te horen, met een s dus. Ik kan daar wel in meegaan, hoewel het misschien toch ook wel een sj-achtige klank is? Toch lastig te horen uit zoveel kelen tegelijk.
Een mogelijke verklaring kan zijn dat (heb ik eens ergens gelezen) de bevolking van Barcelona en heel Catalonië niet volledig Catalaanstalig is. De middenklasse wel, maar zowel de elite als mensen uit de arbeidersklasse spreken eerder Spaans (Castiliaans), de eerste omdat het in de Franco-tijd mode was om op andere talen dan Castiliaans-Spaans neer te kijken. Die tweede groep kwam er terecht uit het armere Andalusië, op zoek naar werk.
Onder alle drie die maatschappelijke groepen kunnen best veel voetbalfans zitten. Misschien is wat we horen dus een mengsel van Castiliaans Sabi en Catalaans Xabi? (de geschreven b tussen klinkers klinkt in beide talen als iets tussen Nederlands b en v in).
Zo’n mengklank uit duizenden kelen is moeilijk identificeerbaar.
Bij Youtube staat eronder wat ze zingen, o.a. “El jugador”, letterlijk ‘de speler’. Dat lijkt Spaans, maar blijkens Wiktionary schrijf je het in het Catalaans net zo. Alleen klinkt het anders: in het Castiliaans aan het begin de ch van Nederlands chaos, in het Catalaans de g van gêne en genre.
Ook daar zou ik niet durven zweren wat ik nou werkelijk hoor. Het lijkt wel of ze ‘ljoegador’ roepen? Maar dat is niet logisch.
Misschien is dit dan ook wel een lastig identificeerbaar mengsel van Castiliaans en Catalaans?
Copyright © 2010–2012 R. Harmsen.