Le genere de parolas terminate in -ão

Le 19 e . Traduction ab le original in portugese de junio 2010.

Introduction

Regulas?

Iste articulo tracta del genere del substantivos portugese que habe le desinentia ‘-ão’.

Pro qui apprende portugese como lingua estranier il es absolutemente necessari saper quales del parolas que on usa son del genere feminin e quales son masculin. Isto proque multe depende del genere: le articulos (a, o, as, os, uma, um), le pronomines demonstrative (essa, esse, esta, este, aquela, aquele), le contractiones (da, do, das, dos, na, no, à, ao, àquela, àquele, etc., etc.) e le adjectivos que termina in ‘-a’ o ‘-o’.

Felicemente existe alcun regulas. Per exemplo, le majoritate del parolas con le desinentia ‘‑o’ es masculin, les in ‘‑a’ es feminin. Iste regula habe exceptiones, ma le numero de parolas que responde con iste regula es multo major que le numero de exceptiones; isto pote adjutar le studiantes.

Un exception: si le accento cade super le desinentia, le regula non es valide: ‘avó’ (ava) es un parola feminin, ‘avô’ (avo) es un parola masculin.

Parolas in -ema, -ama, -oma

Le regula solo se applica a parolas ‘realmente portugese’, isto es, que son de origine latin. Il existe un gruppo de parolas venite del greco, con le desinentia ‘-ema’. Illos totes es masculin ben que termina in ‘-a’: o esquema (le schema), o cinema, o dilema, o eczema, o emblema, o lema (le lemma), o poema, o problema, o sistema, o telefonema (le telephonata), o tema (le thema) e o teorema. Tamben: o idioma (le lingua, le idioma), o aroma, o programa, e o panorama.

(Tote iste parolas portugese con le desinentia ‘-ema’ habe le vocal ‘e’ clause (como nos les haberea scribite ê), non le vocal aperte (é). Ma iste articulo tracta del grammatica, non del pronunciation, ergo io non scribeva le phrase precedente! Per favor non lo lege!)

Parolas in -ista

Existe un classe de parolas terminate in ‘-ista’ que designa activitates, professiones, propensiones e adherentias politic e religiose.

Exemplos: anarquista, artista, bolchevista, budista, calvinista, dentista, fadista (cantator o cantatora del fado), motorista (conductor, chauffeur), nazista, oculista, optimista, pessimista, pianista, radicalista, realista, turista, utopista; inter alia.

Iste parolas pote esser masculin o feminin, dependente del sexo del persona de qui il se tracta, ma le desinentia ‘-ista’ non cambia, remane sempre equal.

Exemplos de phrases (nota ben le desinentias del adjectivos):
‘Acho que a fadista Carminho canta muito bem. Liana, Mafalda Arnauth e Ana Moura também são fadistas famosas. Camané e Ricardo Ribeiro são fadistas muito bem conhecidos. Gosto muito também de ouvir cantar o fadista Carlos do Carmo.’

Themas diverse

Alcun altere factos notabile:

Le genere del substantivos terminate in -ão

Vamos retornar al thema de iste articulo: qual es le genere del parolas portugese que termina in ‑ão? Illo varia. Le alumno simplicemente debe saper lo de memoria.

Ma pro qui sape un pauco de espaniol, o al minus sape derivar le parola cognate espaniol (o a vices il tamben servi saper qual es in francese o anglese), si il existe regulas!

Le tabella sequente servi pro monstrar lo.

Nos vide que tote le parolas terminate in -ão que corresponde a parolas espaniol in -ión, es parolas feminin. Tote le alteres, con desinentias espaniol -ón, -an, -án o -ano, es parolas masculin.

(Exception: razão/razón.)

Iste datos tamben permitte, con pauc exceptiones, derivar le plurales portugese, que pote haber le desinentias -ões, -ães o -ãos.

Desinentia espaniol Plural espaniol Plural portugese
-ión-iones-ões
-ón-ones-ões
-an-anes-ães
-án-anes-ães
-ano-anos-ãos

Nota que isto non vole dicer que le lingua espaniol es plus ancian que le lingua portugese e que le portugese ha derivate del espaniol!

Ambe le linguas evolveva se a partir del latino vulgar. Ja in le era del Rege-Poeta Dom Dinis le duo linguas (le galaico-português de alora, e le castiliano) esseva ben distincte.

Certe distinctiones inter parolas que ancora on vide in espaniol (per exemplo: -án, -ón, -ión), non existe plus in le portugese de hodie (sempre -ão). Ma le situation inverse anque occurre.

Tabella

Parola portugesePlural portugese Parola espaniol Annotationes
a acçãoas acçõesla acción
o alemãoos alemãesel alemán
o anãoos anões, os anãosel enano  6 
a bênção as bênçãosla bendición  6 
o botãoos botõesel botón
o campeãoos campeõesel campeón
a cançãoas cançõesla canción
o cãoos cãesel *can  1 
o capitãoos capitãesel capitán
o chãoos chãosel llano
o cidadãoos cidadãosel ciudadano
a estaçãoas estaçõesla estación  5 
o Japão -- (el) Japón
o leãoos leõesel león
a mãoas mãosla mano  2 
a opiniãoas opiniõesla opinión
o padrãoos padrõesel patrón
a paixãoas paixõesla passión
o pãoos pãesel pan
o perdãoos perdõesel perdón
a pressãoas pressõesla presión
a prisãoas prisõesla prisión
a raçãoas raçõesla ración  4 
a razãoas razõesla razón  4 
a rebeliãoas rebeliõesla rebelión
o sabãoos sabõesel jabón
o salmãoos salmõesel salmón
o sótãoos sótãosel sótano  3 
o sultão os sultõesel sultán  6 
o talãoos talõesel talón
o tampãoos tampõesel tapón
o vagãoos vagõesel vagón
o vãoos vãosel vano
o Verão os Verõesel verano  6 
a versãoas versõesla versión

Observationes e annotationes

  1. Le parola espaniol pro ‘can’ es ‘perro’. Non existe un parola ‘*el can’ in espaniol. Ma si existerea, on poteva correctemente predicer le genere del parola portugese ‘o cão’ e tamben le plural ‘os cães’, cognate con ‘*los canes’.

    Correction, le 4 de maio 2020, fonte Usenet: ‘el can’ existe! Del latino canis, communis generis.

  2. ‘A mão’ e ‘la mano’ son parolas feminin in despecto del desinentia ‘-o’. Il anque es ‘la main’ in francese e ‘die Hand’ in germano.

  3. Le parola espaniol habe un altere significato: ‘un sótano’ es un spatio sub le solo, ergo illo es un cellario. In portugese um sótão se trova sub le tecto!

    Ambe le parolas proveni del latino ‘subtulus’ e isto de ‘subtus = sub illo’.

  4. Conforme le regulas que io suppone haber discoperite, il deberea esser ‘*o razão’ ben que non es assi, proque le parola es ‘razón’ in espaniol e termina in ‘-ón’, non in ‘-ión’. Forsan ‘la razón’ propriemente deberea haber essite ‘la razión’?

    Existe un parola espaniol ‘la ración’ (le ‘z’ e le ‘c’ in iste situation habe le mesme pronunciation), ma le parola ‘la ración’ habe un altere significato e corresponde a un altere parola portugese: a ração, a porção (in interlingua: le ration, le portion).

    Totes le quatro parolas (razão, razón, ração, ración) proveni del latino ‘ratione’.

  5. Le parola francese hodie es ‘la gare’. Il es un realitate notabile que in nederlandese ‘het station’ ha le genere neutre, non feminin. Conforme le dictionario ‘Van Dale’ isto proveni del anglese o francese, importate circa le anno 1800.

    Tamben existe le parola hollandese ‘de statie’ que es feminin. Ma illo ha altere significatos, un de illes un station del calvario (per exemplo in Buçaco).

    Le afrikaans es tan similar al hollandese que le nederlandeses e flamingos pote comprender quasi toto lo que es scribite in afrikaans, sin haber apprendite le lingua. In afrikaans existe si un parola ‘die stasie’, que ha le significato ‘station (pro trainos)’. Io trovava exemplos in le notitias, e tamben in ille poema, super un ‘moltrein’ (‘traino talpa’) in un station de metro immunde (‘Die Moltrein op die vuil stasie’, scribite per angelwings).

  6. Exceptiones in le derivation del plurales:

    • Le plural de ‘o anão’ pote ser ‘anãos’ mais tamben ‘anões’.

    • Le plural de ‘a bênção’ non es ‘*bênções’, mais ‘bênçãos’.

    • Le plural de ‘o sultão’ non es ‘*sultães’, mais ‘sultões’.

    • *Verãos’ non es correcte, ma ‘Verões’ si. Io trovava iste information in le Langenscheidt Euro-Wörterbuch Portugiesisch, Portugiesisch – Deutsch / Deutsch – Portugiesisch, que es le unic dictionario que io possede que da tote le plurales irregular.

      E in le exacte momento (le 20 de junio 2010) que io cercava le plural in le dictionario, le artista JP Simões cantava in mi receptor de testa ‘Verões de amor’ (1m55s).

      Forsan il esseva un signal. Le hasardo non existe!

  7. Conforme al Acordo Ortográfico (Accordo Orthographic, nove regulas pro le orthographia del lingua portugese) on deberea scriber ‘verão’ in vice de ‘Verão’, e ‘exceção’ in vice de ‘excepção’.

    (Vamos tacer de eicèção!)

    Mais io ancora non seque le Accordo, e io non sape si unquam les va sequer.